OVERZICHT Aardbevingen
Zo verwoestend zijn aardbevingen: de hardst getroffen gebieden in Turkije en Syrië
De schade na twee verwoestende aardbevingen is in Turkije en Syrië niet te overzien. Duizenden gebouwen stortten in. De dodentol loopt nog uur na uur op.
Zuid-Turkije en Noord-Syrië zijn in de nacht van zondag op maandag getroffen door de zwaarste aardbeving sinds 1939, met een magnitude van 7,8. Het epicentrum lag bij de Turkse stad Gaziantep, waar zo’n twee miljoen mensen wonen. Appartementsgebouwen stortten er als kaartenhuisjes ineen, hele woonwijken liggen in puin. Net toen de reddingsacties op gang kwamen, vond een tweede aardbeving plaats, in het midden van Turkije, met een magnitude van 7,5.
Dronebeelden tonen de ravage in Hatay. De Standaard
Duizenden reddingwerkers proberen in de getroffen steden en dorpen mensen levend vanonder het puin te halen, maar hevige regen, sneeuwval, scheuren in wegen en ingestorte tunnels bemoeilijken hun werk. In Turkije heerst bovendien veel frustratie omdat de noodhulp te laat op gang komt en er te weinig manschappen zijn om alle nog levende slachtoffers tijdig vanonder het puin te halen.
Dat Turkije getroffen werd door een zware aardbeving is geen toeval. Het grootste deel van Turkije ligt op de Anatolische plaat, en die krijgt het hard te verduren. ‘De Arabische plaat schuift noordwaarts, waardoor de Anatolische plaat naar het westen geperst wordt, langs de Oost-Anatolische breuklijn in het zuiden en de Noord-Anatolische breuklijn in het noorden’, legt geoloog Manuel Sintubin uit.
Sinds 1900 stierven in Turkije ongeveer 90.000 mensen bij aardbevingen. ‘Cografya kaderdir’, luidt een Turkse gezegde. Dat betekent zoveel als: ‘De geografie bepaalt het lot.’ En dat is in Turkije, en helaas nu ook in Syrië, opnieuw heel toepasselijk.
Gaziantep
Het epicentrum van de eerste aardbeving bevond zich op 33 kilometer van de stad Gaziantep. Met 2 miljoen inwoners is dat de op vijf na grootste stad van Turkije. De aardbeving vond plaats om 4.17 uur lokale tijd (2.17uur Belgische tijd). De meeste inwoners lagen dus te slapen.
Appartementsgebouw stort neer in Sanliurfa, een stad ten oosten van Gaziantep. De Standaard
‘Mijn ouders en ik zijn net op tijd uit het gebouw geraakt, daarna stortte het in. Veel buren liggen nog onder het puin’, vertelde Turan Bekir (23) uit Gaziantep maandag aan De Standaard. ‘Ik schoot wakker door de heftige trillingen en maakte mijn ouders wakker. Sinds vannacht zijn we buiten aan het wachten. We proberen onze buren vanonder het puin te halen. We kunnen ze horen, het is de hel.’
Boven: Een vrouw houdt haar kind vast tussen het puin in Gaziantep, Reuters • Onder: Een vrouw in Gaziantep, Reuters De Standaard
Hulpverleners tijdens een zoek- en reddingsoperatie op de plaats van een ingestort gebouw na een aardbeving in het district Iskenderun in Hatay. EPA
Hatay
Het wetenschappelijk instituut United States Geological Survey (USGS) stelde al meer dan tachtig naschokken vast met een magnitude van meer dan 4,5. Die strekken zich uit over de Oost-Anatolische breuklijn. De provincie Hatay, met hoofdplaats Antakya, is de meest zuidelijke van Turkije en grenst aan Syrië. Het is de meeste zuidelijke plek waar maandag en dinsdag nog hevige naschokken gevoeld werden.
Ook in Hatay is er frustratie over de trage hulpverlening. ‘Ik werd door een burger vanonder het puin gehaald’, vertelt Hilal Sahin aan De Standaard. De jonge vrouw zat urenlang vast onder de brokstukken van een gebouw in Antakya. ‘Toen ik eruit kwam, zag ik nergens hulpdiensten. Ze zijn hier nog steeds niet geraakt. Veel mensen liggen nog onder het puin en worden aan hun lot overgelaten.’
Boven: Een vrouw wordt gered onder het puin van een ingestort gebouw, Onder: Een man treurt bij een ingestort gebouw. Getty, Anadolu Agency
De provincie Hatay is belangrijk omdat de Turks-Syrische grenspost Bab al-Hawa daar ligt. Dat is de enige grensovergang waarlangs de Verenigde Naties hulp kunnen bieden aan het deel van Syrië dat door de oppositie bezet wordt.
