De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) stuurde woensdag waarschuwingsbrieven naar 474 bedrijven. Zij tellen volgens de overheid stuk voor stuk ‘buitensporig veel’ langdurig zieken in vergelijking met gelijkaardige bedrijven in hun sector en met het algemene ­gemiddelde in de privésector. Met ‘langdurig zieken’ bedoelt de overheid alle werknemers die langer dan één jaar arbeidsongeschikt zijn en sindsdien een ziekte-uit­kering genieten – ambtenaren ­vallen voor alle duidelijkheid niet onder dat systeem.

Als de bedrijven in kwestie er de komende maanden niet in slagen om dat aantal terug te dringen, hangt hen volgend jaar voor het eerst ook een boete boven het hoofd. Die boete kan op jaarbasis uitkomen op 2,5 procent van hun totale loonmassa. In een klein ­bedrijf kan dat bijvoorbeeld maar om 20.000 euro gaan, terwijl dat in een groot bedrijf kan oplopen tot 200.000 euro.

Volgens de meest recente simulatie van het kabinet van minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (Vooruit) zouden er op dit moment al 212 bedrijven effectief tegen de lamp lopen, wat zou ­leiden tot een opbrengst van bijna 1,5 miljoen euro. Dat bedrag zou wel volledig naar fondsen vloeien om te werken aan preventie.

Extra brief naar zorgsector

De geviseerde bedrijven zijn van ­alle slag, maar vooral bij de poetsbedrijven en de zorginstellingen springen opvallend veel bedrijven uit de band. Het kabinet-Vandenbroucke verstuurde begin vorige maand ook al een brief naar de ­ziekenhuizen om hen erop te ­wijzen dat de zorgsector 35 procent van de betrokken ondernemingen vertegenwoordigt. De coronacrisis is daarbij volgens het kabinet geen excuus, aangezien de overgrote meerderheid van de zorginstellingen er wel in slaagt om het aantal langdurig zieken onder controle te houden.

   • Vandenbroucke sust over sancties langdurig zieken: ‘Dit moet vooral tonen dat we het menen’

Die boodschap ligt extra gevoelig nu Zorgnet-Icuro, de koepel van de Vlaamse ziekenhuizen, nogmaals aan de alarmbel heeft ­getrokken over hun begrotingen die steeds dieper in het rood duiken, onder meer door de inflatie en de energieprijzen.

Vandenbroucke reageerde daar gisteren al meteen op met de melding dat de regering de voorbije maanden extra miljoenen in de sector heeft gepompt om de energiekosten op te vangen en de per­soneelsschaarste aan te pakken. Hij wees ook opnieuw op de aan­gekondigde ziekenhuishervorming die de financiering in de toekomst ­helemaal herziet.

Wakker schudden

Hoe dan ook komen de boetes voor de bedrijven niet als een complete verrassing. Als een van de maat­regelen om het aantal langdurig zieken terug te dringen, zette de ­regering-De Croo al in mei het licht op groen voor een financiële responsabilisering van bedrijven, maar ook ziekenfondsen en de langdurig zieken zelf. Aan de spe­cifieke selectiecriteria voor de ­bedrijven ging ook nog een lange politieke beraadslaging vooraf.

Met herhaalde verwittigingen hoopt de regering de bedrijven vooral wakker te schudden. ‘Ze hebben nog perfect de mogelijkheid om de werkomstandigheden te verbeteren’, zegt het kabinet.

Wanneer krijgt een bedrijf een boete?

• Het gaat alleen om bedrijven die dubbel zo veel langdurig zieken tellen als ­ onder­nemingen uit dezelfde sector én die tegelijk drie keer ­slechter presteren dan het ­algemene gemiddelde in de privésector.
• Alleen bedrijven met gemiddeld minstens vijftig werk­nemers komen in aanmerking.
• Het laatste jaar moeten er ook minstens drie werknemers langdurige ziek zijn geworden.
• Alleen langdurig zieke werk­nemers jonger dan 55 jaar en met minstens drie jaar ­anciënniteit worden in ­rekening genomen.
• Na de eerste verwittiging heeft een bedrijf nog drie kwartalen de tijd om weer onder de drempels te duiken.
• Langdurig zieken die het werk deels hervatten, worden niet meegenomen in de telling.
• Sociale en beschutte werkplaatsen komen hoe dan ook niet in het vizier.