Avond

1. Toon

   De tien nieuwsfeiten van de dag

   Stephen Hawking overleden

   

   De vermaarde Britse fysicus Stephen Hawking is op 76-jarige leeftijd overleden. De professor overleed in zijn slaap thuis in Cambridge.

   In 2017 zei Hawking, die op zijn 21ste de diagnose kreeg dat hij leed aan de ongeneeslijke spierziekte ALS, aan de BBC dat hij ‘nooit had verwacht 75 te worden’. Door de ziekte belandde hij in een rolstoel en moest hij een computer gebruiken om te kunnen communiceren.

   Zelf vond hij zijn grootste verwezenlijking dat hij ontdekte dat zwarte gaten niet volledig zwart zijn. Dat is cruciaal om ‘te begrijpen hoe paradoxen tussen kwantummechanica en de algemene relativiteitstheorie kunnen worden opgeklaard’.

   Hawking verwierf wereldwijde faam met zijn boek A brief history of time (Het heelal in het Nederlands), dat in 1988 werd gepubliceerd, en waarvan meer dan tien miljoen exemplaren werden verkocht.

   May schort bilaterale contacten met Rusland op

   De Britse premier Theresa May heeft de opschorting van de bilaterale contacten met Moskou aangekondigd. Ook zullen 23 Russische diplomaten het Verenigd Koninkrijk worden uitgezet, omdat het land Rusland schuldig acht aan de vergiftiging van de Russische ex-spion Sergei Skripal op Britse bodem.

   De Britse beslissing om 23 Russische diplomaten het land uit te zetten, is bij de Russen in het verkeerde keelgat geschoten. ‘Het is een vijandelijke actie, totaal onaanvaardbaar, ongerechtvaardigd en kortzichtig’, liet de Russische ambassade in Londen weten.

   Sergej Skripal en zijn dochter Joelia werden op 4 maart bewusteloos aangetroffen op een bank in Salisbury. Ze verkeren nog steeds in kritieke toestand.

   De nieuwe mascotte van de Rode Duivels heet ‘Red’

   

   ‘Red’, dat is de naam van de nieuwe mascotte van de Rode Duivels en alle nationale voetbalelftallen. De mascotte, gecreëerd door Arnaud Hermant, zal op 27 maart, tijdens de vriendschappelijke partij van de Duivels tegen Saudi-Arabië voor het eerst zijn opwachting maken. ‘Red’ treedt zo in de voetsporen van ‘Diabolix’, de unieke mascotte van de Duivels tijdens de jaren 80 en 90.

   Arnaud Hermant, een 36-jarige grafisch ontwerper van beroep en tevens al jarenlang supporter van de Duivels, toonde zich zeer fier dat zijn ontwerp door de spelers en fans werd gekozen als nieuwe mascotte. Het ontwerp van Hermant kreeg in oktober vorig jaar 46 procent van de 20.193 uitgebrachte stemmen.

   Bpost krijgt dreun op de beurs

   Bpost is op de Brusselse beurs dertien procent lager geopend, nadat het postbedrijf gisteren lager dan verwachte cijfers en vooruitzichten presenteerde. Het gaat om de grootste koersval sinds de beursintroductie van Bpost in 2013. Het verlies diepte zelfs uit tot 20 procent, of 1,4 miljard euro aan beurswaarde die is weggeveegd in enkele uren tijd.

   De koersval was zo groot dat rond 9.45 uur de koers zelfs even werd onderbroken. Het ging om een automatische en technische onderbreking wegens de grote volatiliteit. Beleggers reageren vooral teleurgesteld op de vooruitzichten voor dit jaar die Bpost dinsdag de wereld instuurde. Het bedrijf gaat uit van een recurrente ebitda-winst (winst voor interesten, belastingen, afschrijvingen en waardeverminderingen) van 560 à 600 miljoen euro, terwijl analisten hadden gerekend op 647 miljoen euro.

   Merkel is opnieuw bondskanselier

   

   Angela Merkel is zoals verwacht voor de vierde maal verkozen tot Duitse bondskanselier. Bij de geheime stemming in de Bondsdag verzamelde ze 364 van de 688 uitgebrachte stemmen.

   Negen parlementsleden besloten zich te onthouden, 315 stemden tegen. ‘Ik aanvaard de stemming’, zei Merkel in de Bondsdag, waar ook haar man Joachim Sauer en haar 89-jarige moeder Herlind Kasner aanwezig waren.

   Merkels vierde ambtstermijn kondigt zich aan als de meest moeilijke, aangezien ze aan het hoofd komt van een fragiele coalitie. Nooit deed Duitsland er zo lang over om een meerderheid te vinden. Uiteindelijk besloten de Christendemocratische Unie CDU van Angela Merkel, de Beierse zusterpartij CSU (Christelijk-Sociale Unie) van de CDU en de sociaaldemocratische SPD een nieuwe ‘grote coalitie’ of GroKo te vormen.

   Lucht in Belgische scholen is ongezond

   Twee op de drie Belgische scholen kampt met ongezonde lucht. Dat blijkt uit een meting van de luchtkwaliteit in 222 scholen, die Greenpeace het voorbije najaar organiseerde met onder meer de Gezinsbond.

   Van half november tot half december werd in 222 Belgische scholen de concentratie van stikstofdioxide gemeten, een gas dat vooral uitgestoten wordt door dieselvoertuigen. Scholen die meededen aan het project ‘Mijn lucht, mijn school’ plaatsten passieve samplers aan de straatkant, op de speelplaats en in een klas. In 5 scholen werden waarden gemeten die, omgezet naar gemiddelde jaarconcentraties, de Europese toegelaten grens van 40 μg/m3 overschreden.

   Omdat kinderen extra kwetsbaar zijn voor luchtvervuiling, en binnen de Wereldgezondheidsorganisatie de consensus groeit dat er ook onder die Europese drempel een duidelijke impact op de gezondheid is, gaan de initiatiefnemers ervan uit dat we pas onder de 20 μg/m3 van een aanvaardbare luchtkwaliteit kunnen spreken. Slechts een derde van de 222 deelnemende scholen valt in die categorie.

   Filipijnen verlaten Internationaal Strafhof

   

   De Filipijnse president Rodrigo Duterte heeft de terugtrekking van zijn land uit het Internationaal Strafhof (ICC) aangekondigd, dat zijn controversiële strijd tegen drugs onderzoekt. ‘Ik verklaar dat de Filipijnen hun goedkeuring van het Statuut van Rome met onmiddellijke ingang intrekken’, zei de president in een verklaring.

   Het Statuut van Rome inzake het Internationaal Strafhof is een internationaal verdrag uit 1998 dat in 2002 resulteerde tot de oprichting van het Internationaal Strafhof.

   Burundi was in oktober vorig jaar het eerste land dat het Internationaal Strafhof verliet. Het Oost-Afrikaanse land deed dat omdat het vond dat het gerechtshof enkel tegen Afrikaanse landen optreedt.

   Finnen het gelukkigste volk, Belgen 16de

   De Finnen zijn de gelukkigste mensen ter wereld volgens een rapport dat naar rijkdom, levensverwachting, corruptie, vrijheid en andere bepalende indicatoren van levenskwaliteit kijkt. Het World Happiness Report, in opdracht van een netwerk van de Verenigde Naties voor duurzame ontwikkelingsoplossingen, zet in zijn top 5 ook Noorwegen, Denemarken, IJsland en Zwitserland.

   België stijgt van de 17de naar de 16de plaats in het rapport. Duitsland staat op plaats 15, drie plaatsen voor de Verenigde Staten. De ongelukkigste landen zijn Burundi, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Zuid-Soedan, Tanzania en Jemen.

   Tom Jones komt naar Gent Jazz

   

   De legendarische popzanger Tom Jones zal op dinsdag 3 juli optreden in Gent. Gent Jazz kondigt een ‘special night aan’ waarop de 77-jarige Sir Tom Jones wereldhits als ‘It’s Not Unusual’, ‘Delilah’, ‘She’s A Lady’, ‘What’s New Pussycat’ en ‘Sex Bomb’ zal brengen.

   Eerder op de Tom Jones-avond geven Lady Linn & Her Magnificent Bigband ook een optreden op de Bijlokesite.

   De 17de editie van Gent Jazz Festival vindt plaats op 1, 3, 6, 7 en 8 juli.

   Dreigend gat van 1,4 miljard in begroting

   De regering zal bij de begrotingscontrole een bijkomende inspanning van 700 miljoen tot 1,4 miljard euro moeten leveren voor 2018. Dat stelt minister van Begroting Sophie Wilmès op basis van het (voorlopig) rapport van het Monitoringcomité.

   Minister Wilmès leert uit nieuwsberichten dat België het jaar 2017 afsluit met een tekort van 1 procent. In 2014 bedroeg het deficit nog 3,1 procent. Volgens Wilmès tonen de cijfers aan dat de grote besparingsoperatie van de regering geslaagd is. ‘Ons tekort is op slechts drie jaar tijd tot een derde teruggebracht’, stelt ze.

   ‘Terwijl het Monitoringcomité de uitstekende resultaten van de regering-Michel de afgelopen drie jaar erkent, zetten we met dezelfde vastberadenheid het begrotingswerk verder’, aldus nog Wilmès. De minister wacht wel nog op het definitieve rapport van het comité.

2. Toon

   Stephen Hawking

   Hoe het heelal is begonnen en andere inzichten

   

   Briljante geest heeft de planeet verlaten

   De Britse natuurkundige Stephen Hawking, die vandaag op 76-jarige leeftijd overleed, was een schrijver, een mediafiguur en een symbool voor de mens die zich niet laat ontmoedigen door een vreselijke ziekte. Maar hij was bovenal een briljant wetenschapper die onderzoek deed naar zwarte gaten, de bouw van het heelal en de fundamentele natuurwetten.

   Steven Stroeykens

   Stephen Hawking was meer dan een wetenschapper of een bestsellerauteur. Hij was een cultureel icoon. Het beeld van het bijna-bovenmenselijke, haast puur cerebrale genie-in-de-rolstoel concurreert met dat van de wuivende witte haardos van Albert Einstein - wellicht moet Hawking alleen Einstein voor zich laten gaan als prototype van het ‘genie’.

   Daarnaast was Hawking de voorbije jaren ook meer en meer een orakel geworden. Over onderwerpen uiteenlopend van de gevaren van kunstmatige intelligentie (‘Succes bij het creëren van artificiële intelligentie zou de grootste gebeurtenis in de geschiedenis van de mens zijn. Het zou ook wel eens de laatste kunnen zijn’) over de wijsheid van pogingen om aliens te contacteren (’Als aliens ons bezoeken zou het resultaat ongeveer hetzelfde zijn als toen Columbus in Amerika landde, wat niet zo goed is uitgedraaid voor de oorspronkelijke bewoners.’) tot het bestaan van God (’Niemand heeft het heelal geschapen en niemand bestuurt ons lot’) liet hij zijn synthetische stemgeluid horen.

   

   Bij dat alles was er bijna niemand bij het grote publiek die precies wist waarom Hawking in feite zo beroemd was geworden, of wat hij nu eigenlijk, op wetenschappelijk gebied, gepresteerd of ontdekt had. Nochtans was dat niet niets. Hawkings wetenschappelijke bijdragen zijn genoeg om hem tot een van de toonaangevende natuurkundigen van zijn tijd te maken - al heeft de geschiedenis (of de natuur) nog geen definitief oordeel geveld over zijn belangrijkste werk.

   Stephen Hawking (°1942) deed zijn invloedrijkste werk al op jonge leeftijd, in de jaren zestig en begin jaren zeventig, aan de universiteit van Cambridge. Hij bouwde voort op het onderzoek van de elf jaar oudere Roger Penrose, met wie hij later zou samenwerken.

   

   Einsteins theorie onvolledig

   Penrose had wiskundig aangetoond dat Einsteins zwaartekrachttheorie (de zogeheten ‘algemene relativiteitstheorie’) impliceerde dat er onder bepaalde omstandigheden, met name wanneer een stervende ster door haar zwaartekracht ineenstortte tot een zwart gat, een singulariteit gevormd moest worden, dat wil zeggen een punt waar de theorie het wiskundig liet afweten, en waar ze voorspelde dat de materie oneindig dicht op elkaar geperst zou worden. Helemaal in het midden van een zwart gat – volstrekt niet waarneembaar voor de buitenwereld, omdat uit een zwart gat geen licht ontsnapt – moest in een piepklein punt al de materie van de ingestorte ster geconcentreerd zitten. Om te beschrijven wat er zich op dat punt zelf afspeelde, zou een betere theorie dan die van Einstein nodig zijn.

   Hawking paste een gelijkaardige redenering toe op het hele heelal, dat aan het uitzetten was sedert de oerknal, en hij toonde aan dat, nog steeds volgens Einsteins theorie, het heelal moest zijn begonnen als een singulariteit – één moment waarop alle materie van het vandaag zichtbare heelal in één punt geconcentreerd was. Een singulariteit in een natuurkundige theorie is in feite een soort wiskundig waarschuwingssignaal dat de theorie het op dat punt laat afweten (een beetje te vergelijken met een deling door nul in de huis-tuin-en-school-wiskunde). De resultaten van Hawking en Penrose lieten dus in zekere zin zien dat Einsteins theorie onvolledig was, en dat er een betere theorie nodig zou zijn om het eerste begin van de oerknal of het middelste punt van een zwart gat te begrijpen.

   Die betere theorie zou een kwantum-zwaartekrachttheorie moeten worden, die de twee grote pijlers van de hedendaagse natuurkunde met elkaar zou verenigen: aan de ene kant Einsteins algemene relativiteitstheorie die handelt over de zwaartekracht en ruimte en tijd, en aan de andere kant de kwantumtheorie, die vooral de wereld van het microscopische en de elementaire deeltjes beschrijft.

