Een paar weken geleden raakte ik op reis aan de praat met een Italiaanse vrouw. Dat onze generatie het toch wel makkelijker had dan die van haar kinderen, zei ze, en dat ze no way weer twintig zou willen zijn. Ik keek haar recht in het gezicht en screende haar wangen en wenkbrauwen. Onbewust. Maar ook schuldbewust, want ik betrapte mezelf erop dat ik aan het vergelijken was op basis van oppervlakkigheden: was ze nu ouder of jonger dan ik? Ouder, besloot ik. Diepere groeven, meer groeven, maar wat een haar! Wel minder buikvet. Zo ging dat in mijn hoofd. Taxeren. Tegen al mijn principes in, onbedwingbaar. Maar ik wou checken wat ze bedoelde met ‘onze generatie’. Ik vroeg haar leeftijd. Ze antwoordde resoluut. ‘Dat zeg ik niet. Ik heb jaren geleden beslist om nooit nog mijn leeftijd te zeggen.’ Ik vond dat bij nader inzien een goed plan en heb me bij haar clubje aangesloten. De vijfendertig die ik in mijn hoofd ben, zou ik voortaan ook officieel zijn.

Ik moest eraan denken toen ik vandaag de quote van Annemie Struyf zag in de krant. Over hoe ze het beu is om in élk interview vragen te krijgen over haar leeftijd. De quote komt uit een stukje dat ze naar aanleiding van haar verjaardag schreef op Facebook: ‘Hoe lang ik nog door wil gaan? Wanneer ik van plan ben op met pensioen te gaan? (Hallo? De pensioenleeftijd is tegenwoordig 67 jaar) Of ik soms plastische chirurgie overweeg? (Neen dus) Botox gebruik? (Ook niet) Dat ik wel een erg uithuizige “oma” ben. (Pardon? Ik ben een vrouw, alleen “oma” voor mijn kleinkinderen). Dat het toch straf is dat ik als “oudere vrouw” nog altijd kansen krijg op tv? Gaat het zo’n beetje? Stellen ze die vragen ook aan mijn mannelijke collega’s? De kranten, de media hebben de mond vol over diversiteit en inclusie: we mogen niet discrimineren op basis van cultuur, religie, seksuele geaardheid, huidskleur, identiteit. Maar discriminatie op basis van leeftijd? Dat is dagelijkse kost. Overal, en zeker in de media, is het motto: jong, jong, nieuw, nieuw. Oud staat voor: grijs, saai, uitgeblust.’ Ze krijgt bijval. Veel. Meer dan duizend steunreacties. En ze heeft een punt, allicht.

‘En dat op jouw leeftijd’

Even uitzoomen hier. Leeftijd is iets raars. Het wil zeggen dat je het gebracht hebt tot waar je bent, en dat je dus blij zou moeten zijn. Niets om je voor te schamen dus. Niets om voor verketterd te worden. En toch. Toch voelt het alsof leeftijd altijd een oordeel inhoudt. ‘“Leeftijd” is het aantal keren dat je in onze tijd­rekening je verjaardag hebt gevierd, zonder subjectieve lading. Het probleem is dat anderen geneigd zijn er wél een lading aan te geven, ze gebruiken het om je te definiëren,’ schreef Mariët Meester een tijdje geleden in deze krant.

Elk antwoord op de vraag ‘hoe oud ben je?’ heeft immers een oordelende weerbots bij de vraagsteller. Of dat nu 22 is of 72. Neem nu de volgende – lukrake – vragen, waar je zo goed als altijd ‘op jouw leeftijd’ aan kunt plakken, samen met een lichtjes afkeurend-verwonderde ‘tsssss’:

Ben je niet jong om hier te werken?
Ben je (nog) niet afgestudeerd?
Ben je (nog) single? Ach.
Ben je (weer) single?
Komen er binnenkort kinderen?
Woon je (nog) thuis?
Heb je (nog geen) vaste job?
Hoe, je hebt geen rijbewijs?
Heb je geen kinderen.
Ah. Kuch. Huur je (nog)?
Ben je nog aan het werk?
Geen kleinkinderen?
Heb je geen andere financiële fondsen?
Zit die jeans niet te strak?
Ben je aan de botox?
Nooit aan gedacht om dat wratje te laten wegsnijden?
Rolschaatsen?

