In cijfers

• Turkije en Syrië zijn getroffen door minstens twee aardbevingen met een magnitude van 7,8 en 7,7. De bouwvoorschriften in Turkije zijn daar niet op voorzien. ‘Dit is de grootste aard­beving op land ter wereld’, zegt de Japanse expert Shinji ­Toda. De schok vond uitzonderlijk dicht bij het aardoppervlak plaats, zegt hij: op zo’n 18 kilometer. Volgens de Italiaanse geoloog Alessandro Amato kwam de ­aarde soms tot 10 meter ­omhoog.
• Het is volgens Turkse geo­logen minstens 500 jaar geleden dat een aardschok met zo’n intensiteit en energie in de regio voorkwam. ‘De vernietigende kracht van de ­verschuiving was abnormaal groot’, zegt expert Süleyman ­Pampal (Gazi Universiteit, Ankara) tegen de krant Hürriyet. Sommigen waarschuwen dat er wel twee jaar lang naschokken kunnen plaatsvinden.
• Er zijn al zo’n 12.000 doden ­geteld, nog vele duizenden zijn gewond. ­Minstens 10.000 gebouwen zijn volgens een eerste schatting ­onbewoonbaar en dat aantal zal nog oplopen.
• In tien Turkse provincies, ­samen goed voor zo’n 13 miljoen inwoners, is de nood­toestand uitgeroepen. Naar schatting is het rampgebied tussen 250 en 400 kilometer in doorsnee (zie kaart). In het gebied, dat vrij verstedelijkt is, wonen ­behalve Turken ook veel Koerdische Turken en Syrische vluchtelingen. Velen vrezen voor discriminatie bij de hulp.
• De kosten van de ramp zouden volgens Bloomberg de Turkse staat zo’n 5,5 procent van het ­bruto binnenlands product ­kunnen kosten. Ter vergelijking: de Russische ­economie is door de westerse sancties zo’n 2 procent van zijn bbp verloren, en dat was een ­zware klap.

Welke zijn de grootste behoeften?

• Overlevenden hebben dringend zuiver drinkwater nodig, de ­watervoorziening is op veel plekken verstoord. Behalve flesjes ­uitdelen moeten reddings­werkers ook tijdelijke waterzuiveringsinstallaties ­opzetten.
• Elektriciteitscentrales zijn uit­gevallen, losgekomen kabels in gebouwen en kapotte gas­leidingen maken het gevaarlijk voor reddingswerkers om huizen binnen te gaan. Er moeten noodgeneratoren komen om slachtoffers warm te houden, want ’s nachts blijft het vriezen tot min 7 graden.
• Het hygiënisch bergen van ­lijken zal belangrijk worden om te voorkomen dat overlevenden ziek worden. Ook chemische vervuiling in het puin is een groot gevaar. De brand in de haven van Iskender ­alleen al kan veel langdurige schade veroor­zaken.
• Zwaar vervuilde sites, zoals ­fabrieken of plaatsen met veel asbest, moeten in kaart ­gebracht worden, zodat slachtoffers geen extra brandwonden of aandoeningen oplopen. ­Beschermend materiaal en mondmaskers helpen tegen giftige dampen die kunnen ­vrijkomen na een aardschok. Veeleer dan dekens of ­kledij zijn nu vooral geld en ­expertise (ingenieurs, ver­plegers …) ­nodig in het ramp­gebied. Het Turkse equivalent van ons Rode Kruis, Kizilay, en het agentschap voor rampen Afad ­aanvaarden donaties.