   

   Nog steeds op zoek naar ‘heilige graal’

   Ondanks grote inspanningen hebben fysici nog steeds geen kwantum-zwaartekrachttheorie gevonden. Maar als die ‘heilige graal’ van de natuurkunde op een dag ontdekt wordt, zou het wel eens mede te danken kunnen zijn aan een ontdekking die Hawking in 1974 deed.

   Einsteins zwaartekrachttheorie en de kwantummechanica zijn wiskundig-technisch moeilijk te verenigen en ze zijn op een heel verschillende conceptuele basis gebouwd. Maar fysici hebben er meestal weinig last van dat de twee pijlers van hun vak ‘niet compatibel’ zijn, omdat beide theorieën zelden op elkaars terrein komen. De zwaartekrachttheorie heeft het vooral over objecten op astronomische schaal, de kwantumtheorie vooral over de schaal van deeltjes en atomen.

   Maar er zijn uitzonderingen, waar de toepassingsgebieden van de theorieën elkaar overlappen. Zwarte gaten,

   

   zag Hawking, zijn zo’n overlappingsgebied, een domein waar de tegenstelling tussen beide theorieën op de spits wordt gedreven, en dat daarom razend interessant is. Een beter begrip van zwarte gaten zou wel eens de sleutel kunnen zijn tot een vereniging van de kwantum- en de zwaartekrachtwereld.

   Zwarte gaten zijn helemaal niet zwart

   Hawking combineerde op een originele manier wat de zwaartekrachttheorie en de kwantumtheorie over zwarte gaten te zeggen hadden, en kon aantonen dat zwarte gaten, in tegenstelling tot wat altijd gedacht werd, wel degelijk een beetje straling moesten uitzenden. Tevoren werden zwarte gaten gezien als gebieden waaruit geen straling kon ontsnappen omdat hun extreem sterke zwaartekracht alles tegenhield. Maar nu bleek de kwantumtheorie een achterpoortje te creëren waardoor een zwart gat toch (een beetje) straling kon uitzenden. Zwarte gaten waren dus niet helemaal zwart.

   Deze (puur theoretische) ontdekking in 1974 van wat sindsdien ‘Hawking-straling’ heet, maakte definitief Hawkings faam in de natuurkundige wereld. Zijn werk heeft in de decennia die volgden een heel onderzoeksdomein in de theoretische natuurkunde doen ontstaan waarin men de kwantumeigenschappen van zwarte gaten als aangrijpingspunt benut om te proberen grip te krijgen op het raadsel van de kwantumzwaartekracht. Hawking zelf heeft nog volop aan dat onderzoek meegewerkt, bijvoorbeeld met werk in verband met de zogeheten ‘informatieparadox’ bij zwarte gaten. Daarnaast heeft hij ook verder theoretisch onderzoek gedaan in verband met de structuur en geschiedenis van het heelal en de fundamentele natuurwetten.

   

   Geen Nobelprijs

   Een Nobelprijs heeft Hawking niet gekregen, zelfs niet voor zijn baanbrekende werk over de Hawkingstraling. Dat komt wellicht doordat het Nobelcomité de politiek lijkt aan te houden dat voor dit soort theoretisch werk pas een prijs wordt gegeven nadat het ondubbelzinnig door experimenten of observaties is bevestigd. En daar staan we voor Hawkings werk over zwarte gaten nog ver vandaan. In de jaren zeventig waren zwarte gaten nog bijna puur theoretisch. De voorbije decennia hebben astronomen weliswaar steeds overtuigender aanwijzingen gevonden dat zwarte gaten wel degelijk echt bestaan, maar er is tot vandaag nog nooit een zwart gat rechtstreeks waargenomen. Laat staan dat de uiterst zwakke Hawkingstraling van een zwart gat zou zijn gemeten. Als het op een dag, later in deze eeuw, of in de volgende, toch experimenteel bevestigd wordt, zal het te laat zijn om Hawking met de Nobel te bekronen.

   Spierziekte ALS

   Toen Hawking zijn belangrijkste werk deed, was hij reeds gediagnosticeerd met de ziekte die zijn leven getekend heeft. In 1963, toen hij een laatstejaarsstudent fysica was aan de universiteit van Oxford, werd bij hem amyotrofe laterale sclerose (ALS) vastgesteld, een ziekte waarbij zenuwcellen afsterven, met als gevolg een steeds verdergaande verlamming en uiteindelijk de dood. De artsen gaven Hawking aanvankelijk een levensverwachting van twee jaar. Maar hij bleek aan een zeldzame variant van de ziekte te lijden, die veel trager vordert en een lang leven niet in de weg staat.

   

   Na de diagnose was Hawking aanvankelijk depressief en wilde hij zijn studies stopzetten. Maar later, mede omdat zijn lichamelijke aftakeling niet zo snel bleek te verlopen als gevreesd, kwam hij eroverheen en stortte hij zich met grote vastberadenheid op zijn studie en onderzoek. Hij werd gedwongen om veel van zijn denkwerk en berekeningen in zijn hoofd te doen, in plaats van zoals de meeste fysici volop kladpapier en schoolbord te gebruiken.

   Lopen en spreken werden steeds moeilijker voor hem. Vanaf einde jaren zestig moest hij – zeer tegen zijn zin – in een rolstoel; zijn roekeloze rijstijl met de rolstoel werd legendarisch op de campus. Na een operatie in 1985 kon hij alleen nog spreken met een spraakcomputer en had hij 24 uur op 24 medische begeleiding nodig. Daarvoor werden drie verpleegsters in ploegendienst ingeschakeld.

   ‘A Brief History of Time’

   

   Een ervan, Elaine Mason, zou in 1995 zijn tweede echtgenote worden. Met zijn eerste vrouw, Jane, trouwde hij in 1965. Hij had haar kort voor zijn diagnose leren kennen en zei later dat het aanstaande huwelijk ‘hem iets gaf om voor te leven’ in de moeilijke eerste jaren na de diagnose. Het koppel had drie kinderen. In 2006 scheidde Hawking van zijn tweede vrouw.

   Hawking werd een superster bij het grote publiek met zijn boek A Brief History of Time (door de Nederlandse uitgever jammerlijk fantasieloos vertaald als Het heelal). Het boek stond jarenlang in de bestsellerlijsten, en er zijn inmiddels meer dan tien miljoen exemplaren van verkocht. Hoewel het boek voor een breed publiek bedoeld was, was de inhoud hier en daar behoorlijk moeilijk; het wordt vaak geciteerd als een boek dat vele mensen in de kast hebben staan maar dat weinigen hebben uitgelezen.

   Stephen Hawkings leven werd in 2014 verfilmd. De film The Theory of Everything was gebaseerd op de memoires van Hawkings eerste echtgenote Jane.

   

3. Toon

   Stephen hawking

   Popidool van de wetenschap

   

   Hoe Hawking kon uitgroeien tot een wereldwijd icoon

   Stephen Hawking was een genie, geen twijfel mogelijk. Maar er lopen nog genieën rond. Hawking was een beroemd genie, het prototype van een genie, de eerste waar iedereen aan denkt bij het woord ‘genie’. Hoe krijg je dat voor elkaar?

   Pieter Van Dooren

   Zoals zo vaak is de eerste stap de moeilijkste: wees geniaal. Zo geniaal dat je zelfs binnen je vakgebied onbegrepen bent. Einstein vond na zijn afstuderen geen werk en moest een job aanvaarden als klerk – wat hem veel tijd gaf om zich terug te trekken in zijn hoofd, en dat heeft de wetenschap zeker geen kwaad gedaan. Hawking raakte nauwelijks door zijn examens, omdat die ook naar praktische kennis peilden. Maar hij was dan weer zo goed in theoretische constructies, dat zijn profs hem toch maar doorlieten.

   

   Zwarte gaten voor dummies

   Stap twee: kies een terrein dat niemand begrijpt, maar iedereen boeit. Anders gezegd: werk aan de fundamentele vragen. Einstein speelde met ruimte en tijd (en husselde ze door elkaar), Hawking was bezig met waar we vandaan komen en waar we heengaan. En beiden vertelden onvoorstelbare dingen over dingen die iedereen zich kon voorstellen. Einstein had het over niets dat sneller kan gaan dan het licht, over de tijd die kan versnellen en vertragen, over tweelingen die na een ruimtereis niet even oud meer zijn. Hawking leerde ons de zwarte gaten kennen, waar alles in verdwijnt en zelfs het licht niet meer uit komt. Om ons dan te vertellen dat er tóch iets uit ontsnapte, en dat ze zelfs verdampten. Een genie dat ons het gevoel geeft dat we het onvoorstelbare begrijpen, wat wil je nog meer?

   Stap drie: beantwoord aan clichés. Einstein was de verstrooide professor par excellence, met zijn verwaaide haarbos, flodderige kleren en kinderlijke blik. En dan die foto waar hij zijn tong uitsteekt! Pure lak aan de wereld! Dat vinden we wel leuk van onze idolen. Hawking had dan weer zijn rolstoel mee. Een in zijn eigen lichaam gevangen genie, en dan nog eentje dat alle hindernissen overwint! Dat hij in Cambridge berucht was vanwege zijn wilde rijstijl toen hij zijn rolstoel nog zelf kon bedienen, klopte ook al met het cliché van iemand die zich nergens iets van aantrok, omdat hij wel betere dingen te doen en te denken had. Hawking was een ‘gemiddeld genie’, een fysicus uit de kopgroep, maar hij liet de concurrentie achter zich door bovendien een verstrooid genie te zijn. En een gekooid genie.

   

   Genie mét humor

   Hawking legde daar nog iets bovenop: hij nam de tijd om zijn vakgebied te populariseren, en hij deed dat ook nog eens in een schitterende taal en met de nodige humor: ‘Mijn uitgever heeft me gezegd dat elke wiskundige formule me zoveel lezers gaat kosten, dus gebruik ik in dit boek maar geen formules’. Zijn A brief history of time las als een trein en verkocht als zoete broodjes. Alleen al de titel van dat boek laat zien hoe speels hij omging met taal. Het blijft dan ook een mysterie hoe de Nederlandse vertaling aan de fantasieloze titel Het heelal is geraakt.

   Hawking was ook niet te beroerd om zich in de populaire cultuur te storten, en op te treden in bijvoorbeeld Star Trek, of bij The Simpsons. Genieën die afdalen tot op onze hoogte, die vinden we nog genialer.

   

   Dat hij graag populair was, betekent niet dat Hawking alleen maar façade was. Zo had hij bijvoorbeeld het onder wiskundigen zeer gegeerde Erdösgetal 4 (een maat voor hoe dicht hij verbonden was met de wiskundige Paul Erdös, iemand die met zeer veel wiskundigen heeft samengewerkt). Iemand met Erdösgetal 1 heeft persoonlijk met Erdös gewerkt; Erdösgetal 2 krijg je als je met zo iemand hebt samengewerkt, enzovoort. Een laag Erdösgetal betekent dat je met belangrijke wiskundigen hebt samengewerkt. Voor een natuurkundige is 4 een mooi getal.

   Kevin Bacon

   Maar uniek is dat Hawking aan zijn Erdösgetal 4 ook nog het Bacongetal 2 koppelde (in een film gespeeld hebben met iemand die zelf samen gespeeld heeft met acteur Kevin Bacon), én het Sabbathgetal 2 (samen muziek gemaakt hebben met iemand die nog muziek gemaakt heeft met een lid van de groep Black Sabbath). Dat laatste komt omdat zijn computerstem op twee platen van Pink Floyd te horen is. ’Hoge’ wetenschap combineren met ‘lage’ cultuur, daar kun je beroemd mee worden.

4. Toon

   stephen hawking

   De beste quotes van een genie

   

   ‘Het leven zou tragisch zijn als het niet zo grappig was’

   Het staat vandaag goed om op Facebook, Twitter of een ander medium met een citaat van Stephen Hawking uit te pakken. Keuze zat, want de man was bijzonder eloquent.

   rdc

   ‘Ik heb één simpel doel in het leven: het volledige universum begrijpen.

   ‘De mens is een geavanceerd apenras op een kleine planeet van een erg middelmatige ster.’

   ‘Ik ben niet bang van de dood, maar ik heb geen haast om te sterven. Ik heb nog zoveel te doen.’

   ‘Wie opschept over zijn IQ, is een loser.’

   ‘Het leven zou tragisch zijn als het niet zo grappig zou zijn.’

   ‘Kijk naar de sterren en niet naar je voeten. Probeer betekenis te geven aan wat je ziet en vraag je af wat het universum doet bestaan.’

   ‘De eenvoudigste verklaring is dat er geen God is. Niemand heeft het universum geschapen en niemand dirigeert ons lot. Er is dus wellicht geen hiernamaals. We hebben één leven waarin we het grootse universum moeten appreciëren. Daar ben ik enorm dankbaar voor.’

   ‘De hemel of een hiernamaals zijn sprookjes voor wie bang is in het donker.’

   ‘Hoe moeilijk het leven soms ook lijkt, er zal altijd wel iets zijn waar je in kan slagen.’

   ‘Buitenaards leven is heel gewoon in het universum, maar intelligent leven is dat niet per se. Volgens sommigen moet dat zelfs nog op aarde verschijnen.’

   ‘Mensen gaan geen tijd voor je maken als je altijd boos bent of loopt te klagen.’

   ‘Ik was nooit de allerbeste op school, maar ze zagen wellicht potentieel in mij, want mijn bijnaam was ‘Einstein’.’

