De letters staan voor International Financial Reporting Standards , en daarmee is het antwoord al gegeven. Het gaat om een set van boekhoudnormen, waarin staat beschreven hoe bedrijven hun activiteiten boekhoudkundig moeten verwerken. De term IFRS wordt vaak samen gebruikt met IAS. Dat staat voor International Accounting Standards . Een aantal standaarden vallen onder IAS, een aantal andere onder IFRS.

Waarom is IFRS ingevoerd?

Tot nu toe hanteerden veel landen hun eigen boekhoudnormen. De bekendste set is de Amerikaanse, de zogenaamde US GAAP ( Generally Accepted Accounting Principles ). In België werd gebruik gemaakt van Belgian GAAP. Dat elk land zijn eigen normen hanteerde, betekent dat balansen en resultatenrekeningen moeilijk vergelijkbaar zijn. In een geglobaliseerde economie is dat lastig. Institutionele beleggers willen weten of bedrijven het beter doen dan hun buitenlandse concurrenten, en die vergelijking werd bemoeilijkt doordat de boekhouding niet op dezelfde manier gebeurde. Daarom wordt gestreefd naar een eenvormig systeem, en dat is IFRS geworden. In de Europese Unie wordt dat systeem verplicht, de Verenigde Staten houden het voorlopig nog bij US GAAP.

Zijn de IFRS-normen in Europa volledig aanvaard?

Nee. De Europese Unie moet de normen, die worden ontworpen door de International Accounting Standards Board (IASB), accepteren. Dat is gebeurd voor alle normen, behalve voor twee onderdelen van IAS39. Die norm gaat over de boekhoudkundige verwerking van financiële instrumenten zoals opties en swaps. Voorlopig houden bedrijven rekening met twee scenario's: aanvaarding van IAS39 en verwerping ervan. Dat betekent heel veel dubbel werk.

Waarom heeft de Europese Unie IAS39 niet helemaal aanvaard?

Op advies van de Europese Centrale Bank en het Basel-comité, dat toezicht houdt op de financiële gezondheidstoestand van banken, heeft de Europese Commissie zich niet akkoord verklaard met de full fair value option , de regeling die bedrijven toelaat om elk financieel actief of passief tegen marktwaarde te waarderen. Volgens de commissie is die norm in strijd met een richtlijn die bepaalt dat bedrijven hun eigen schulden niet tegen marktwaarde kunnen waarderen. Ook bij de norm over hedge accounting plaatste de Europese Commissie een voorbehoud. Banken vinden dat deze norm hen te veel hindert in de manier waarop ze hun risico's afdekken. Ondanks deze twee rode lichten is 95 procent van IAS39 aanvaard.

Wat zijn de uitgangspunten van IFRS?

Het belangrijkste uitgangspunt is transparantie. Uit de cijfers moet de werkelijke economische toestand van het bedrijf naar voren komen. Er moeten zo weinig mogelijk manieren blijven bestaan om de cijfers op te smukken. Een essentieel begrip is bijvoorbeeld fair value . Dat betekent dat activa vaker tegen marktwaarde moeten worden gewaardeerd in plaats van tegen hun historische kostprijs. Op die manier moet de belegger een beter inzicht krijgen in de werkelijke stand van zaken binnen een onderneming. Die aanpak verschilt van wat tot nu toe gebruikelijk was. De boekhoudregels kenden nogal wat ruimte voor interpretatie en waren veelal gebaseerd op het voorzorgprincipe. Veel banktoezichthouders zien liever een stabiel bedrijf met veel reserves, dan eentje waarvan het balanstotaal op en neer schommelt met de economische conjunctuur.

Een ander belangrijk punt is dat IFRS vooral uitgaat van principes en minder van strakke regeltjes, zoals US GAAP. De gedachte daarachter is dat bedrijven altijd manieren kunnen vinden om de regeltjes te ontwijken, terwijl principes veel minder makkelijk te omzeilen zijn. Het is aan de commissaris-revisor om erop toe te zien dat de principes correct worden toegepast.

Hoe krijgen die uitgangspunten concreet gestalte in de boekhouding?

