De Vlaamse zorgverzekering beoogt het gedeeltelijk terugbetalen van niet-medische kosten die zorgbehoevenden moeten dragen. De zorgverzekering is op 1 oktober 2001 gestart. Iedereen ouder dan 25 jaar draagt 10 euro bij. De Vlaamse overheid geeft jaarlijks een dotatie van bijna 100 miljoen euro. In Vlaanderen is de aansluiting verplicht, in Brussel kan iedereen zich vrijwillig aansluiten. In principe heeft iedereen nog de tijd tot het einde van dit jaar om zich aan te sluiten bij een zorgkas, maar eind november 2001 was al ruim 86 procent aangesloten.
Van de acht erkende zorgkassen telt de CM-zorgkas met meer dan 2 miljoen leden (57,69 procent) ruim de helft van de aansluitingen. De Zorgkas van de Socialistische Mutualiteit is goed voor 712.382 leden (19,91 procent) en de Zorgkas van de Onafhankelijke Ziekenfondsen heeft 326.718 leden (9,13 procent). De overige kassen hebben duidelijk minder succes: Zorgkas van de Liberale ziekenfondsen 6,77 procent, Neutrale Zorgkas Vlaanderen 2,45 procent, Zorgkas DKV Belgium 1,62 procent, Vlaamse Zorgkas 1,30 procent en Omob Zorgkas 1,14 procent.
Zeer zwaar zorgbehoevenden die thuis verzorgd worden, konden vanaf 1 oktober 2001 een aanvraag bij hun zorgkas indienen om een gedeeltelijke terugbetaling of vergoeding te verkrijgen voor niet-medische hulp. De eerste uitbetalingen zijn begin januari begonnen. Zowel mantelzorg (familie of buren; 75 euro) als professionele thuiszorg (85 euro) en de aankoop van niet-medische producten komt voor vergoeding in aanmerking. Vanaf oktober 2002 kan men ook een vergoeding krijgen bij een verblijf in een rusthuis of psychiatrische instelling (160 euro).
Om in aanmerking te komen voor een uitkering moet een zwaar zorgbehoevende een aanvraag indienen bij de zorgkas tot tenlastenneming. Eind november 2001 hebben ongeveer 57.000 zorgbehoevenden dit gedaan. De zorgkassen verwachten dat per maart 2002 ongeveer 54.000 zorgbehoevenden die thuis verzorgd worden, recht zullen hebben op een uitkering van de zorgverzekering. Dit is een prognose die de eerste inschatting overtreft. De Vlaamse begroting 2002 heeft, op basis van voorlopige berekeningen, rekening gehouden met 41.000 zorgbehoevenden.