Syrië
Noord-Syrië ondergaat door de aardbevingen een ‘ramp boven op een ramp’. ‘Veel gebouwen hier waren al beschadigd in de oorlog en daardoor minder schokbestendig’, zegt vertaler Muhammad Kadoni aan De Standaard. ‘Veel van die half beschadigde gebouwen zijn meteen ingestort. Vaak ging het om hoge woontorens die in enkele seconden verkruimelden. De dodenbalans zal nog flink oplopen.’
Reddingswerkers halen kinderen vanonder het puin. De Standaard
Het noorden van Syrië is het enige gebied dat nog niet in handen is van het leger van de Syrische president Bashar al-Assad. Driekwart van de bevolking is er afhankelijk van internationale noodhulp. ‘Momenteel zijn het vooral burgers die met hun blote handen puin ruimen. Ze krijgen hulp van de Witte Helmen, die veel oorlogservaring hebben, maar evengoed met beperkte middelen werken’, zegt Kadoni. ‘Ik vrees dat Idlib de komende dagen en weken op geen grootschalige hulpoperatie zal kunnen rekenen. Bovendien zijn de weersomstandigheden barslecht: het vriest en er zijn sneeuwstormen.’
Links: Mensen zitten op het puin van ingestorte gebouwen zitten in Aleppo, Syrië. AP, Rechts: Een kind wordt gered op de plaats van een beschadigd gebouw terwijl het zoeken naar overlevenden doorgaat. White Helmets via Reuters AP, Reuters
Boven: Mensen zitten op het puin van ingestorte gebouwen zitten in Aleppo, Syrië. AP, Onder: Een kind wordt gered op de plaats van een beschadigd gebouw terwijl het zoeken naar overlevenden doorgaat. White Helmets via Reuters AP, Reuters
Ook grote steden in regeringsgebied, zoals Homs en Aleppo, zijn zwaar getroffen. In alle Syrische gebieden werden al meer dan 1.700 doden geteld.
Begraafplaats waar rouwenden bidden bij de kisten van familieleden die zijn omgekomen bij de verwoestende aardbeving (Jinderis, provincie Aleppo, Syrië). AP
Kahramanmaras
De stad Kahramanmaras en de gelijknamige provincie liggen centraal in Turkije. De stad ligt tussen de epicentra van de twee aardbevingen, en ook daar is de schade aanzienlijk.
Beelden van een cameraploeg ter plaatse wanneer de tweede aardbeving de stad raakt. De Standaard
Uit Kahramanmaras komt de aangrijpende foto van Mesut Hancer die de wereld rondging. De man houdt de hand vast van zijn 15-jarige dochter Irmak, die maandag overleed onder het beton van het ingestorte appartementsgebouw. (foto AFP)
De Turkse staatszender TRT meldde dinsdag dat Afad, het Turkse agentschap voor rampen- en noodbeheer, zo’n tachtig reddingswerkers naar de regio rond Kahramanmaras heeft gestuurd. Maar dat aantal valt in het niets bij de noden: een gebied van 250 vierkante kilometer is getroffen. ‘Afad kwam een foto nemen en vertrok daarna weer’, zei een slachtoffer aan de zender Habertürk. ‘Als Erdogan beweert dat Afad uitgebreid werd, op welke planeet leeft hij dan?’
Malatya
Malataya is de meest oostelijk gelegen provincie waar maandag en dinsdag nog grote naschokken werden opgetekend. Ook daar stortten verschillende gebouwen in, waaronder de Yeni-moskee.
President Erdogan gaf pas dinsdagochtend het leger het bevel bij te springen. ‘Het is waanzinnig dat de noodhulp zo mank loopt, als je weet hoeveel macht er in Turkije op één niveau geconcentreerd zit’, tweet Gulay Turkmen. ‘In het zwaar getroffen Malatya zitten zeker honderdduizend soldaten, die mobiele keukens en medische voorraden hebben die ingezet zouden kunnen worden. Waarom zijn er zo weinig soldaten bezig met reddingswerk?’
In Malataya, maar ook elders in het land, zijn nieuwe en vernieuwde gebouwen ingestort. Dat doet vragen rijzen over de bouwregels in Turkije. Sinds de aardbeving van 1999 moet elk nieuwbouwproject een aardschok met een magnitude van 7,5 kunnen weerstaan.
Nieuwbouwappartementen storten in. De Standaard
Dat verandert niets aan oudere gebouwen, maar de vraag is of de nieuwe bouwregels wel nauwlettend genoeg nagevolgd zijn. Die drijven immers de bouwkosten op. Volgens Mustafa Erdik is er meer zware schade dan statistisch verwacht door de slechte bouwkwaliteit. ‘De meeste gebouwen hebben een eerste, tweede en derde verdedigingslinie tegen schokken. Maar als een daarvan ontbreekt of fout berekend is, gaat het hele gebouw neer.’
Credits
Tekst: Dries De Smet • Foto: Karen Wyckmans • Video: Arno Vanhollebeke • Kaarten: Bart De Neve • Development: Tina Boeykens • Art Direction: Gert Verbelen