   ‘Ik ben niet beter dan iemand anders in het begrijpen van wat menselijk gedrag uitlokt, in het bijzonder bij vrouwen.’

   ‘Intelligentie is de vaardigheid om je aan te passen aan verandering’

   ‘Niemand doet aan natuurwetenschappelijk onderzoek om prijzen te winnen. Het gaat om het plezier van iets te ontdekken dat we nog niet wisten.’

   ‘Mijn advies voor andere mensen met een handicap is: concentreer je op alles wat je handicap niet bemoeilijkt of onmogelijk maakt. En heb geen spijt van wat niet meer mogelijk is. Wees niet gehandicapt in je geest als je het lichamelijk bent.’

   ‘Als buitenaardse wezens ons zouden bezoeken, zou het resultaat wellicht hetzelfde zijn als toen Columbus voet aan wel zette in Amerika. Dat is toen niet goed geëindigd voor de oorspronkelijke bewoners.’

   ‘Misschien bestaat God, maar wetenschap is perfect in staat het universum uit te leggen zonder een Schepper nodig te hebben.’

   ‘Ook al waren de gebeurtenissen op 11 september vreselijk, het heeft het voortbestaan van de mens niet zo erg bedreigd als nucleaire wapens.’

   ‘Ik denk dat we een behoorlijke kans hebben om lang genoeg te bestaan om het hele zonnestelsel te koloniseren.’

   ‘Theologie is niet nodig.’

   ‘Mijn stemgeluid is dat van een erg oude synthesizer uit 1986. Ik hou hem omdat ik nog geen stemgeluid heb gehoord dat ik beter vind en omdat ik er mezelf nu mee identificeer.’

   ‘Als je verwachtingen herleid zijn tot nul, dan kan je echt genieten van alles wat je hebt.’

   ‘Computervirussen moet je beschouwen als levende organismen. Het zegt wel iets over de mens als de enige levensvorm die we al hebben gecreëerd, puur destructief is.’

   ‘Als ik een superheld zou moeten kiezen, dan koos ik Superman. Hij is alles wat ik niet ben.’

   ‘Als ik een teletijdmachine had, dan ging ik op bezoek bij Marilyn Monroe tijdens haar hoogdagen. Of ik ging langs bij Galileo op het moment dat hij zijn telescoop naar de hemel draaide.’

   ‘’s Morgens ben ik niet veel waard. Pas na vier uur in de namiddag geraak ik op gang.’

   ‘Wetenschap is niet enkel een leerling van de rede maar ook van de passie en de romantiek.’

5. Toon

   Stephen Hawking

   Natuurkundige Thomas Hertog studeerde in Cambridge bij Stephen Hawking

   

   ‘Zijn leven was een overwinning’

   Leuvens natuurkundige Thomas Hertog studeerde in Cambridge bij Stephen Hawking en werkte er vaak mee samen. Hij haalt herinneringen op aan de man die de kosmische horizon van miljoenen heeft verruimd.

   

   Kort na zijn 21ste verjaardag in 1963 kreeg Stephen Hawking te horen dat hij aan ALS leed. Dokters gaven hem nog vier jaar. Hij verwachtte toen niets meer van het leven. Alles daarna was een onverwachte bonus, zei hij later. En dat was veel.

   Ik ontmoette Stephen voor het eerst in 1997 als masterstudent in Cambridge. Samen met de Amerikaanse fysicus James Hartle had Hawking toen het eerste wiskundige model van de oerknal ontwikkeld. Hiermee gaven ze vorm aan de visie van de Belg Georges Lemaître in de jaren 1930, dat de kennis over de oorsprong van ons universum verankerd ligt in het domein van de natuurwetenschappen.

   Stephen nam me als doctoraatsstudent in zijn team op om te onderzoeken wat voor een heelal voortvloeide uit hun oerknalmodel. Wat volgde was een bijzondere samenwerking, een dialoog over het ontstaan van de kosmos die uiteindelijk twee decennia zou beslaan.

   Zwarte gaten geven toch straling af

   Hawking werd aangetrokken tot de wetenschap omdat, in zijn eigen woorden, ‘natuurkunde en astronomie ons de hoop geven om te begrijpen waar we vandaan komen, en waarom we hier zijn’. Hij wilde ‘de diepte van ons begrip doorgronden’.

   Zijn grootste ‘eureka-moment’ beleefde hij in 1974 toen hij, tot zijn eigen verbazing, ontdekte dat zwarte gaten niet helemaal zwart zijn, maar een zeer zwakke thermische straling afgeven, wat we nu kennen als ‘Hawking-straling’. Hierdoor zullen zwarte gaten uiteindelijk verdampen en verdwijnen. Deze ontdekking, die hem wereldwijde wetenschappelijke faam bracht, legde een diep maar enigszins mysterieus verband bloot tussen kwantumtheorie en zwaartekracht, wat een doorslaggevende impact heeft gehad op het onderzoek binnen de theoretische natuurkunde van de voorbije decennia.

   

   De nagloed van de oerknal

   In 1979 werd Hawking de Lucasian Professor in theoretische fysica aan de universiteit van Cambridge. Die leerstoel werd opgericht in 1663 en werd ooit bekleed door Isaac Newton. Hawking grapte altijd dat die leerstoel in die tijd nog niet gemotoriseerd was. In zijn karakteristieke, uitdagende stijl schoof hij in zijn inaugurale lezing ‘Is the end in sight for theoretical physics?’ de stelling naar voren dat een allesomvattende theorie binnen handbereik lag.

   In het Hartle-Hawkings-oerknalmodel kristalliseert ons heelal, met zijn gebruikelijke noties van tijd, ruimte en materie, vanuit een abstracte en tijdloze kwantumtoestand. Samen kwamen we erop uit dat dit altijd gepaard gaat met een fase van versnelde expansie. Die fase versterkt de kwantumvariaties, minuscule variaties in de verdeling van materie, die optreden bij het ontstaan van ons universum, wat op zijn beurt leidt tot variaties in de temperatuur van de nagloed van de oerknal en tot de kiemen van het weefsel van sterrenstelsels en sterren dat we vandaag in ons universum zien. De moderne kosmologie biedt een waarlijk grootse synthese, die de geboorte van het universum verbindt met ons bestaan vandaag.

   Het beeld dat het publiek van hem heeft, is niet de man die ik heb gekend

   De tweede helft van Stephens leven ging het met zijn bekendheid en roem alleen maar crescendo. Toen in 1988 A brief history of time verscheen, had de drukker enkele foutjes gemaakt (een afbeelding was ondersteboven gedrukt). De uitgever probeerde in allerijl de voorraad terug te roepen maar tot zijn verbazing waren alle exemplaren al verkocht. Het boek zou een ongeziene bestseller worden.

   Bij het brede publiek ontstond het beeld van een eenzame, mysterieuze man, een opgesloten geest die door de kosmos dwaalde, gekluisterd aan een rolstoel. Dit sprak natuurlijk tot de verbeelding.

   

   Maar het is niet de persoon die ik heb gekend. Stephen is altijd sterk ingebed gebleven in een hechte internationale gemeenschap van wetenschappers met een missie om de meest fundamentele natuurwetten te ontrafelen. Het was een intense samenwerking. Op die spannende momenten van voortschrijdend inzicht, toen de verschillende stukjes van de puzzel in elkaar begonnen te passen, heb ik vaak het gevoel gehad dat die stoel, de handicap, de communicatieproblemen er gewoon niet waren.

   To boldly go where Star Trek fears to tread

   Stephen was een flamboyante avonturier. Zijn motto in de jaren 1990, ‘To boldly go where Star Trek fears to tread’, spreekt boekdelen. Richard Branson bood hem in 2009 tot zijn grote vreugde een zero-gravity-vlucht aan. ‘Space, here I come!’, twitterde hij na de landing.

   Ook als wetenschapper liet hij zijn grenzeloze nieuwsgierigheid de vrije loop en zocht hij steeds weer nieuwe paden op. Hij genoot ervan om te verrassen en om verrast te worden. Zo leidde ons onderzoek ons tot een reflectie rond het multiversum. De kwantumtheorie is tenslotte een probabilistische theorie, zij beschrijft een hele verzameling van mogelijke heelallen. Even leek het daardoor alsof Hawkings-oerknalmodel niets kon vertellen over óns heelal. Ik zag het moeras van het multiversum al voor me opduiken, maar Stephen vond het geweldig. ‘Let’s get control over the multiverse’, zei hij. Samen ontdekten we een nieuwe methode om het multiversum tot een rigoureus, verifieerbaar wetenschappelijk kader te kneden.

   Kosmische discussies in het Witte Huis

   Kort voor de publicatie van A brief history of time in 1988 werd Stephen ernstig ziek, een longontsteking. Een tracheotomie was nodig om zijn leven te redden, en hij verloor zijn stem. Hijzelf en zijn collega’s dachten dat dit het einde van zijn carrière zou betekenen. Amper zes maanden later reisde hij alweer de wereld rond. Dat was telkens een heuse expeditie waarbij hij zijn doctorandi als kruiers inschakelde.

   Toch was er veel gelegenheid voor wetenschap. Ik herinner me een uitstekende discussie over zwarte gaten in het Witte Huis, ook omdat Bill Clinton te laat was.

   

   Hawking communiceerde voortaan via een spraakcomputer, maar desondanks werd hij toch een van de grote wetenschapsverspreiders van deze tijd. Voor zijn laatste lezing in België, in oktober 2011, stroomden duizenden naar het stadspark in Leuven, waar je zijn lezing op een reuzenscherm kon volgen. Stephen kon het wel smaken.

   We zijn met z’n allen hoeders van onze planeet

   Zijn tomeloze inspanningen om zijn enthousiasme en inzichten te delen met het brede publiek kwamen voort uit een diepe overtuiging in de transformerende kracht van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Hij wendde zijn invloed aan en schakelde wetenschap in ter bevordering van internationale samenwerking – van China tot de Palestijnse gebieden.

   Hawking droomde van een wereld waarin de mensheid samen met hem dat bredere, kosmische perspectief omarmt. We zijn met z’n allen hoeders van onze planeet (‘Spaceship Earth’) en moeten beseffen dat wat ons als mensen verbindt en verenigt, veel groter is dan wat ons onderscheidt. Hij zag de eenentwintigste eeuw als een scharniermoment. Voor het eerst neemt een diersoort zijn eigen evolutie en die van zijn habitat zelf in handen. Naar het einde van zijn leven toe waarschuwde hij voor de complexe uitdagingen bij deze overgang, zoals de noodzaak voor een internationaal ethisch en juridisch kader voor de ontwikkeling en toepassing van artificiële intelligentie.

   (Stephen vond feestjes geweldig)

   

   Op de legendarische viering van zijn 75ste verjaardag – Stephen vond feestjes geweldig! – besloot Hawking zijn speech, bij een staande ovatie, als volgt: ‘Het is een triomf dat wij mensen – we zijn tenslotte niet meer dan verzamelingen natuurlijke elementaire deeltjes – in staat zijn zo dicht te komen bij het fundamentele begrip van het heelal. Onze enige grens is nog hoe we naar onszelf kijken. We moeten wereldbewoners worden, en maken dat de toekomst een plek is die we graag willen bezoeken.’

   Wat een overwinning is Hawkings leven geworden. Zijn naam zal voortleven, en niet alleen in de annalen van de wetenschap. Zijn boeken en zijn lezingen hebben de kosmische horizon van miljoenen mensen verruimd, en zijn unieke menselijke prestatie, zijn wilskracht om noodlot en lijden te overwinnen, zijn een voorbeeld voor ons allen.

6. Toon

   podcast

   Bits en atomen

   

   ‘Tijdens mijn sollicitatie bij Hawking keken we samen naar The Simpsons’

   In deze speciale aflevering van Bits & Atomen brengen we een eerbetoon aan het leven en werk van natuurkundige Stephen Hawking. Professor Thomas Hertog (KU Leuven) werkte intensief samen met Hawking en nam vorige week al afscheid van zijn vriend en collega.

   

7. Toon
8. Toon

   Polemiek

   Verdedigt NTGent IS in zijn theater?

   

   Wat het ‘Lam Gods’ ons leert over de jihad

   Er staat in september geen jihadi op de planken in het NTGent in ‘Lam Gods’. Regisseur Milo Rau kent IS te goed om zijn verdediging op te nemen. ‘Maar ik vraag me wel af wat geloofsstrijders bezielt.’

   Inge Schelstraete

   

   ‘We zoeken gelovigen’, zegt regisseur Milo Rau aan de telefoon. ‘Dat kunnen strikte protestanten of katholieken zijn, mensen die in een sekte zitten of zaten, maar dus ook moslims die de jihad willen verdedigen.’ Kranten blokletterden deze ochtend dat het NTGent IS-strijders als acteurs op de planken wil. Dat is te kort door de bocht, maar helemaal uit de lucht komt het niet vallen: in De Zondag publiceerde het theater een zoekertje met de tekst ‘U vecht voor uw overtuigingen? Voor God? Draagt u graag uw overtuigingen uit? U hebt gevochten voor IS, of bent strijdvaardig voor andere religies? lamgods@ntgent.be’.

   Lam Gods wordt in september de eerste voorstelling van Milo Rau, de nieuwe artistiek directeur van het NTGent. Rau is onder de indruk van het schilderij van de broers Van Eyck, dat hij ‘revolutionair’ noemt, en wil zijn mensenmassa straks op het podium brengen. Daarvoor heeft hij ‘strijders voor het geloof’ nodig – op het paneel ‘De rechtvaardige rechters’ zijn ook kruisridders afgebeeld. In totaal zoekt Rau twaalf personages: een Adam en Eva, een Kain en Abel (‘Hebt u uw broer (of zus) gedood of ernstig gekwetst? Misschien in metaforische zin? Wilt u daarover praten?’), ‘rechtvaardige rechters’ (‘U bent een (gepensioneerde) rechter en wilt op het podium praten over gerechtigheid?’), strijders voor het geloof, en een slager.

