Lithium is een van de drie elementen die tijdens de big bang werden gevormd, samen met waterstof en helium. Dankzij zijn lage gewicht en grote elektrochemische kenmerken is lithium een cruciale grondstof voor batterijen. Lithiumbatterijen kan je niet meer wegdenken bij pakweg camera’s, mobiele telefoons en andere draagbare elektronica. Maar het is vooral de snelle groei van de elektrische wagen die de vraag naar lithium doet exploderen.

‘Zonder lithiummijn verdwijnt ons dorp’ >

In 2020 voegde de EU titanium toe aan haar lijst van kritieke grondstoffen. Die lijst bevat nu dertig metalen, mineralen en natuurlijke materialen die cruciaal zijn voor de Europese economie en waarvan de aanvoer in het gedrang kan komen, omdat ze meestal buiten de EU worden ontgonnen. De wereldwijde vraag ernaar zal nog versnellen door de digitalisering en de vergroening van de economie. De EU staat voor de immense uitdaging om van haar olieverslaving af te kicken zonder in een nieuwe afhankelijkheid te vervallen.

Delven naar het nieuwe goud én naar autonomie >

Mangaan is een grijskleurig metaal dat als legeringselement wordt toegevoegd aan staal om het harder en slijtvaster te maken. Het gebruik van mangaan in windmolens, batterijen en zonnepanelen stuwt de vraag omhoog. Hoewel mangaan veel voorkomt, is de kwaliteit doorgaans matig. De beste mijnen liggen in Oekraïne en Zuid-Afrika, die samen 80 procent van de wereldproductie leveren. Mangaan in hoge concentraties komt ook in zogenaamde mangaanknollen op de bodem van de diepzee.

Jagen op de schatten van de diepzee >

Na zuurstof is silicium het meest voorkomende element op aarde. Silicon Valley is ernaar genoemd, omdat silicium in zeer zuivere vorm gebruikt wordt voor de productie van halfgeleiders. En zonder halfgeleiders is er geen elektronica. Silicium is zowat de aardolie van de elektronica-revolutie. Het is ook de basisgrondstof van zonnepanelen.

Te land, ter zee en in de ruimte >

Het zilvergrijze metaal tantaal (Ta) heeft een extreem hoge smelttemperatuur, is chemisch gezien bijna onaantastbaar, geleidt goed en is extreem sterk. Die combinatie van eigenschappen maakt tantaal geschikt voor tal van toepassingen: in minicondensatoren in satellieten of mobiele telefoons, voor gloeidraden, ter versteviging van cameralenzen, voor tandartsboren en ander chirurgisch materiaal, of voor protheses. De Unie is voor 99% afhankelijk van import van deze kritieke grondstof.

Wordt Groenland écht het eldorado van de energietransitie? >

Kobalt heeft een barslechte reputatie omdat in Oost-Congo al twee decennia een bloedige strijd woedt om de controle van de lucratieve kobaltmijnen. Het is een hard metaal met magnetische eigenschappen en kent een brede waaier van toepassingen in herlaadbare batterijen, superlegeringen en magneten. De EU schat dat de nood aan kobalt zal vervijfvoudigen tegen 2030 en maal vijftien gaat tegen 2050.

Zullen we ooit elektrische wagens zonder bloedkobalt kunnen kopen? >

Nikkel is een breed bekend materiaal door zijn toepassing in onder meer munten en tafelbestek. Het element staat officieel niet op de EU-lijst van kritieke grondstoffen, maar wordt wel nauwgezet opgevolgd, omdat de vraag ernaar fors toeneemt. Nikkel is een belangrijke grondstof voor herlaadbare batterijen. Als de wereld het klimaatakkoord van Parijs wil naleven, zal de vraag naar nikkel de komende twee decennia met 60 à 70 procent toenemen.

‘Zonder recyclage wint het milieu niets bij de energietransitie’ >

Neodymium is een zogenaamd zeldzaam aardmetaal met uitzonderlijke magnetische eigenschappen. Legeringen met neodymium vormen de sterkste magneten die er bestaan, en zijn in staat tot duizend keer hun eigen gewicht te tillen. Zulke magneten zijn daardoor een onmisbaar onderdeel voor generatoren van windmolens op zee. Maar het materiaal wordt ook gebruikt in elektrische wagens, lasers tot de vuursteentjes van aanstekers.

De magneet, het ondergeschoven kind van de groene revolutie >

De zeldzame aardmetalen zijn een groep van zeventien elementen die voornamelijk gebruikt worden voor permanente magneten in elektrische motoren en windturbines, in katalysatoren en batterijen. Daarom beschouwt de EU ze als cruciaal voor de energietransitie.

Het dilemma van de groene economie en de pure natuur >