Bleachorexia. Een dwangmatige drang om tanden alsmaar witter te laten bleken. U kent ze wel, lichtgevende, reflecterende papierkleurige tanden. Steeds vaker te zien in het straatbeeld. En wat met de zogenaamde Turkije-tanden? Een pianoklavier vol. Ook die zie ik vaker. Er zijn grenzen aan perfectie, ook in de mond.
Lieve Van de Velde
Wit is altijd schoon. Het is een boutade intussen, die titel van het boek van Leo Pleysier. Plat gebruikt als kop in de media, telkens als er geschreven moet over sneeuwlandschappen of alles wat maagdelijk wit is, maar ook een waarheid. Want wit is mooi. Maar het wordt ook snel lelijk. Wit ondergoed moet nagelwit zijn, vergrijsd of vergeeld is wit een afknapper.
Maar er zijn grenzen aan wit en witter dan wit. Het is een gedachte die me de laatste tijd vaker bekruipt wanneer ik iemand tegenkom wiens tanden te zwaar door de bleker zijn gehaald. Verblindend wit. Onnatuurlijk wit. Papierwit. Lichtgevend wit. Vreselijk vind ik het. Creepy. Met zo iemand praten heeft op mij hetzelfde effect als een babbel met iemand die een stuk peterselie tussen zijn hoektanden heeft zitten. Plots ben ik me bewust van de raarheid van de mond die tegen me praat en kan ik naar niets anders meer kijken, aan niets anders meer denken dan aan die tanden. Perfection gone wrong, zo voelt het. Iemand die zich in de luren heeft laten leggen, door zichzelf of door de bleker van dienst. Perfecte tanden zijn een vorm van status geworden, zoveel is duidelijk, maar wie er dan te ver in doordrijft, etaleert een soort van strevertjesgevoel dat we dan toch weer zielig vinden.
Bleekdwangdrang
Ik verzucht het tegen mijn tandarts. Net voor ze me verdooft, vraag ik wat dat nu is met die losgeslagen witte-tandenmanie. Ze is geen fan, ook niet, zegt ze, van die extremen. Ze hoort van collega’s dat het witste wit soms nog niet wit genoeg is, en dat patiënten boos worden wanneer de tandarts niet witter wil gaan dan wit. Er is een naam voor: bleachorexia. De ziekelijke obsessie met te witte tanden en de overtuiging dat je eigen tanden nog lang niet wit genoeg zijn. Een beetje zoals mensen die niet kunnen stoppen met botox of fillers. Of, in het geval van anorexia, met vermageren. De Nederlandse krant NRC had er onlangs een stuk over. Ze praatten met mondhygiënist Ingomar Paz, die er nog eens de nadruk op legt dat tanden helemaal niet wit horen te zijn, die hebben van zichzelf een geel-grijze tint. ‘Maar’, zegt hij, ‘door media, vooral sociale media, hebben mensen het idee gekregen dat witte tanden de norm zijn, witte tanden stralen luxe uit. Mensen hebben een niet-realistisch beeld ontwikkeld. En het zijn vaak de mensen die al witte tanden hébben, die ze nog witter willen.’
De excessen zijn er al. Hoe vaak heb ik de laatste maanden al niet gefascineerd zitten staren naar een van die krantenstukken over mensen die naar Turkije gaan om daar tegen discounttarieven hun gebit te laten ‘doen’, en hoe ze terugkomen met perfect ogende witte en regelmatige tanden, maar vergaan van de pijn of zware mondproblemen krijgen. Turkije-tanden, zo heet dat intussen al in de – excusez le mot – volksmond.
Het gaat dan niet alleen om de kleur, ook om de ‘orde in de mond’. Perfectie laat namelijk geen ruimte voor een scheef of geel tandje, noch voor een spleetje tussen de boventanden. Terwijl ook net dat dingen zijn die karakter aan iemands gezicht geven.
Teams-tanden
Wat is dat nu met die hype? Ik stel de vraag aan het verbond van Vlaamse Tandartsen en kom zo terecht bij tandarts Frederik Ardenois. Natuurlijk is hij een pleitbezorger van gezonde tanden, en van gezonde tanden die er mooi uitzien, maar ook hij ziet wel dat het soms extreem wordt. ‘Hollywoodtanden, of witte pianotoetsen, zo noemen wij dat. Er zit zeker een Amerikaanse invloed achter, maar ook sociale media en populaire make-overprogramma’s spelen een rol. Net als het videovergaderen en videobellen van tijdens de coronajaren iets in gang gezet hebben. Zo lang en zo vaak naar je eigen gezicht zitten kijken, maakt een mens nu eenmaal kritischer voor zichzelf. Ook hij ziet weleens een geval van bleachorexia passeren: ‘Dat is bijna iets psychologisch, een ingebakken overtuiging dat de tanden geel zijn. Dan moet je zo’n patiënt echt met een kleurenkaart overtuigen dat witter echt niet oké zou zijn’.