   Maatschappelijke trauma’s

   De Zwitserse regisseur maakte zes jaar reportages in conflictgebieden voor hij zijn eerste stuk regisseerde. Hij puurt voorstellingen uit onze maatschappelijke trauma’s, zoals Marc Dutroux in Five easy pieces. Hij wordt geroemd om de manier waarop hij louterende en genuanceerde ervaringen uit die harde onderwerpen haalt, maar daar gaat een lange voorbereiding aan vooraf. ‘Soms is de weg het doel’, zegt hij. ‘Je ontmoet mensen, praat veel, stelt je opinie bij en zoekt de perfecte configuratie.’ Rau werkt vaak met niet-professionele acteurs en altijd met echte verhalen van echte mensen.

   Het zoekertje leverde voorspelbaar de kritiek op dat dit een provocatie was en kwetsend voor de slachtoffers van IS, in ons land van de aanslagen in Zaventem en Maalbeek. ‘Wij beginnen altijd met contacten met vertegenwoordigers van alle kanten van een conflict’, zegt hij. Voor het Théatre National maakt hij in Luik Histoire du Théâtre met Johan Leysen, Sara de Bosschere en Sébastien Foucault. Daarin zal de haatmoord op de jonge homo Ihsane Jarfi aan bod komen. ‘We hebben met de omgeving van het slachtoffer gesproken, van de daders, van getuigen, politie ...’

   

   IS is niet dood

   Rau reisde intensief door Syrië, en Noord-Irak voor het stuk Empire. ‘Ik wéét wat IS betekent, ik kende hen al voor ze zich Islamitische Staat noemden en ik zie dat ze niet verdwenen zijn, maar met oogluikende instemming van het Turkse leger en de internationale gemeenschap wreedheden blijven aanrichten in Koerdistan. Ik ben niet gelovig en tegen elke vorm van religieus extremisme. Maar ik vraag me ook af wat hedendaagse geloofsstrijders bezielt. Mijn eerste vraag met Lam Gods is: welke positie nemen we aan tegenover deze extremisten? De tweede: wat houdt dat in, ‘geloven’, vandaag de dag?’

   Lam Gods kadert in een heel programma over het onderwerp: met het NTGent gaat hij ook een moderne versie van de Griekse tragedies van de Oresteia maken, gezet in Mosul. De overeenkomsten tussen de kruisvaarders en IS-strijders zijn al vaker onderzocht: de Byzantijnse keizer Alexios Komnenos riep de hulp van paus Urbanus II in tegen de Turken, maar in plaats van een duurbetaald beroepsleger te sturen, riep Urbanus op tot een heilige strijd om meteen ook Jeruzalem van de moslims te bevrijden. Die oproep bracht tienduizenden boerenzonen zonder land, stadsjongens zonder beroep en een paar ambitieuze krijgsheren op de been, een volksleger dat net als IS steden en kunstschatten verwoestte, en in zijn strijd tegen de moslims ook oosterse christenen vermoordde die een andere vorm van gebed hadden.

   Het subversieve ‘Lam Gods’

   Het Lam Gods als uitgangspunt nemen, is wel compleet origineel. ‘Dat schilderij was schandalig in zijn tijd’, zegt Rau enthousiast. ‘De Van Eycks beeldden Gentenaars af als Bijbelse figuren; Eva was niet de klassieke mooie Eva uit de renaissance, maar een meisje dat veel mensen zullen hebben herkend. Ze beeldden ook de opdrachtgever van het werk af, wat een kritische noot kan zijn, want we debatteren in 2018 nog steeds over wie betaalt voor kunst en wat hij daarmee wil bereiken. En het schilderij dateert uit 1432, maar een kleine eeuw later moesten er bewakers naast gezet worden omdat rechtlijnige protestanten het wilden vernielen.’

   ‘Wij willen straks een écht panorama van de maatschappij, zoals de Van Eycks een hele dwarsdoorsnede in hun werk hebben gestoken. We moeten net zo moedig en sterk zijn als zij. Ik hoop dat we hetzelfde bereiken als met Five easy pieces. Na die voorstelling kwamen mensen me ook zeggen: ‘‘Ik vreesde dat de voorstelling goedkope sensatie zou worden, maar het was een echte catharsis’’.’

   Politiek reageert kritisch op plannen NTGent

   Het bericht dat NTGent Syriëstrijders op het toneel zou brengen, zorgde al op de ochtendradio voor beroering. Voor de makers van Lam Gods werden gecontacteerd, gaven verschillende politici hun mening. Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz (Open Vld) zei tegen Belga dat ex-Syriëstrijders in theorie op de planken kunnen gaan staan, ‘in zoverre er niet wordt aangezet tot haat’, maar sloot het in de praktijk uit: de bekende teruggekeerde strijders zitten in de gevangenis.

   In Villa politica zei Marius Meremans (N-VA) dat er een morele grens was overschreden. ‘Het getuigt van zeer weinig respect tegenover de slachtoffers van de aanslagen van 22 maart. Ik stel mij echt wel vragen over de ethische en morele grenzen van dergelijke mensen.’ Jo De Ro (Open VLD) noemde artistieke vrijheid ‘een hoog goed voor mij als liberaal’. ‘Maar ik heb zelf meegemaakt welke schade die mensen hebben aangericht bij hun familie, leerkrachten en vrienden. Men moet zich de vraag stellen wie je een forum wil geven? Ik stel die vraag vandaag aan de cultuursector.’ Meremans riep Gatz op om de productie te veroordelen, De Ro deed een oproep aan de culturele sector. ‘Als ze de artistieke vrijheid ernstig willen nemen, laten ze hun podium beter gebruiken door mensen die creatief zijn dan door mensen die veroordeeld zijn.’

   Gents N-VA-lijsttrekker Anneleen Van Bossuyt kwam in de voormiddag met een verklaring. ‘IS staat voor extremistische terreur tegen onschuldige slachtoffers en de onderdrukking van hele bevolkingen. Ons land werd in 2016 zélf nog het slachtoffer van aanslagen door deze groepering. Dergelijke mensen een forum geven is volledig uit den boze.’ Haar fractievoorzitter Elke Sleurs vroeg de raad van bestuur van NTGent om zo vlug mogelijk bijeen te komen. ‘Dat kunstenaars choqueren en provoceren, en dat dit tegen de goede smaak of het gezond verstand ingaat, tot daaraan toe. Maar ik reken erop dat de raad van bestuur snel een duidelijk signaal geeft aan zowel de artistieke leiding als het brede publiek.’ Gents N-VA gemeenteraadslid Karlijn Deene beloofde om volgende maandag de schepen van cultuur ook te interpelleren in de gemeenteraad.

   Burgemeester Daniël Termont (SP.A) wachtte op meer informatie. ‘Zolang het NTGent zich aan de grenzen van het wettige houdt, staat de artistieke vrijheid voorop’, zegt Termonts woordvoerder Claude Beernaert. ‘Kunst mag tot de verbeelding spreken en het maatschappelijk debat aanwakkeren.’

   Vlaams Belang lanceerde in de voormiddag een affiche op zijn Facebook: ‘Terroristen niet op een podium, wel in de cel’. Het bijschrift riep op om de subsidies van het theater te schrappen: ‘NTGent wil Syriëstrijders op het podium zetten, gesponsord met Vlaams belastinggeld. Tijd om hun subsidies stop te zetten?’

9. Toon

   Interview

   Mieke Van Hecke over het onuitgesproken hoofddoekenverbod in de katholieke scholen

   

   ‘Een verbod op hoofddeksels is een irrationele oplossing’

   Veel katholieke scholen kiezen voor een algemeen verbod op hoofddeksels om de hoofddoek op een subtiele manier te weren. ‘Dat was nooit de bedoeling’, zegt Mieke Van Hecke, ex-topvrouw van het Katholiek Onderwijs en nu CD&V-lijsttrekker in Gent.

   Simon Andries

   ‘Ik sluit me aan bij de leer van het vliegend spaghettimonster en stuur mijn kinderen naar school met een vergiet op hun hoofd.’ Zo spotte N-VA-voorzitter Bart De Wever twee weken geleden op Twitter met het pleidooi van Mieke Van Hecke voor het recht om een hoofddoek te dragen op school. ‘Ik ben nog nooit zo diep verontwaardigd geweest als na die aanval van De Wever’, zegt Van Hecke vandaag in een interview met Knack. ‘De hoofddoek is zo dierbaar voor veel moslims, toch een grote groep van mensen die we willen opnemen in onze samenleving?’

   De discussie ging toen in eerste instantie over het verbod op de religieuze symbolen in het gemeenschapsonderwijs, maar in Knack wijst Van Hecke ook de katholieke scholen op hun verantwoordelijkheid. ‘Ze kunnen niet alle religieuze kentekens verbieden, want dan moeten ze ook de katholieke kruisjes en beelden verwijderen. Dus wat doen zij als ze de hoofddoek willen verbieden? Ze kondigen een verbod af op hoofddeksels: jongens mogen nu ook geen petten meer dragen. Het gevolg was dat geen enkele sikhjongen met een tulband nog een school vond in Sint-Truiden. Waar zijn we in godsnaam mee bezig?’ Dat vraagt om nog wat meer uitleg.

   Wat is er mis met dat verbod op hoofddeksels?

   Van Hecke: ‘Kijk, het is hallucinant in welke bochten katholieke scholen zich nu wringen om die hoofddoek toch maar te verbieden. Het originele opzet van het katholiek onderwijs was: de hoofddoek is toegelaten, tenzij men duidelijk kan verantwoorden waarom niet. In de turnles kan een hoofddoek bijvoorbeeld gevaarlijk zijn. Als meisjes zonder een hoofddoek gepest worden, dan kan een school de hoofddoek ook verbieden. Dat is allemaal te verantwoorden. Maar onder druk van de samenleving zich zomaar aansluiten bij een absoluut verbod is niet nodig.’

   Iedereen gelijk voor de wet. Dat lijkt toch een goede oplossing?

   ‘Het is een oplossing voor iets totaal irrationeel, alsof de hoofddoek inderdaad een bedreiging is. Ik zou zeggen: wees redelijk. Want die redelijkheid is zoek als het om de islam gaat. Een hoofddoek verandert niets aan de opdracht om leerlingen op te leiden. Nonnen lopen daar soms ook nog altijd rond met een kapje. Dat is inherent aan tradities en culturen.’

   Wat dan met petten en mutsen in de klas?

   ‘Je kan natuurlijk gerust zeggen dat die petten afgezet moeten worden. Maar dit gaat over een belangrijk onderdeel van een religie. Ik heb nog niemand iets horen zeggen over de traditionele kledij die orthodoxe joden al decennialang dragen. De kledij van de meisjes heeft daar ook een bepaalde waarde. Maar zij hebben eigen scholen. Willen we dat dan? Dat is segregatie, geen integratie.’

   U vertolkt geen populair standpunt.

   ‘Ik had eigenlijk ook weinig zin om daar nog verder over door te bomen. Ik vraag mij ook af of dat nog de moeite loont. Het is vaak een dovemansgesprek en dan krijg ik weer haatmails. Maar dit gaat over een gebrek aan samenleving en ik voel in die gemeenschap ook hoe moeilijk het daardoor wordt om een taak op te nemen in die samenleving. Ik stel trouwens vast dat het in de hogescholen wel lukt zonder een hoofddoekenverbod. In een opleiding lager onderwijs zag ik toch een tiental meisjes met een hoofddoek. Er is natuurlijk veel druk van ouders en personeel, maar de scholen moeten luisteren naar hun hart en hun hoofd, niet naar hun buikgevoel.’

10. Toon

    Verkiezingsdebatten

    De boemerang van Gatz

    

    Feministisch statement pakt verkeerd uit

    Door op het allerlaatste moment af te haken voor een politiek studentendebat met enkel mannen wilde Vlaams minister van Jeugd Sven Gatz (Open VLD) naar eigen zeggen een statement maken. Een dag later klinkt vooral snoeiharde kritiek, onder meer vanuit de eigen jongerenafdeling.

    Simon Andries

    ‘We kunnen niet anders dan dit aankaarten en afkeuren. Als u vindt dat een politiek debat zonder vrouwen geen écht debat is, stuur dan een vrouw in plaats van uw kat.’ Ook Jong VLD kan weinig sympathie opbrengen voor het feministisch statement van Open VLD-minister Sven Gatz.

    Gatz haakte gisterenavond op het allerlaatste moment af voor het politieke studentendebat van de Leuvense studentenkring Politika. Een duidelijk statement, benadrukte Gatz meteen, om aan te tonen dat een debat met zes mannen niet meer van deze tijd is. Gatz belooft intussen ook dat hij in de toekomst enkel nog aan debatten zal deelnemen waar er een mix is van mannen en vrouwen. ‘Als je die stap zet, kan je niet meer terug’, zei hij op Radio 1. Het lijkt een nobel uitgangspunt, maar zijn actie levert hem vooral veel kritiek op.

    Publiciteitsstunt

    Onder meer het Leuvense studentenblad Veto stelde zich meteen vragen bij de uitleg van Gatz. ‘Gatz deed al een tijdje moeilijk. Hij was niet blij met zijn onderwerpen en wilde een beetje meer spreektijd dan de anderen. Hij wilde op voorhand een zegje mogen doen en vroeg dus een special treatment. Dan proberen te scoren op kap van feministen, is vernederend’, zegt Veto-hoofdredactrice Nora Sleiderink.