Om een voorbeeldje te noemen: onder IFRS mogen bedrijven geen ,,catastrofevoorzieningen'' meer aanleggen. Geld opzijzetten voor eventuele gevolgen van een eventuele ramp is niet in overeenstemming met het transparantieprincipe. Bedrijven moeten de schade van de ramp boeken als die zich voordoet. Een ander concreet voorbeeld is dat IFRS bij bedrijfsovernames geen boekhoudkundige ,,fusie tussen gelijken'' meer toestaat. Het wordt verboden om bij een fusie de balansen gewoon op te tellen, de zogenaamde ,, pooling of interests ''. De economische realiteit is dat er altijd een bedrijf is dat het andere overneemt, en dat de betaalde premie in de vorm van goodwill verwerkt moet worden. Nog een derde voorbeeld: verzekeringscontracten moeten als investering geboekt worden als er geen duidelijk risico mee wordt afgedekt. De bewijslast ligt bij de onderneming: volgens de IFRS-normen moet een bedrijf telkens kunnen aantonen welk risico er verzekerd wordt. Dat heeft tot gevolg dat er meer verzekeringsproducten, die in werkelijkheid beleggingen zijn, als activa op de balans verschijnen.

Zal IFRS gevolgen hebben voor de resultaten van ondernemingen?

Ja. De resultaten zullen volatieler worden; ze zullen meer grillige bewegingen vertonen. Dat maakt het moeilijker om de resultaten te beoordelen. Als een bedrijf zijn winst ziet dalen, zal het moeilijker uit te maken zijn of dat komt doordat het bedrijf slecht geleid werd, of door externe factoren. Maar de resultaten zullen wel beter de economische realiteit weerspiegelen. Hoe IFRS de resultaten beïnvloedt, is moeilijk te voorspellen. Voor sommige bedrijven zal het effect positief zijn, voor andere negatief. Een goede communicatie is daarbij erg belangrijk.

Hoe wordt IFRS concreet toegepast?

Vanaf 1 januari wordt het toepassen van de nieuwe boekhoudregels verplicht voor zevenduizend beursgenoteerde bedrijven in de Europese Unie. De resultaten over het eerste kwartaal van 2005 zijn er het eerste concrete resultaat van. In werkelijkheid zijn de financiële departementen al een jaar bezig met de nieuwe normen. Bij de vergelijking van de resultaten met die van een jaar eerder zijn bedrijven immers verplicht om te werken op basis van de IFRS-normen.

Wat zijn de voordelen van IFRS?

Analisten, beleggers en geïnteresseerden zullen zich een beter beeld kunnen vormen van de economische realiteit achter een bedrijf. Nieuw is bijvoorbeeld dat bedrijven verplicht zullen zijn om cijfers per bedrijfsonderdeel en/of geografische regio te geven. Op die manier wordt zichtbaar welke goed renderende onderdelen de minder goed presterende helpen overeind houden. Dergelijke informatie kon vroeger in globale cijfers worden weggemoffeld. Een ander voordeel is dat de cijfers van bedrijven binnen Europa beter met elkaar te vergelijken zijn.

Wat zijn de nadelen van IFRS?

Voor het bedrijfsleven is de minder grote voorspelbaarheid van de resultaten een nadeel. Een onderneming heeft liever dat zijn resultaten van jaar tot jaar niet al te veel afwijken. Door het gebruik van IFRS zal dat juist wel het geval zijn. Vanuit het bedrijfsleven is daarom wel de kritiek te horen dat de ontwerpers van IFRS te weinig rekening gehouden hebben met de dagelijkse realiteit van het zakendoen. Een ander nadeel is dat het moeilijker zal worden om boekhoudkundige gegevens te lezen. De informatie wordt complexer, er zal meer bij uitgelegd moeten worden. Dat vereist ook een hogere kennisgraad van de mensen die de cijfers moeten beoordelen.

Worden de bestaande boekhoudnormen volledig afgeschaft?

Integendeel. IFRS geldt alleen voor de geconsolideerde boekhouding op groepsniveau. Voor lokale filialen blijven de oude regels gewoon gelden. Ook de statutaire boekhouding, waarop de fiscus zijn aanslag baseert, moet volgens de oude normen worden opgesteld. De fiscus is er immers niet zozeer in geïnteresseerd of de belasting overeenstemt met de vaak op en neer schommelende economische realiteit achter de resultaten. Voor de fiscus is stabiliteit en voorspelbaarheid van de belastingopbrengsten veel belangrijker. Dat betekent wel dat financiële departementen van grote bedrijven meer werk krijgen: ze moeten verschillende normen hanteren bij de boekhouding.