‘Maar’, aldus nog Ardenois, ‘ik denk dat we in Europa nog altijd niet zo ver afgedreven zijn als in de VS. Hier blijft een zekere naturel belangrijk, en we zullen het patiënten toch uit het hoofd praten als ze te extreem willen gaan. Zeker bij de tandartsen, ik weet niet hoe die dialoog in de stoelen van schoonheidsspecialisten of zogenaamde bleachingsalons verloopt natuurlijk. Laat staan over wat in Turkije of Thailand gebeurt, wanneer mensen aan dentaal toerisme doen.’
Slijpen en kronen
Hij zet meteen ook even alles op een rijtje, het hele menu: grosso modo zijn er drie behandelingen, leer ik. Bleken is de eerste, bleaching dus. Reken zo’n vijfhonderd euro. Daarbij maakt de tandarts een bitje op maat van je gebit, dat je dan vult met een bleekstof en een paar uur tot een nacht laat inwerken. ‘Belangrijk dat je dat bij een tandarts doet,’ zegt hij, ‘in andere circuits wordt weleens een minder passend of uniform bitje gebruikt, maar dan riskeert die vloeistof ernaast te lekken en kan het zo je tandvlees en gehemelte beschadigen. Het is trouwens cruciaal dat je gebit al grondig gecontroleerd is op gaatjes vooraleer je begint te bleken. Ook dat is een argument om het bij de tandarts te doen.’
Een tweede optie zijn de facetten of faces. Voorzettanden eigenlijk. Dat kan een optie zijn wanneer een tand bijvoorbeeld ontzenuwd is en niet meer vatbaar voor bleekstoffen. ‘Daarbij wordt dan een soort schelpje op de tand aangebracht. In porselein of in composiet. Daarmee kan je zowel kleur als vorm corrigeren. Het is zo een van die typische Turkije-behandelingen. Net zoals de derde optie, waarbij de tanden worden afgevijld en daar dan kronen rond gezet worden in de vorm en in de kleur die je wil.
Ardenois: ‘Als dat goed gebeurt, kan dat net zoals bij de facetten goed resultaat opleveren, maar als dat snel-snel en zonder goede basiszorgen in een paar dagen moet worden afgewerkt, kan er wel een en ander mislopen. Bij het afslijpen kan er bijvoorbeeld een zenuw geraakt worden.’ Prijskaartje? Voor facetten en kronen in porselein reken je ongeveer 700 à 800 euro het stuk. Composiet is iets goedkoper, maar ook weer vatbaarder voor verkleuringen. Even rekenen: met tien tanden ben je al meteen een achtduizend euro kwijt.
‘Los van die doorgedreven behandelingen is er natuurlijk ook nog de beugel,’ benadrukt hij nog, ‘iets wat je dan weer op langere termijn moet zien’. En dat is nu niet waarvoor iedereen het geduld heeft. Zeker wie intussen al gewend is om voor billen-buik-borsten-lippen snel naar het buitenland te trekken.
Het blijft een dilemma. Dat voel ik zelf ook. Hoe ver ga je erin mee? Wanneer laat je je de ketterkelder inpraten omwille van een grijzige schijn of een overbite? Wanneer denk je: ‘hm, nu wil ik ze ook allemaal wit en op een rijtje’. Het gaat natuurlijk breder dan tanden alleen. Perfectie, rimpelloosheid en de afwezigheid van kwabbervel lijken intussen bijna de gemakkelijkste manier om iemands waarde aan op te meten. De gemakkelijkste en dus ook de minst interessante natuurlijk, de minst karaktervolle ook. Of is ook dat weer goedpraterij van iemand met grijzige konijnentanden?
Het doet me denken aan een stukje in de column van Rebekka De Wit onlangs. Ook zij zat bij de tandarts: ‘Hoe ziet u de toekomst van uw gebit, was een van de vragen. “Vergankelijk en stralend”, schreef ik. De assistente vroeg of ik interesse had in een bleaching, maar dat wilde ik niet. Ik wilde dat als straks de melancholie van mijn gebit afspat, er ook levensdrift van afspat, iets stralends zeg maar, maar dat zei ik niet, en ik kreeg een folder mee over tandsteen.’
Wat u, beste lezer, hoe ziet u de toekomst van uw gebit? Kijkt u met afgunst of wie weet zelfs statusangst naar de perfecte tanden rondom u? Mail ons!