    De organiserende studentenkring Politika benadrukte intussen op Facebook dat Gatz de organisatie maar vijf minuten ná de start van het debat op de hoogte bracht van zijn beslissing. ‘Politika had de samenstelling van het volledig panel echter al op 8 maart meegedeeld aan de minister’, klinkt het. Tegelijk benadrukt Politika dat ze 24 vrouwen contacteerden voor het debat. ‘Helaas kon niemand van hen aanwezig zijn.’

    En ook bij zijn collega-politici kon Gatz op weinig sympathie rekenen. ‘Jammer voor al de vrouwen in organisatie en het publiek dat jullie dan zelf geen vrouw afvaardigen’, reageerde N-VA-parlementslid Lorin Parys op Twitter, net als Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken: ‘Hoe belachelijk. Had dan zelf een vrouwelijke debater afgevaardigd’.

    Slip of the tongue

    Gatz erkent intussen dat er een misverstand is geweest tussen de organisatoren van het debat en zijn kabinet over de onderwerpen. ‘Maar ik heb mijn kabinet uitgelegd dat het om een debat ging onder politici als gelijken, en de zaak was uitgeklaard.’ Hij geeft ook toe dat hij overwoog om zijn statement tijdens het debat te maken, ‘maar dan zou men gezegd hebben dat het enkel voor show was’.

    Toch spreekt ook de jongerenafdeling van een gemiste kans, want Gatz had gerust een jonge liberale vrouw kunnen sturen. ‘Volgens ons heb je beter een maatschappelijk debat dan helemaal geen debat. En ongeacht de zogenaamde vrouwvriendelijke intentie, overschaduwt uw handelen hier de boodschap’, klinkt het in een brief aan Gatz. Dat de Open VLD-minister ook liet uitschijnen dat vrouwen vaak passen voor debatten omdat het een mannelijk concept is, noemt Jong VLD ‘werkelijk te zot voor woorden’. ‘We hopen dat dit een slip of the tongue blijkt die eerstdaags wordt rechtgezet.’

    Belofte Rutten

    Het is ook niet allemaal kommer en kwel voor Gatz. Onder meer de Vrouwenraad, die zelf binnenkort een campagne lanceert rond all-male panels, schaart zich achter zijn actie. ‘Het zou fijn zijn als meer mannen dat zouden doen’, zegt voorzitster Magda De Meyer. ‘Dat de studentenkring hun best heeft gedaan om vrouwen te zoeken, is een flauw excuus. Ook bij de VRT horen we dat vaak. Ze moeten zich de vraag stellen: waarom willen die vrouwen niet komen? En daar moeten ze rekening mee houden.’ Volgens De Meyer is het ook aan de voorzitters om sneller een vrouwelijke politica naar de debatten te sturen.

    Met voorzitster Gwendolyn Rutten heeft Open VLD zelf een overtuigde feministe aan de top. Zij sprong op Twitter voor Sven Gatz in de bres met een verwijzing naar het boek That’s what she said van de Amerikaanse journaliste Joanne Lipman. Rutten citeert een passage waaruit blijkt dat een eerdere oproep naar mannen om niet meer deel te nemen aan all-male panels ook felle reacties uitlokte. ‘Je ben niet alleen Sven, volhouden. Een debat met alléén mannen is gewoon niet meer van deze tijd.’

    Rutten geeft meteen ook een sneer naar de huidige overwegend mannelijke regering én doet een belofte: ‘De volgende keer bestaat élke regering uit vijftig procent mannen en vijftig procent vrouwen’.

11. Toon

    Vleesschandaal

    Imperium West-Vlaamse vleeskeizer onder druk

    

    ‘Mijn slachthuizen zijn de properste van heel België’

    Wie is Louis Verbist, de West-Vlaamse vleesverwerker die onder vuur ligt ? Zelf weet hij één ding: ‘Ik word tegengewerkt.’

    Maarten Goethals, Simon Grymonprez en Nico Tanghe

    Schandaal of geen schandaal, de 73-jarige Louis Verbist keurt en koopt als vanouds de runderen op de beestenmarkt van Sint-Michiels in Brugge. Met één blik weet hij welk vlees hij in de kuip heeft. Hij maakt zoals altijd ook een praatje met de boeren, geeft een handje aan de transporteurs en slachters.

    Vandaag staan 499 beesten te koop in de grote hal naast de kantine. Hoewel het betalen in euro gaat, rekenen de marchanten nog steeds in Belgische frank.

    Tussen het verhandelen en afpingelen door gaat het natuurlijk over het schandaal rond Veviba. Verbist kan rekenen op veel steun. ‘Louis en zijn vrouw zijn hier absoluut kapot van’, zegt een vleeshandelaar die Verbist al van het begin kent. ‘Met die etiketten heeft Louis een fout gemaakt. Fraude kan niet. Maar die andere cowboyverhalen vind ik totaal overdreven. De media blazen alles op.’

    Na de verkoop in de hal gaat Verbist naar gewoonte zitten in zijn hoekje van de kantine. Voor de belaagde veehandelaar gaat het leven gewoon door. Hij heeft weinig zin in een gesprek. Maar zegt dan toch: ‘Dit is heel politiek aan het worden. Ik word tegengewerkt’.

    ‘Maffiapraktijken? Onzin. Mijn slachthuizen zijn de properste van heel België. Het zijn juist de Kosovaren die maffioos zijn’, zegt Verbist. ‘Wij hebben hen het geld terugbetaald, maar het vlees nooit meer teruggezien. Dat vlees dateerde trouwens van 2014, niet van 2004.’

    Ook ex-minister Magda Aelvoet, die Verbist van omkoping beschuldigt, moet het ontgelden. ‘Ik heb die vrouw nog nooit gezien.’

    ‘Meneer,’ zegt hij dan, ‘mag dat zomaar? Mag je eigenlijk eender wat in de kranten verkondigen?’ Na vijf minuten doet hij er het zwijgen toe. ‘Ik zal mijn verhaal nog wel doen.’

    Beetje berooid

    Maar in afwachting tot dat verhaal: wie is Louis – Lodewijk – Verbist eigenlijk? Het meest persoonlijke dat krantenarchieven onthullen is een diefstal in 2005 bij hem thuis op klaarlichte dag. De dieven gingen volgens het bericht aan de haal met een aanzienlijke buit en richtten ook schade aan het interieur aan. ‘Zelfs de plinten zijn van de muur getrokken’, liet hij optekenen.

    Ook een brede rondvraag in Izegem levert amper concrete informatie op. ‘Ken ik van naam, maar niet persoonlijk’, klinkt het keer op keer. ‘Woont hij wel in Izegem?’

    ‘Hij is niet sterk sociaal en cultureel betrokken’, bevestigt burgemeester Bert Maertens (N-VA). ‘Ikzelf ontmoette hem een tweetal keer op zijn erf, aan het begin van mijn mandaat. Vriendelijke man, maar meer kan ik niet kwijt. Het bedrijf zoekt ook geen actief contact met het stadsbestuur.’

    

    Willy Verledens, burgemeester van de stad tussen 1989 en 2006 en van socialistische signatuur, zegt aan de telefoon dat hij zich de komst van Verbist in 1986 nog goed herinnert – de roots van Verbist liggen oorspronkelijk aan de kanten van Aarschot. ‘Hij was toen een beetje berooid, maar maakte al snel een carrière. De keren dat ik naar zijn bedrijf ging, was om problemen op te lossen. Eén keer sloot een inspecteur zijn stallen wegens roestplekken – vlees dampt namelijk. Verbist vroeg me om hem te vergezellen naar Brussel, om met de inspecteur te praten. Het probleem raakte opgelost na de belofte een likje verf aan te brengen. De stallen mochten opnieuw open. Daarop zei Verbist dat ik mij geen zorgen meer moest maken, en dat ik gratis vlees zou krijgen. Maar ik betaalde toch liever.’

    Volgens Verledens zoekt Verbist geen blijvende contacten. ‘Uit angst dat hem dat iets gaat kosten, financieel, moreel. En de mensen die hij goed kent, zijn de mensen die hij nodig heeft.’

    ‘Over zijn privé weet ik niets’, zegt ook Jan Fiers, een slachter die al meer dan twintig jaar voor Verbist werkt en binnenkort op pensioen gaat. ‘Als baas is hij streng, maar dat moet ook, met honderd man onder je. Hij is rechtdoorzee. Een woord is een woord. Maar ik zag hem nooit iets verkeerd doen. Ik vind hem echt een dierenvriend. Lange tijd liep een hond langs zijn zijde, die overal meekwam, in zijn kantoor, in de stallen, tot de veearts dat verbood. Het liefst van al wil ik dat alles weer normaal wordt, en dat we verder kunnen doen zoals gewoon.’

    Juridisch geen onbeschreven blad

    Maar zoals vroeger gaat het nooit meer worden. Verbist zal wellicht op termijn alle slachtactiviteiten van Izegem naar Zottegem verhuizen, waar hij in 2016 de concurrent Adriaens overnam. Dat past in een breder economisch plan, maar komt ondertussen ook handig uit – het kan staan voor een nieuw symbolisch begin voor het bedrijf dat afgelopen maanden meermaals negatief in het nieuws kwam. Eerst door een filmpje van Animal Rights, dat in september undercoverbeelden toonde van mishandelde runderen, wat leidde tot de onmiddellijke sluiting van de vestiging in Izegem. En sinds vorige week gaat zijn naam over de tongen wegens mogelijke etikettenfraude met vlees bedoeld voor Kosovo, en wegens slachtafval dat ongeschikt voor menselijke consumptie toch als gehakt bij enkele slagers terechtkwam. Momenteel loopt het gerechtelijke onderzoek naar de precieze omstandigheden.

    Maar de naam van Verbist gaat al langer de ronde. Zo zei de federale commissie voor Volksgezondheid in 1998, enkele maanden voor het uitbreken van de dioxinecrisis, dat Verbist enkel kon verder werken ‘mits de naleving van strikte voorwaarden inzake werkuren’ en ‘onder permanent veterinair toezicht’. De aanleiding voor die publiekelijke reprimande vormde een inval bij de uitsnijderij in Izegem het jaar daarvoor – speurders meenden toen ook al gesjoemel vast te stellen met gezondheidscertificaten van runderen voor Iran, en vermoedden dat Verbist vlees uit Frankrijk verkocht als Belgisch aan afnemers in Rusland. Pas in 2006 sprak een rechter in Kortrijk, dik tegen de zin van het openbaar ministerie, Verbist vrij wegens onvoldoende bewijzen.

    

    Recent had de vleeshandelaar minder geluk. In april 2017 werd Verbist veroordeeld tot vier maanden met uitstel en ruim 90.000 euro boete voor milieu-inbreuken op een boerderij in Oosterzele, waar de groep runderen kweekt. Ook bij het Ieperse parket lopen er momenteel meerdere dossiers over administratieve inbreuken, voedselveiligheid en hygiëne.

    ‘We hebben inderdaad meerdere processen-verbaal binnengekregen van het Federaal Agentschap voor de voedselveiligheid én een aanklacht wegens dierenleed van Animal Rights’, bevestigt Johan Lescrauwaet van het Iepers parket. ‘We gaan pas communiceren als we zeker weten welke aanklachten we tegen Verbist kunnen hardmaken. Dat onderzoek zit in de eindfase.’

    Opstapelen verliezen

    Verbist begon op zijn veertiende in de sector en werkte zich in veertig jaar op tot de marktleider onder de Belgische vleesverwerkers. Zowat dertig procent van al het verwerkte rundvlees komt uit een van zijn slachthuizen.

    Behalve de vestiging in Izegem bezit de West-Vlaamse familie met de groep Veviba (geleid door zoon Diederik) ook heel wat vleesbedrijven in Wallonië. Onder meer in Rochefort, Luxemburg en Bastenaken, gaande van slachterijen tot vleeshandel- en vleestransportbedrijven.

    Verder bezit de familie ook negentien runderboerderijen, waar de slachtdieren biologisch worden vetgemest en hun vlees onder een eigen kwaliteitsmerk wordt verkocht aan onder meer topchefs. Ten slotte investeren dochter Martine en zoon Diederik via de holding DIEDMAR in het fokken van melkvee.

    Wie de laatst beschikbare geconsolideerde jaarrekeningen van Verbist bekijkt, ziet dat de groep in 2016 een omzet draaide van 197 miljoen euro en het jaar afsloot met een winst van iets meer dan 800.000 euro. En dat aan winstmarges van twee à drie procent. Niet bijster veel. Maar ook geen reden om te panikeren. Tot je wat dieper gaat graven.

    Dan blijkt al snel dat de financiële toestand van de groep slechter is dan bovenstaande cijfers aangeven. Alleen de Waalse dochter AMB – met een jaarwinst van meer dan 820.000 euro – kan immers stevige winsten voorleggen. Bij de rest van de vleesgroep stonden in 2016 zowat alle knipperlichten al op oranje.

    Zo draaiden meerdere dochters van de groep Verbist in 2016 verlies. De Waalse dochter Viveba bijvoorbeeld, dat onder meer slachthuizen bezit in Rochefort en Bastenaken, dook bijna 60.000 euro in het rood. Terwijl er het jaar voordien nog een nettowinst werd geboekt van ruim 730.000 euro. Dat zet de werknemers onder druk om de dieren zo snel mogelijk te slachten.

    Eenzelfde vaststelling bij de kweekdochter FAR, naar eigen zeggen de grootste producent van Belgisch biorund: de 19 runderboerderijen boekten 200.000 euro verlies ‘door een substantiële daling van de graanprijzen en de landbouwsubsidies’.