En ga zo maar door. U weet er wellicht nog meer te vinden, beste lezer. Mail ze gerust.

Wat ik maar wil zeggen, is dat we in al onze 21st-eeuwse ruimdenkendheid en tolerantie het blijkbaar niet kunnen laten om aan iemands leeftijd automatisch een ingebakken verwachting of cliché te koppelen. ‘Ik haatte het om gereduceerd te worden tot mijn leeftijd,’ aldus de collega die altijd werd aangesproken op het feit dat ze nog maar 22 was. Je wordt in een vakje gestopt. Meteen. En dat vakje bepaalt mee hoe over jou gedacht wordt. Ik herinner me zelf een wandeltweedaagse in Thailand waarvoor ik me had ingeschreven. Met geboortedatum, want dat moest voor de verzekeringen. Toen ik arriveerde was ik meteen the talk of the jungle. Blijkbaar was er niemand boven de 33 die zoiets ooit deed. Elke stap die ik voor de andere zette, werd net niet op applaus onthaald. In mijn verbeelding hing de reddingshelikopter al ergens te wieken.

Blikken van afschuw

Het ding is dat je dat oordeel uiteindelijk zelf ook begint te incorporeren, je dus met een blik van afschuw naar je eigen leeftijdssignalen begint te kijken, en die blik van afschuw ook denkt te zien in de ogen van jongere gesprekspartners. Oké, ik overdrijf misschien een beetje. Maar eerlijk: toen ik dertig was, las ik ook afkeuring omdat ik geen kinderen had, of geen eigen huis. Terwijl die afkeuring er hoogstwaarschijnlijk niet echt was, maar ik die zelf in de ogen van de ander legde. Iets gelijkaardigs schreef collega Josphine Dapaah onlangs over het leven als dertiger.

Misschien is het omdat ik zelf in de midlifezone zit dat ik het gevoel heb dat die oordelende hokjes dieper gaan naarmate je ouder wordt. Anderzijds: cijfers over leeftijdsdiscriminatie op de arbeids- en liefdesmarkt zeggen genoeg. Onlangs zag ik nog een ex-collega die op zoek was naar een nieuwe job en begon te twijfelen om haar geboortedatum van haar cv te schrappen, zo wanhopig was ze. Dat is misschien wel de crux. Intrinsiek voel je niets van die leeftijd, van die jaren die voorbijgaan. Wat er binnen het ik-omhulsel zit, is au fond nog altijd hetzelfde als wat pakweg twintig jaar geleden in die huidzak zat, zij het in gerijpte en betere versie, maar het zijn de buitenkant en de occasioneel in te vullen geboortedatum die je in een hokje duwen. Dat hokje is in de door jeugd geobsedeerde wereld anno 2023 eerder eentje in de kelder dan in de zondagse eetkamer. En dan mag je nog zo moedig wijsheden rondstrooien à la: “ik mag blij zijn dat ik gezond bent”, “dat ik het zover gebracht heb”, “met ouder worden voel ik toch de mildheid” en de hele shizzle.

Dus voilà, laten we het gewoon afschaffen, die hele leeftijdstoestand. Net als die Italiaanse vrouw uit de eerste paragraaf. Geen leeftijd meer. En als het dan toch moet, zijn en blijven we collectief 35. Man, vrouw, jong, oud, iedereen vijfendertig. Zullen we dat afspreken? Als we collectief een maand niet kunnen drinken, kunnen we ons ook collectief vijfendertig jaar oud maken. Oscar Wilde zei het al: ‘Vijfendertig is een aantrekkelijke leeftijd. Londen barst van vrouwen uit betere kringen die jarenlang deze leeftijd hebben aangehouden.’

Wat u, beste lezer? Vindt u het ook zo’n jammerlijk concept, die hele leeftijd? Of niet? Doet u mee met ‘iedereen 35’? Mail me!