Hij kwam aan zoals dat hoort: op een boot. Twee weken geleden meerde Sinterklaas aan in Hasselt, geflankeerd door tientallen Pieten. Limburg, zoals altijd de snelste provincie, haalde het daarbij van Antwerpen, waar hij pas afgelopen weekend aankwam. Zoals elk jaar waren ook mijn kinderen erbij. Vlaggetje in de hand, mijter en pietenmuts op het hoofd. Met open mond, in volle bewondering. Dé Sint! Tot mijn zoontje (6) aan mijn vrouw die gevreesde vraag stelde: ‘Mama, leggen jullie die snoep in onze schoentjes?’

Het is de vraag waar elke ouder vroeg of laat mee wordt geconfronteerd. ‘Waarom denk je dat?’, kaatste ze terug. Een vraag met een vraag beantwoorden: een lepe truc van elke volwassene om een ongemakkelijk gesprek te mijden. Met succes. De jeugdige waarheidsvinding werd in de kiem gesmoord.

De Grote Leugen

Maar niet zonder schuldgevoel. Want natuurlijk is Sinterklaas een prachtig feest. Het is een mooi en magisch verhaal. Maar het is tegelijk ook de Grote Leugen waaraan zowat alle ouders zich bezondigen.

Ze moesten maar niet zo goedgelovig zijn, werpt u tegen? Dat is geen punt. Want van nature uit zijn kinderen niet naïef, maar best sceptisch, schreven twee academici in 2016 in het gezaghebbende The Lancet Psychiatry. Daarin bogen zij zich over dat verre Coca Cola-neefje van Sinterklaas, de Kerstman.

‘Het wordt vaak vergeten dat volwassenen veel tijd hebben gestoken in het creëren van die leugen’, zeggen ze. Door rituelen te cultiveren (het schoentje zetten), acteurs in te zetten (ik zie je, Wim Opbrouck!) en doordat de hele samenleving meedoet. ‘Het is moeilijk om een scepticus te blijven wanneer al het bewijs in de andere richting wijst’, schrijven ze. ‘Zeker omdat kinderen moeten geloven wat hun ouders zeggen, willen ze overleven.’

   • Dilemma | komt Sinterklaas bij ons langs?

Slik. Is het werkelijk zo erg? Misbruiken we het vertrouwen van ons kind, om hen een fictief verhaaltje te doen geloven omdat… Welja, waarom, eigenlijk? Om de traditie? Voor speelgoed, guimauve en speculaas?

En dan geven de professoren de genadeslag. ‘Kinderen zullen uiteindelijk ontdekken dat hun ouders jarenlang platweg en continu tegen hen hebben gelogen’, schrijven ze. ‘Dat kan het vertrouwen tussen kind en ouder schaden. “Als volwassenen daarover liegen, zelfs al was het goedbedoeld, waar liegen ze dan nog allemaal over?”’

Feest voor wie?

Dat klinkt allemaal wel heel dramatisch. Misschien wel een beetje overdreven. Pedagoog Pedro de Bruyckere sabelde het essay in Het Nieuwsblad al een keer neer.

Maar toch. ‘Wat is ervan aan?’, vraag je je af. Een mens zou er een resem experts voor opbellen, ware het niet dat deze krant dat al in het lang en het breed heeft gedaan. Drie jaar geleden publiceerden we al eens een Dilemma: ‘Komt Sinterklaas bij ons langs?’ Bondig samengevat: geschiedkundige Noëmie Willemen twijfelde, filosoof Maarten Boudry waarschuwde, ontwikkelingspsycholoog Bart Soenens suste. Klinisch psycholoog Nina Mouton ten slotte liet ouders de keuze. Zolang je de Sint maar niet gebruikt om kindjes onder druk te zetten dat ze niet stout mogen zijn.

En toch blijft de twijfel knagen. Niet liegen is een van de steunpilaren van de opvoeding die we onze kinderen meegeven. Hoe hypocriet zijn we dat we daar zelf zo actief tegen zondigen? Laten we hier een pedagogische steek vallen? Anderzijds: zelf waren we als kind ook het slachtoffer van die collectieve leugen. En wij zijn er toch ook zonder kleerscheuren uit gekomen?

Onze achtjarige dochter is nog altijd mee, maar we verwachten De Vraag elk moment. Tegen haar zullen we niet langer liegen, haar zullen we onze oneerlijkheid opbiechten. Maar ons zoontje van zes, mag die nog twee jaar van de magie genieten? En mogen we daarom staalhard liegen als hij zich nog eens kritisch uitlaat?

   •  Podcast | Hoe alles rond Sinterklaas controversieel werd

Misschien speelt ook eigenbelang een rol. Want het gaat heus niet alleen om het plezier van het kind. Ook volwassenen genieten van het sinterklaasfeest. Daar speelt een grote dosis nostalgie: het werpt ons terug naar onze eigen kindertijd, waarin we ’s ochtends zelf naar het schoentje bij de haard holden. Houden we er ook vanuit egocentrisch oogpunt zo aan vast? En maakt dat onze oneerlijkheid nog minder kies?

De laatste leugen

Over andere lastige vragen zijn we eerlijker. Waar de kindjes vandaan komen? Niet van de ooievaar of uit de bloemkolen. Waar mensen en dieren heen gaan als ze sterven? Nergens, want de hemel bestaat volgens onze atheïstische opvatting niet. We zeggen het onze kinderen zoals we het zien, zonder verbloeming, zonder verzachtende leugentjes.

Sinterklaas is de grote uitzondering op de regel, nemen we ons dan maar voor. En we hopen dat de mooie herinneringen het zullen halen van de gevreesde vertrouwensbreuk. Het zal onze laatste leugen zijn, nemen we ons voor. Naïef? Vast. Maar als het over de Sint gaat, mogen ook ouders eventjes in verzinsels geloven.

Wat u, beste lezer, staat u ook soms stil bij de vraag of Sinterklaas nu echt een leugen is? Of maakt een paar blinkende kinderogen alles goed? Mail ons.

De dingen waarover we babbelen op een terras, bij een koffie of een glas wijn. Het leven en wat ons bezighoudt. Elke dag, in de blog Uit het hart, op de site en in de app van De Standaard.