    De slachterij in Izegem doet het op papier nog slechter. Die boekte in 2016 – een jaar voor de sluiting wegens dierenleed – al een verlies van ruim 231.000 euro. De omzet daalde dat jaar met twee miljoen euro, onder meer door ‘de dalende vleesconsumptie’.

    Dat alles lijkt geen goed nieuws voor Sogepa, de financiële arm van het Waalse gewest. Van de 5,5 miljoen euro leningen die de bedrijven van Verbist van Sogepa hebben gekregen, moet de West-Vlaamse vleeskeizer er nog 3,7 miljoen euro terugbetalen.

    Wegvallen financiële winsten

    Geen wonder dat de moedergroep al voor het huidige voedselschandaal steeds creatiever werd in het oppompen van de winstcijfers. Soms nog voorzichtig. Door het overdragen van gereserveerde winsten uit voorgaande boekjaren bijvoorbeeld (Veviba). Soms door het nemen van risico’s. Zo sloot het bedrijf voor 5 miljoen euro euro-dollarswaps af. Toen in 2015 die dollarposities werden afgebouwd, werd volgens het jaarverslag het financieel resultaat ‘sterk positief beïnvloed’. Maar in 2016 vielen die financiële winsten volledig weg. Bij de afbouw van de laatste dollarposities werd zelfs een verlies van 100.000 euro geboekt.

    De meest controversiële ingreep is echter de boekhoudkundige herwaardering van gebouwen en terreinen. De revisor van het bedrijf – Eddy Cober van het kantoor Vandelanotte – tekende om die reden al enkele jaren voorbehoud aan tegen de jaarrekening. Hij is met name niet akkoord met de herwaarderingsmeerwaarde van 4,7 miljoen euro die werd geboekt bij dochter FAR. Volgens de revisor kan de rendabiliteit van de kweekboerderijen niet worden aangetoond, een voorwaarde om het bedrijfsvastgoed ervan op te waarderen.

    Maar Louis Verbist & Co hielden daar geen rekening mee en namen de herwaarderingsmeerwaarde toch mee in de boeken. ‘Dat mag’, reageert revisor Cober aan de telefoon. ‘Ik kan verzet aantekenen, maar het is aan de raad van bestuur (de familie Verbist, nvdr.) om daar wel of geen rekening mee te houden.’

12. Toon

    Het beeld

    

    Koudvuur

    (kdw)

    De dageraad kleurt de vensters van dit oude gebouw vuurrood. Het is de eerste kleur in de nog grijze ochtend.

    De zon leek te weten wat ze deed toen ze het vlammenpatroon net vandaag zo mooi liet schitteren. Dit is de residentie van de Russische ambassadeur in Londen.

    De relaties tussen Londen en Moskou zijn vandaag nog verder bekoeld. Theresa May heeft 23 Russische diplomaten uitgewezen. De vensters van de residentie zien er roodgloeiend uit, maar de sfeer binnen is ijskoud.

13. Toon

    Das Mädchen

    Bondskanselier Merkel voor de vierde keer beëdigd

    

    De zee is wild, de kapitein verzwakt

    Angela Merkel heeft vandaag voor de vierde keer de eed als bondskanselier van Duitsland afgelegd. Deze regeerperiode zal de moeilijkste uit haar loopbaan worden. Zes redenen waarom ze zich vaak zal afvragen ‘waar ben ik aan begonnen?’.

    Corry Hancké

    Olaf Scholz, de kersverse minister van Financiën zei het enkele dagen geleden al: deze vierde grote coalitie is niet als een liefdeshuwelijk gestart. De nieuwe Duitse regering, samengesteld uit de christendemocratische CDU en haar rechtsere, Beierse zusterpartij CSU en de sociaaldemocratische SPD, is uit nood geboren. Merkel heeft 171 dagen moeten zoeken naar partners en afspraken die een goeie basis voor een regering konden vormen. De SPD, de enige partij die op het einde nog een optie was, heeft voorzichtig haar jawoord gegeven. Het idee dat het land een regering nodig heeft, plus de belofte dat de sociaaldemocraten op het beleid zouden kunnen wegen, hebben de vele sceptici in de partij over de streep getrokken. Toch blijft er een grote groep (slechts 66 procent van de leden hebben voor regeringsdeelname gestemd) die zeer kritisch naar deze regering zal kijken. Er wacht Angela Merkel een zware klus om haar coalitie bijeen te houden. Ze moet deze zes ballen in de lucht houden.

    1. Iedereen laten scoren

    Laten we eerlijk zijn: de nieuwe Duitse regering is samengesteld uit losers. De drie coalitiepartners hebben bij de verkiezingen van 24 september serieuze klappen gekregen. Zij moeten in de komende regeerperiode aantonen dat ze het ‘signaal van de kiezers’ begrepen hebben, die voor het eerst met velen voor de populistische, antimigratiepartij Alternative für Deutschland en voor de liberalen hebben gestemd. De SPD wil de komende vier jaar vooral op links scoren terwijl de CSU terrein op rechts wil heroveren. Merkel, die bij de bevolking veel krediet heeft verloren omdat ze in 2015 de Duitse grenzen openzette voor de vele vluchtelingen, moet bij AfD de wind uit de zeilen halen.

    In zulke omstandigheden heeft een premier twee opties: ofwel waakt ze erover dat haar coalitiepartners kunnen scoren op de thema’s die voor hen belangrijk zijn ofwel houden de partners elkaar in een wurggreep en zal deze coalitie een regering van inertie worden. Het zal van Merkels’ onderhandelingscapaciteiten afhangen of deze regering op het einde van de rit een positieve balans kan voorleggen.

    2. Een mondig parlement het hoofd bieden

    Met de komst van AfD in het Duitse parlement, is de toon van de debatten verhard. Maar ook de Groenen en de liberalen zijn niet van plan om de komende vier jaar onopgemerkt te blijven. Ze gaan serieus oppositie voeren. De liberalen zullen Merkel verwijten dat ze te weinig doet om de Duitse competitiviteit te beschermen, de Groenen zullen vinden dat ze te weinig inspanningen levert om de klimaatverandering te bestrijden. En AfD zal de aanwezigheid van de vluchtelingen als een probleem blijven voorstellen. Merkel kan zich niet permitteren om hun klachten te negeren omdat ze daarmee telkens in het vlees van een van haar coalitiepartners snijdt.

    3. Europa op een lijn krijgen

    De Franse president Emmanuel Macron slaakte een zucht van opluchting toen duidelijk werd dat Angela Merkel haar bondskanselierschap kon voortzetten. Hij heeft ambitieuze plannen met de Europese Unie en daarvoor heeft hij Duitsland nodig. Sommige analisten vinden dat de internationale reputatie van Merkel is aangetast door de wijze waarop ze de komst van de vluchtelingen heeft aangepakt. Vele EU-landen keken vanaf de zijlijn toe of weigerden hun verantwoordelijkheid op te nemen. De gezaghebbende rol die Duitsland in de vorige legislatuur in de EU nog leek te hebben, is mogelijk verminderd.

    Nu gaat ze een tandem vormen met Macron om te integratie van de landen met de euromunt te versterken. Maar die plannen worden niet in alle eurolanden goed onthaald. Nederland probeert een alliantie met zeven andere landen te smeden om te beletten dat Brussel meer macht zal krijgen en dat er een transferunie ontstaat waarbij zij de rekening van de zwakkere landen zullen moeten betalen. Er zullen zware onderhandelingen komen om een gulden middenweg te vinden. Aangezien het om een financiële kwestie gaat en Duitsland nog altijd de grootste economie van Europa is, blijft Merkel waarschijnlijk wel de toon zetten. Ze kan nu bovendien rekenen op een trouwe partner die ook aan de kar trekt: Macron vertoont een pak meer daadkracht dan zijn voorganger François Hollande.

    4. Poetin bewerken

    In den beginne had Angela Merkel een relatief goede verstandhouding met Rusland. Zij werd altijd gezien als de politica die het meeste voeling had met de Russische president. Sinds 2014 staat de relatie tussen de EU en Rusland op een dieptepunt en vele diplomaten vinden dat het tijd wordt om de banden weer aan te halen. Mogelijk wordt van haar verwacht dat ze de lead zal nemen in mogelijke gesprekken met Rusland. Ze spreekt per slot van rekening Russisch.

    5. Trump het hoofd bieden

    Het lijkt erop dat de Amerikaanse president Donald Trump zijn pijlen speciaal op Duitsland heeft gericht met zijn aangekondigde invoerheffingen op staal, aluminium en auto’s. Duitsland had in 2017 een handelsoverschot van ruim 60 miljard dollar en is bijzonder kwetsbaar voor de invoerheffingen die op komst zijn. Er wordt verwacht dat Merkel er alles aan zal doen om een akkoord met Trump te bereiken om te verhinderen dat de Duitse economie klappen zal krijgen van het Amerikaanse protectionistische beleid.

    6. Zelf overleven

    Binnen vier jaar is Angela Merkel 67 jaar. Iedereen gaat ervan uit dat dit haar laatste ambtstermijn is (sommigen denken dat ze halverwege zal stoppen). In de coulissen van de partij lopen verschillende kandidaten zich warm om haar op te volgen. Zelf heeft Merkel haar favoriete kandidaat Annegret Kramp-Karrenbauer naar voor geschoven als secretaris-generaal van de partij, maar er zijn ook andere ambitieuze partijleden. Jens Spahn bijvoorbeeld was een hevige tegenstander van Merkels Willkommenskultur. Hij is nu wel minister van Volksgezondheid geworden maar hij is niet van plan zich de mond te laten snoeren, zei hij enkele weken geleden aan enkele Duitse kranten. Als haar mogelijke opvolgers zich te veel en te uitgesproken profileren, dan kan Merkel het nog knap lastig krijgen om de coalitie en haar eigen baan vier jaar vol te houden.

14. Toon

    Zuid-Korea

    Handpalmlezen in de 21ste eeuw

    

    Ook waarzeggerij bedreigd door robots en apps

    In Zuid-Korea zijn toekomstvoorspellingen meer dan kwakzalverij. Tarot, astrologie en handpalmlezen zijn een miljardenbusiness geworden. Maar door robots dreigen waarzeggers nu hun baan te verliezen.

    Korneel Delbeke

    Wanneer vind ik de liefde van mijn leven? Welke studie zal mij de mooiste carrière opleveren? En komt er een oorlog tussen Noord- en Zuid-Korea? Het zijn vragen waar menig Zuid-Koreaan zijn slaap voor laat, maar waar weinig raadgevers een zinnig antwoord op hebben. En dus wenden veel Zuid-Koreanen zich tot waarzeggers en helderzienden. Misschien vinden zij het antwoord op deze prangende levensvragen in iemands handpalm, gezicht of in tarotkaarten.

    In een land waar meer dan de helft van de bevolking zich volgens het Nationaal Statistisch Bureau christen of boeddhist noemt, wekt het verbazing, maar meer dan twee op de drie Zuid-Koreanen zou minstens één keer per jaar bij een waarzegger langsgaan. Althans, dat zou blijken uit een ondervraging van Trend Monitor, een lokaal onderzoeksbureau, waar ook The Economist over heeft bericht.

    De Koreaanse belangenvereniging van (zelfverklaarde) profeten schat dat er zo’n 300.000 waarzeggers en 150.000 sjamanen, die ook als ‘helderziende’ optreden, actief zijn in het land. Allemaal proberen ze een graantje mee te pikken van een groeiende industrie die volgens de krant Korea Economic Daily binnenkort de kaap van omgerekend 3 miljard euro zal ronden.

    

    Plastic Koreanen

    Van hippe studenten over twijfelende bedrijfsleiders tot bezorgde vrijgezellen: de Zuid-Koreanen die zich door de occulte wetenschappen laten verleiden, zijn niet in één groep onder te brengen. Sommigen wenden zich tot waarzeggers voor het plezier, anderen staan op een belangrijk kruispunt in hun leven. Aan raadgevers geen gebrek. Waarzeggers voorspellen voor een klein bedrag (ongeveer 2,3 euro) iemands toekomst met tarotkaarten of lezen in uw handpalm wanneer het lot kan toeslaan. Kán toeslaan, want in de Koreaanse kosmologie is het lot niet onafwendbaar. Goede raad kan iemand alsnog op het rechte spoor zetten.

    Tarot, astrologie of handpalmen lezen staat voor veel westerlingen gelijk aan kwakzalverij. Ook het gros van de Zuid-Koreanen neemt de voorspellingen niet al te serieus, ze bieden eerder een alternatief perspectief. Maar dat houdt niet tegen dat de occulte wetenschappen er op meer geloofwaardigheid kunnen rekenen. Het lezen van gezichten en de oude waarzeggerij saju worden zelfs academisch erkend als studierichting. Al klagen veel gezichtslezers dat hun taak er niet eenvoudiger is op geworden nu steeds meer Zuid-Koreanen naar plastische chirurgie grijpen.

    Mirakel naast de Han

    Bij saju wordt dan weer een analyse gemaakt van de kosmische energie bij iemands geboorte op basis van Chinese astrologie. De oude vorm van waarzeggerij is nog steeds razend populair in Zuid-Korea: vorig jaar zouden respectievelijk 82 en 57 procent van de vrijgezelle vrouwen en mannen saju-meesters hebben geraadpleegd over hun geluk in de liefde, onderzocht een online huwelijksbureau. Geen peerreviewed onderzoek, maar het toont dat overheidscampagnes in de jaren 70 het oude gebruik niet konden beteugelen.

