De brede Kaplan-boulevard in Tel Aviv ligt maar enkele honderden meters van het Rabin-plein. Achter het stadhuis wijst een gedenkteken van uitgebroken keien nog altijd de plek aan waar op 4 november 1995 premier Yithzak ­Rabin werd doodgeschoten door de joodse extremist Yigal Amir. Rabin had met de Palestijnen de Oslo-vredesakkoorden gesloten, die net als Rabin allang begraven lijken.

‘In de jaren 80 en 90 hadden we een brede pro-vredesgeneratie’, vertelt activiste Dalia Migdal terwijl ze mee betoogt. ‘Kijk waar we nu staan. Onze jeugd leert niet meer dat de Westelijke Jordaan­oever buiten de internationaal ­erkende grenzen van Israël ligt. Ze leren Palestijnen alleen nog tijdens hun ­legerdienst kennen, als de vijand. Extremisten als Itamar Ben-Gvir, die de annexatie van ­Palestijns gebied willen, voeren het hoge woord in de regering. En dat alleen omdat premier Benjamin Netanyahu aangeschoten wild is. Deze coalitie kwam er ­omdat Netanyahu wil ontsnappen aan zijn corruptierechtszaak.’

Op de Kaplan-boulevard staat Migdal zaterdagavond wel met naar schatting minstens 40.000 andere Israëliërs, die voor het vijfde weekend op rij de regen en de koude van een winters Tel Aviv trotseren. Anders dan Migdal spreken de meesten van die tienduizenden overigens niet over ­Palestijnse zaken, al zijn er ook vredesactivisten die ietwat ­gedurfd Palestijnse vlaggen dragen, met als basisslogan dat ‘democratie en bezettingspolitiek niet verenigbaar zijn’.

Diverse redenen van verzet

De grote massa golft daarentegen onder een zee van blauw-witte ­Israëlische vlaggen, hun favoriete slogan blijft kortweg: ‘Democratie!’ Sinds haar aantreden op 29 december is de regering-Netanyahu immers bezig een ‘fatale klap aan de Israëlische democratie’ toe te brengen, zo waarschuwde zelfs de voorzitster van het Hooggerechtshof, Esther Hayut, al midden ­januari. Wat de zaterdagavond­betogingen in Tel Aviv en tal van andere steden vooral aantonen, is hoeveel Israëliërs zich om erg ­diverse redenen persoonlijk geraakt voelen door de plannen van de regering.

Scholen en universiteiten ­hekelen onder meer de toenemende religieuze invloed op het onderwijssysteem – tenslotte zijn in ­deze regering twee ultraorthodoxe partijen en de orthodoxe hardliners van de ‘Religieuze Zionisten’ de coalitiepartners van Netanyahu’s conservatieve ­Likoed. In de zaterdagavond­betoging lopen dokters in witte jassen rond, terwijl op het kleine podium hightech-ondernemer Hagai Stadler waarschuwt voor een diepe economische crisis, als de internationale zakenwereld conclusies trekt uit het falen van Israël als rechtsstaat.

Seculiere Israëliërs voelen zich bedreigd, terwijl talrijke regenboogvlaggen de eer van Tel Aviv verdedigen tegenover regeringsministers die zichzelf ‘fiere homofoben’ noemen. Midden in de luide mensenmassa staat ook het roodgekleurde vrouwencollectief Bonot Alternativa, een actiegroep die werd opgericht na een ophefmakende groepsverkrachting van een zestienjarig meisje in de strandstad Eilat in 2020.

‘Het jaar 2023 is aangebroken, maar in Israël voelt het alsof we terug afglijden naar het verleden’, zegt Adi Agasi Shafir, een zakenvrouw van 45. ‘We hebben nu een regering die vrouwen haat en die racistisch én chauvinistisch is. Je hoort de extremisten in de coalitie al pleiten voor de segregatie van meisjes in het onderwijs en voor kledingvoorschriften. Zij ­vinden dat vrouwen achter in de autobus moeten plaatsnemen. De woede groeit over de richting waarin ons land zich ontwikkelt. Deze regering heeft niets te ­bieden voor mij of mijn dochter.’

Aanslag op democratie

Terwijl iedereen in de straten van Tel Aviv zo zijn eigen redenen heeft om vanavond het gure weer te trotseren, blijft de grote overkoepelende paraplu die van de ­geplande ‘justitiehervorming’ van de regering – en de dubieuze rol van premier Netanyahu daarin, terwijl hijzelf nog altijd terechtstaat voor corruptie tijdens een vorige ambtstermijn.

Bovendien is Netanyahu niet de enige met een direct persoonlijk belang bij zo’n ‘justitiehervorming’. Zijn minister van Binnenlandse Zaken, Aryeh Deri van de ultraorthodoxe partij Shas, was amper aangetreden toen hij twee weken geleden al moest aftreden na protest van het Hooggerechtshof. Deri is een driemaal veroordeelde fraudeur, die vorig jaar ontsnapte aan een effectieve celstraf door plechtig te beloven nooit nog een politiek ambt te zullen opnemen. Oproerkraaier Itamar Ben-Gvir van de Religieuze Zionisten, nu minister van ‘Nationale Veiligheid’, werd veroordeeld voor racisme.

Dus werkt de nieuwe justitieminister Yariv Levin (Likoed) aan een reeks wetsvoorstellen zodat het parlement voortaan bij eenvoudige meerderheid besluiten van het Hooggerechtshof naast zich kan neerleggen. Bovendien wil hij de regering een beslissende stem geven in de benoeming van rechters. Tegenstanders verwijten premier Netanyahu opvallend vaak gelijkenissen met de Hongaarse premier Viktor Orban, die in zijn land ook de onafhankelijke rechtspraak en media muilkorfde.

Vooral die ‘aanslag op de democratie’ doet zaterdagavond ook zoveel ‘gewone Israëliërs’ de ­regen trotseren, vaak met de kinderen en zelfs de hond erbij. Een paar duizend van hen verzamelen zich eerst apart op het Habima-plein, waar de ‘Beweging voor een Kwaliteitsregering’ (MQG) een ­eigen actie houdt voor zich bij de grote protestmars te voegen. De drukkingsgroep bestaat al sinds de jaren 90 en probeert net via ­juridische weg corruptie en machtsmisbruik te bestrijden.

‘We zijn eigenlijk geen politieke beweging, we zijn links noch rechts’, zegt woordvoerder Nadav Lazare. ‘Daarom verzamelen we ook eerst apart. Veel van onze aanhangers voelen zich niet noodzakelijk thuis in een grote massa of appreciëren niet alle ­slogans en vlaggen die anderen meedragen. Maar het is wel ­belangrijk dat er zoveel mogelijk protest is, want over het ontmantelen van de rechtstaat is er geen compromis mogelijk.’

Lazare komt uit een religieuze familie. ‘Ik ken mensen die gelukkig zijn met de nieuwe regering en anderen die nu beschaamd zijn over wat gebeurt’, zegt hij. ‘Ergens hoop ik dat Netanyahu, de langstdienende premier in de geschiedenis van Israël, zal beseffen dat zijn hele nalatenschap zal worden afgerekend op dit moment. In de Bijbel staat koning Manasseh als de langstregerende koning van Israël, langer dan ­koning David. Toch krijgt Manasseh maar een paar paragrafen, want hij liet slechte herinneringen na. Netanyahu helpt me nu om de Bijbel beter te begrijpen’, lacht Lazare.