    Met de campagnes wilde Seoul zijn burgers ertoe aanzetten hun lot in eigen handen te nemen. Dat sterkere bewustzijn paste perfect bij de steile economische opgang van het land. ‘Het mirakel naast de Han-rivier’, zo werd het herstel na de Koreaanse oorlog (1950-1953) genoemd. Maar die razendsnelle evolutie van een ontwikkelingsland naar een ontwikkeld land heeft de samenleving voor veel Zuid-Koreanen ook complexer gemaakt. Overvloed creëert nieuwe uitdagingen en keuzes. Misschien ligt daar de kiem van het occulte succes. Of zoals een saju-meester aan The Economist zegt: ‘Niet zo lang geleden probeerden de Zuid-Koreanen te overleven, vandaag proberen ze gelukkig te zijn’.

    Selfie van je handpalm

    Maar hoewel waarzeggerij en toekomst voorspellen hoogdagen beleven in Zuid-Korea, voorzien de honderdduizenden waarzeggers en sjamanen ondertussen onheil. Er zijn kapers op de kust, want ook robots en smartphone-apps blijken zich steeds vaker te specialiseren in kwakzalverij. Met succes. De Zuid-Koreaanse appontwikkelaar Handasoft heeft de laatste vijf jaar maar liefst dertien apps op de markt gebracht om iemands toekomst te voorspellen. De meest populaire is al meer dan drie miljoen keer gedownload.

    Het blijkt een gat in de markt. Met, bijvoorbeeld, een selfie van uw gezicht of handpalm kunnen apps uw geluk voorspellen. Andere apps geven op basis van ingevulde data ’s morgens een dagvoorspelling op maat. Meteen ook een gouden kans voor adverteerders om een belangrijke plaats op te eisen in die toekomst. De waarzeggers zien plots hun verdienmodel op de helling staan. Maar echt verrast zullen ze wel niet zijn.

15. Toon

    Fotoverhaal

    Surfen bij -13 graden

    

    Vergeet Californië, Noorwegen is het surfparadijs

    Voor windsurfen heb je de zon en het zand niet nodig. Zee wel. En die vind je net zo goed in het noordelijkste puntje van Noorwegen. Daar waar het sneeuw en ijs stoppen, beginnen de golven.

    

    

    

    

    

    

    
16. Toon

    wilde dieren

    ‘Laat zeehonden met rust’

    

    Redden of niet redden, dat is de vraag

    We moeten niet alle zielige zeehondjes meer redden, adviseren Nederlandse deskundigen. De zeehondenpopulatie floreert immers.

    Arjen Schreuder, NRC Next

    Zeehonden zijn niet altijd zielig en lief. Ligt een jonge zeehond met melancholieke blik ergens in zijn eentje, dan wil dat niet zeggen dat hij door z’n moeder is verlaten.

    ‘Er wordt gesproken over huilers en vondelingen, maar dat zijn het vaak helemaal niet’, zegt André van der Zande, voorzitter van de Wetenschappelijke Adviescommissie Zeehondenopvang. ‘De verzorging van jonge zeehonden is anders dan we dachten. Het kan heel goed zijn dat de moeder is gaan jagen en het jong tijdelijk heeft achtergelaten. Het is essentieel het jong dan niet op te vangen, maar te wachten op hereniging met de moeder.’

    Er worden meer dan 500 zeehondjes opgevangen (en dat is te veel)

    Internationale topexperts brachten eerder deze week hun advies uit over de toekomst van de zeehondenopvang en die aanbevelingen raken traditionele zeehondenredders in het hart. Er worden véél te veel zeehonden opgevangen, volgens de deskundigen – meer dan goed is voor het individuele dier en voor de populatie als geheel.

    Het aantal opgevangen dieren steeg van twintig in 1980 tot nu zo’n ‘vijfhonderd à duizend’. Vooral in de periode 2009-2011 nam het aantal opgevangen ‘gewone zeehonden’ toe; het waren er 800 in 2011. Het is ‘vanuit het oogpunt van dierenwelzijn onaanvaardbaar’ dat 20 tot 50 procent van de jonge zeehonden ‘een aanzienlijk deel van hun jeugd in opvangcentra doorbrengt’, aldus de adviseurs. Onaanvaardbaar, omdat het ‘wilde dieren’ zijn. Pups ‘moeten leren om in hun natuurlijke omgeving te leven en te overleven’. Het aantal opgevangen dieren moet dalen naar maximaal 5 procent van de pups die jaarlijks worden geboren.

    

    Om te bepalen wat er met mogelijk verwaarloosde zeehonden moet gebeuren, zijn goed opgeleide ‘zeehondenwachters’ nodig. Ondervoede dieren moet je niet altijd willen helpen als de populatie groot is; uitgemergelde dieren zou je moeten euthanaseren, ‘met de kogel of met de naald’, aldus Van der Zande. Niet elke eenzame zeehond is zielig, niet elke zieltogende zeehond met een ziekte als longworm hoeft te worden gered, vindt de commissie. Longworm is een normale kinderziekte. De sterken overleven het, de zwakkeren niet. Sterfte hoort erbij.’

    Nederlanders willen nu eenmaal zeehondjes helpen

    Nederland telt vijf opvangcentra voor zeehonden. De meeste kunnen zich in het advies vinden, volgens de commissie. ‘Dit is in lijn met wat we de afgelopen jaren zijn gaan doen’, zegt Niek Kuizenga, directeur-bestuurder van Zeehondencentrum Pieterburen. Wel zal het lastig zijn vrijwilligers om te scholen tot professionele zeehondenwachters, denkt hij. ‘Wij krijgen veel dieren binnen van goedbedoelende vrijwilligers die onbewust onbekwaam zijn.’

    Ook is de vraag of het publiek het beleid accepteert. Kuizenga: ‘Nederland is een dichtbevolkt land met drukke stranden. Als wij al wandelend een eenzame zeehond zien, dan willen we helpen. Dat is cultureel bepaald. Educatie is de beste preventie.’

    Een zeehondenmoeder met een afwijkende mening

    ‘Zeehondenmoeder’ Lenie ’t Hart heeft een andere mening. Ze spreekt met onverholen spot over het ‘zogenaamd wetenschappelijke’ advies. ‘Moet ik hiervan onder de indruk zijn? Laat me niet lachen. De wetenschappers zoeken argumenten voor hun filosofie. Die luidt: laat de natuur z’n gang maar gaan, laat de dieren maar sterven.’

    Ze ziet een parallel met de Oostvaardersplassen, waar dieren volgens haar ook aan hun lot worden overgelaten (dit weekend kon u dit lezen in De Standaard). ‘Er wordt beweerd dat zeehondenmoeders terugkeren naar hun jong. Nou, dat is op de meeste plaatsen helemaal niet zo. Ze raken hun jong kwijt. Ze zwemmen elkaar soms keihard voorbij. Het jong spoelt aan op een dijk of in een kwelder (een schorre, of een gebied grenzend aan zee dat enkel bij springtij onder water komt, nvdr). Als je zo’n zeehond ziet sterven, wat moet je dan tegen je eigen kind zeggen? Dat dat zo hoort? Dat dat de natuur is?’

    Het is bij de discussie over zeehonden als bij het debat over de Oostvaardersplassen; in welke mate zijn de dieren ‘wild’ en moet de mens zich afzijdig houden? André van der Zande wijst op de verschillen en meldt dat zeehonden, anders dan grote grazers, grote afstanden overbruggen. ‘Dit zijn niet een paar zeehonden achter een hek.’

    Steeds meer zeehonden
    In Nederland komen twee soorten zeehonden voor: de gewone en de grijze. Beide zijn flink in aantal toegenomen. In 2016 waren er zo’n 9.000 gewone zeehonden, in 1980 nog 500.
    En grijze zeehonden kwamen toen bijna niet meer voor in Nederland. Sindsdien deed zich spectaculair herstel voor: in 2016 werden er meer dan 5.000 geteld.
    Inmiddels, zegt voorzitter Van der Zande, bioloog, ex-topambtenaar op Landbouw en nu directeur-generaal van milieu-instituut RIVM, zijn er in Nederland 15.000 à 16.000 zeehonden – en lijkt de groei af te vlakken. ‘Er is minder voedsel beschikbaar voor alle dieren in het leefgebied. Ook is er predatie; een grijze zeehond eet weleens een gewone zeehond.’
17. Toon

    moderne tijden

    Sterrenchef Filip Claeys geeft kookles op Facebook

    

    Een interactief kookboek

    Sterrenchef Filip Claeys van restaurant De Jonkman in Brugge heeft een eigen digitaal kookkanaal gecreëerd: ‘First Claeys’. U kunt de chefkok volgen op Facebook, Instagram en Youtube.

    Dieter De Milde

    Kookboeken genoeg voor wie inspiratie wil opdoen voor een heerlijke maaltijd. Maar wie niet kan kiezen tussen Pascale Naessens, Sandra Bekkari of Jeroen Meeus, kan terecht bij sterrenchef Filip Claeys. Met First Claeys richtte hij op eigen houtje een digitale tegenhanger voor het grote boekengeweld op, waarmee hij zowel op Facebook, Instagram en Youtube actief is.

    ‘In filmpjes van drie minuten maak ik een simpele en leuke bereiding’, legt Claeys uit. ‘Kijkers ontdekken zo de tips en trucjes die ik dagelijks in het restaurant gebruik.’ De sterrenchef nam inmiddels al een hele rist filmpjes op, waarvan elke week eentje gelost wordt. ‘Ik ga door tot we met die verzameling video’s een soort digitaal kookboek kunnen samenstellen.’

    

    Van starters, hoofdgerechten tot desserts: wie de filmpjes combineert, bereidt gemakkelijk een menu met verschillende gangen. ‘Zo toon ik hoe je een lekkere moelleux of cheesecake maakt, of op welke manier je een vis fileert’, gaat Claeys verder. ‘Ook onder meer de bereiding van mayonaise of foccacia van coquilles komen aan bod. De ene keer maken we een voor - of hoofdgerecht, de andere keer een dessert. Ook vegetarische en glutenvrije afleveringen behoren tot de reeks.’

    Nu nog voor een beperkt publiek

    Voorlopig bereiken de filmpjes nog een beperkt publiek, maar dat moet mettertijd veranderen. ‘We zijn kleinschalig van start gegaan, maar kunnen hier eigenlijk alle kanten mee uit. We pakken het gewoon stap voor stap aan.’

    Het verschil met tv-progamma’s of kookboeken? De interactie met het publiek. ‘We zouden het erg fijn vinden als mensen die iets koken hun resultaat laten zien’, zegt Claeys. ‘We staan trouwens open voor voorstellen van onze volgers. Dit moet absoluut ook een interactief verhaal worden.’

    Of dat allemaal nog te combineren valt met het restaurant? ‘We beslisten een tijd geleden om een weekdag extra te sluiten, zodat ik me op dergelijke nevenprojecten kan focussen. Ik vind koken voor de camera bijzonder leuk. Ik geloof er sterk in dat het mediakanaal een succes kan worden.’

18. Toon

    DE MENING

    TINNEKE BEECKMAN IS FILOSOFE, SCHRIJFSTER EN COLUMNISTE

    Revolutie of rustige vastheid?

    

    CD&V worstelt met rechtse stemmen in eigen geledingen, klinkt het. De uitspraken van Kamerlid Hendrik Bogaert en staatssecretaris Pieter De Crem bevestigen een interne kritiek dat CD&V een te links imago zou hebben (DS 14 maart). Volgens enkele politici mag de partij best wat strenger zijn over veiligheid en migratie. Daarmee komt de partij in het vaarwater van de N-VA. Beide partijen willen de grootste volkspartij van Vlaanderen zijn. De N-VA doet het goed in de peilingen, terwijl CD&V de vroegere glorie niet meer kan benaderen.

    De strijd tussen CD&V en de N-VA kan je ook anders zien. Eigenlijk doen ze het tegenovergestelde. De N-VA presenteert zich als de partij van de verandering, als ‘anderspartij’, zoals Carl Devos het noemt. Maar tegelijkertijd verdedigt ze conservatieve standpunten. Het veiligheids- en integratiebeleid bevat maatregelen om de snel veranderende samenleving te vertragen. De partij staat voor minder globalisering en diversiteit, en voor behoud van de oude, gezegende levensstijl.

    Het beleid van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken en minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) draagt momenteel de goedkeuring van heel wat Vlamingen weg, zoals een recente peiling aantoonde. Kortom, de partij mag zich dan als de grote verandering voorstellen, in wezen is ze allesbehalve revolutionair. Zeker nu ze haar communautaire agenda heeft opgeborgen.

    De christendemocraten doen veelal het omgekeerde: ze beweren de rustige vastheid te incarneren, maar onder hun leiderschap zijn revolutionaire veranderingen tot stand gekomen. Revolutionair betekent hier fundamenteel, onomkeerbaar en op langere termijn onvoorspelbaar.

    Neem het Europese beleid. Onder leiding van Herman Van Rompuy, jarenlang voorzitter van de Europese Raad en president van Europa, heeft de Europese Unie de nationale politiek diepgaand veranderd. Natiestaten hebben heel wat soevereiniteit afgestaan. Europa controleert de begrotingen, bepaalt indirect de migratiepolitiek en intervenieert radicaal in tijden van crisis (denk maar aan Griekenland).

    Toegegeven, die beslissingen werden niet uitsluitend door christendemocraten genomen. Maar de grote tenoren speelden in die periode wel een hoofdrol in de Europese politiek. Denk maar aan Merkels ‘Wir schaffen das’, als (tijdelijk) antwoord op een ongeziene toestroom van vluchtelingen. Ook die crisis werd als een ingrijpende omwenteling van de samenleving ervaren.

    De kritiek van De Crem en Bogaert kan je in dit licht zien. De CD&V-leiding lijkt moslims als kandidaat-kiezers te beschouwen. Dat is niet onlogisch: de kloof tussen katholieken en vrijzinnigen is die tussen gelovigen en ongelovigen (soms ook wel verlichtingsfundamentalisten genoemd, een onzinnige term) geworden. Deze keuze lijkt de continuïteit van de rustige vastheid te bevestigen. Maar ze is revolutionairder dan ze lijkt. Zeker, er zullen tussen beide geloofsgroepen heel wat raakpunten zijn. Maar de ene religieuze inspiratie valt niet zomaar met de andere te vergelijken. Wat voor de ene christendemocraat dus een bezadigde aansluiting bij de werkelijkheid is, klinkt voor de andere wellicht als de zoveelste aanwijzing van een onbestendige wereld.

19. Toon

    ?

    Serieus?

    verhalen die bizar genoeg echt waar zijn

    Buizerds vergiftigd in Sint-Truiden

    

    In fruitplantages in Velm en Sint-Truiden zijn vergiftigde buizerds gevonden, signaleert Het Belang van Limburg. Wandelaars verwittigden de mensen van het Vogel- en Zoogdierenopvangcentrum (VZOC). Die meldden de feiten bij ANB. De kadavers zijn meegenomen voor onderzoek.

    Op de plantage in Velm lagen de kadavers op enkele tientallen meters van elkaar verspreid. ‘Eentje lag op ongeveer 20 meter van een voederplaats voor fazanten. Het vergiftigde lokaas stak nog in de keelholte van de vogels. Ze zijn bij wijze van spreken na het eten van het aas meteen dood neergevallen’, zegt Rudi Oyen van het VZOC. Voor hem is het onbegrijpelijk dat de jacht op beschermde roofvogels blijft voortduren. ‘Het zijn niet de fruitboeren die moedwillig roofvogels vergiftigen. Die zijn blij dat de vogels de muizen in de plantage vangen.’

    We drukken te veel kastickets af

    

    ‘Elke week gooien we 300 meter aan kastickets weg,’ zo laat Frozen yoghurt-keten Moochie weten in Het Nieuwsblad. De horecazaak is verplicht om voor de kleinste bestelling een kasticket af te drukken, terwijl niemand daarin geïnteresseerd is. In een paar uur tijd ligt onze toog bomvol bonnetjes, klaagt Moochie. ‘Tijdens drukke weken gebruiken we per vestiging vier rolletjes. Maal vijf vestigingen zijn dat er twintig per week.’
    Toch zal er niets aan veranderen. De FOD Financiën laat weten dat er in ons land een ‘uitreikingsplicht’ geldt. Samen met het gekochte item moet u ook een kasticket krijgen. Er is geen ontkomen aan. Enige oplossing voor Moochie lijkt: een kleiner lettertype gebruiken.

    Een panda kweken is echt niet zo gemakkelijk

    In Bergen leek het een fluitje van een cent: je hebt twee panda’s en enkele slimme wetenschappers, en een paar maanden later wordt een baby-panda geboren.
    Maar zo simpel is het dus niet, zo blijkt in het Schotse Edinburgh. Daar probeert de zoo al zes jaar om de geleende panda’s Tian Tian en Yang Guang aan het paren te krijgen. Maar het wil maar niet lukken. Niet op natuurlijke wijze en niet via kunstmatige inseminatie.
    De chef van het voortplantingsprogramma – hij heet Valentine – heeft intussen ontslag genomen, waardoor de dierentuin nu een jaar wil wachten voor een nieuwe poging te wagen. Veel tijd is er niet meer. De panda’s kwamen in 2011 aan in Schotland en blijven er tot 2021. Meer hierover vindt u in The Guardian.

    Mannen, u moet nog twee jaar wachten

    

    Wilt u graag deelnemen aan de tv-quiz Blokken en bent u een man, dan kunt u rustig nog wat verder studeren. Er is een wachtlijst van ongeveer 3.500 kandidaten (m.), laat de VRT weten in Het Nieuwsblad. Wie zich inschrijft, moet dan ook ongeveer twee jaar wachten op een uitnodiging. Voor vrouwelijke kandidaten daarentegen is er amper een wachtlijst. Vrouwen mogen meteen naar de schiftingen. (Daar valt overigens zowat 80 procent af.)
    Nog een weetje: er heeft nog niemand uit Lo-Reninge meegedaan aan Blokken. Ook Spiere-Helkijn, Baarle-Hertog, Drogenbos, Herstappe en Horebeke zitten nog zonder vertegenwoordiger. Alle andere Vlaamse gemeenten hebben wel al meegedaan.

20. Toon

    

    Diversiteit

    Vlaams minister van cultuur Sven Gatz (Open VLD) stuurde gisteravond ter elfder ure zijn kat naar een politiek studentendebat in Leuven. Naar eigen zeggen omdat er alleen maar mannen in het panel zaten.

    Moderator Nora Sleiderink heeft haar twijfels over die uitleg: ‘En daar kwam de minister opeens achter? U had de banner van het debat al enkele keren op Twitter gezet.’

    ‘Serieus? Dat moet mijn kabinet geweest zijn.’

    ‘Bovendien zijn de organisatoren van het debat twee vrouwen. En ben ik geen vrouw misschien?’

    Gatz geeft toe: ‘Er heeft mij geen informatie bereikt die mij het tegengestelde doet vermoeden.’

    Sleiderink: ‘U vroeg gewoon een speciale behandeling, meer spreektijd dan de andere deelnemers.’

    ‘Niet waar. Ik vond alleen: dit is 2018. Alleen mannen in het panel, dat is niet meer van deze tijd.’

    ‘Er werden 24 vrouwelijke sprekers gecontacteerd, maar de politieke partijen vaardigden enkel mannen af. Waarom heeft u zich zelf dan niet door een vrouw laten vervangen?’

    ‘Met alle respect: zo’n debat kan je ook niet aan om het even wie overlaten.’

    ‘Niet aan een vrouw, bedoelt u?’

    ‘Kom, kom, mevrouw. Niet te véél complimenten maken.’

    Sleiderink snuift: ‘Scoren op de kap van de feministen, hoe gemakkelijk.’

    ‘Als politicus scoor ik op de kap van iedereen, mevrouw. Ook dat is diversiteit.’

    ‘Wat gaan de volgende keer uw eisen zijn, meneer Gatz? Wat staat er nog allemaal in uw inclusion rider? Dat er behalve vrouwen ook een transgender, een lesbische rolstoelpatiënt, een anders gekleurde medemens met burn-out en een Beerschot-supporter met migratieachtergrond in het panel zit? Zal u dan wél naar het debat komen?’

    De minister blijft helemaal 2018: ‘Als ik voldoende extra spreektijd krijg om mijn aanwezigheid te duiden, dan valt daar zeker over te praten.’

21. Toon

    EN NU IETS TOTAAL ANDERS

    
22. Toon

    Televisie

    • Actua

    • Film

    <p>Actua</p>

    

    Canvas, 20.00 uur

    Terzake

    Een bijdrage over Stephen Hawking met onder meer natuurkundige Thomas Hertog, die hem persoonlijk kende. Voorts een gesprek met CD&V-voorzitter Beke over de ‘rechtse’ stemmen in zijn partij.

     

    Canvas, 20.30 uur

    De afspraak

    Sven Gatz komt, samen met de hoofdredactrice van Veto, Nora Sleiderink. Frank Focketyn heeft het onder meer over het NTG dat zelfs Syriëstrijders op de affiche zou zetten en Stijn Meuris vertelt samen met hoogleraar sterrenkunde Leen Decin over Stephen Hawking.

     

    Eén, 21.25 uur

    Pano

    Is de lucht op het platteland beter dan in de stad? Ilse Van Lysebeth is enkele weken geleden verhuisd van Molenbeek naar Opwijk. Om verschillende redenen, maar ook op zoek naar schonere lucht voor haar vijfjarig zoontje Arno. Of is dat maar een naïeve gedachte van bezorgde ouders? De bewijzen dat luchtverontreiniging nefast is voor onze gezondheid stapelen zich op: van longaandoeningen zoals astma tot hart- en vaatziekten en zelfs de ontwikkeling van de hersenen. Zou verhuizen naar het platteland een effect hebben op een kind, en kunnen we dat testen?

     

    VTM, 22.15 uur

    Telefacts

    Partnergeweld verscheurt gezinnen, terwijl de buitenwereld zelden iets merkt. Een groep gewelddadige mannen gaat vrijwillig in therapie, in de hoop te herstellen wat ze hebben kapotgemaakt.

    NPO2, 23.20 uur

    2Doc: De deal

    Op 18 maart is het twee jaar geleden dat de EU-Turkije-deal werd ondertekend. De overeenkomst moest een eind maken aan de stroom vluchtelingen die in het najaar van 2015 tussen de Turkse en de Griekse kust op zoek naar veiligheid en een beter bestaan dagelijks de verdrinkingsdood riskeerde. Hoog tijd voor een kritische analyse over de effectiviteit van de deal.

    <p>Film</p>

    

    NPO3, 20.25 uur

    Get lost! (nog geen quotering)

    Tv-drama met Anna Raadsveld, Willem Voogd, Set Sjöstrand en Bea Brocks.
    Chaotische Fem krijgt een vaste baan aangeboden en wordt door haar jeugdliefde ten huwelijk gevraagd. Fem, die nog helemaal niet toe is aan zo’n volwassen leven, boekt in een reactie een ticket naar India. Als ze op het vliegveld toch minder avontuurlijk blijkt dan gehoopt, duikt ze onder in de backpackersscene van haar eigen stad Amsterdam. Hoe raakt ze uit deze krankzinnige leugen?

    Zes, 20.35 uur

    300 (7,7)

    Actiefilm met Gerard Butler, Lena Headey, Rodrigo Santoro en Dominic West.
    480 voor Christus. De Spartaanse koning Leonidas krijgt te horen dat de Perzische heerser Xerxes plannen maakt om Griekenland binnen te vallen en te veroveren. Tegen de raadgevingen van het orakel in, verzamelt Leonidas zijn 300 beste krijgers. Ze begeven zich naar de nauwe bergpas van Thermopylae om het machtige Perzische leger op te wachten. Hoewel het leger van Xerxes meer dan 100.000 soldaten telt, houden de 300 Spartanen drie dagen lang op heroïsche wijze stand. Het verraad van een van Leonidas’ mannen bezegelt het lot van de 300.

     

    Vitaya, 20.35 uur

    About time (7,8)

    Drama met Domhnall Gleeson, Rachel McAdams, Bill Nighy en Lydia Wilson.
    Op zijn 21ste ontdekt Tim Lake na het zoveelste teleurstellende nieuwjaarsfeestje dat hij door de tijd kan reizen. Hij kan de geschiedenis niet veranderen, maar wel de loop van zijn eigen leven. Tim besluit zijn unieke talent te gebruiken om een vriendin te zoeken. Wanneer hij van de kust van Cornwall naar Londen verhuist voor een stage als advocaat, ontmoet hij de mooie, maar onzekere Mary. Ze worden verliefd, maar een ongelukkige fout bij het tijdreizen maakt dat hij haar nooit meer kan ontmoeten. Ook ontdekt Tim dat hij met tijdreizen ongeluk en verdriet in zijn familie niet kan vermijden.

     

    Caz, 20.40 uur

    Smokin’ Aces 2: Assassins’ Ball (5,1)

    Actiethriller met Tom Berenger, Clayne Crawford, Tommy Flanagan en Maury Sterling.
    Walter Weed is een bescheiden bediende bij de FBI die geen vlieg kwaad doet. Het nieuws dat het ‘Bureau’ een complot heeft bedacht om hem te vermoorden, komt dan ook als een donderslag bij heldere hemel. Een team van ontaarde, psychotische moordenaars, gezonden door de mysterieuze Hal Leuco, wordt ingeschakeld om Weed te vermoorden en zo een reusachtige premie in ontvangst te nemen. Het team bestaat uit een moordlustige schoonheid die erom bekendstaat haar slachtoffer op unieke wijze te vermoorden, een psychopaat die graag met stevige krachtwapens werkt en een dodelijke meester in vermommingen.

     

    De quoteringen zijn ontleend aan de filmsite IMDb.

23. Toon

    • WEER

    <p>WEER</p>

    

    Vanavond en vannacht

    De opklaringen zijn breed. In de loop van de nacht neemt de hoge bewolking vanaf de Franse grens toe, maar het blijft droog. De minima liggen tussen 1 en 6 graden.

    Morgen

    Donderdag begint met hoge wolken, behalve in de buurt van de Franse grens waar ook al lage en middelhoge wolken zullen zijn. Later neemt de bewolking overal toe en trekt een neerslagzone met regen en buien het land binnen vanuit het zuidwesten. Maxima tussen 5 of 6 graden op de Ardense hoogten en 11 graden in het westen van het land.

    Volgende dagen

    Vrijdag zijn er soms een paar korte opklaringen, maar meestal is het zwaarbewolkt met buien. Het is vrij zacht met maxima van 7 tot 12 graden bij een eerder zwakke wind. Op het einde van de dag draait de wind naar het noordoosten, wat de voorbode is van een gevoelige weersverandering.

    Zaterdag wordt het flink kouder met zelfs kans op sneeuw, vooral dan in het noorden. De maxima liggen in vele streken rond het vriespunt. Bovendien waait er een strakke oosten- tot noordoostenwind. Zondag en maandag wordt het opnieuw droog en zonniger maar blijft het koud met maxima tot +1 of +2 graden in het centrum van het land. De oosten- tot noordoostenwind blijft koud aanvoelen. Dinsdag wordt het mogelijk enkele graden zachter maar neemt ook de kans (winterse) neerslag wat toe.

24. Toon

    Puzzel