Het nieuwe mestactieplan ligt nog niet eens op de regeringstafel en er hangt al een kwalijk geurtje rond. Zowat alle betrokken partijen zijn ‘verbijsterd’. Maar over de reden van die verbijstering is geen consensus.
Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir betreurt dat haar tekst over het nieuwe (intussen al zevende) mestactieplan is gelekt. Volgens de N-VA-minister gaat het om een ‘georganiseerde aanval’ en is de tekst bewust gelekt met als bedoeling ‘het overleg te torpederen’ en ‘het thema aan de kant te schuiven’. Dat zei Demir zondag in De Zevende Dag.
Zaterdag lekte via De Tijd een tekst over het zevende mestactieplan uit. Die tekst omvat strengere regels voor bemesting in de landbouw. Er kwam meteen forse kritiek. Landbouworganisaties en politici rolden over elkaar heen om er schande over te spreken. ‘Het zal de productie van alle land- en tuinbouwgewassen in Vlaanderen drastisch verminderen en sommige teelten zelfs verbieden.’
‘80% aardappelteelt zal verdwijnen’
Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom, de beroepsvereniging voor de Belgische aardappelhandel- en verwerking, spreekt over ‘een atoombom’ en van ‘roekeloos’ gedrag van de minister, ‘met de voeten vooruit’. Volgens Vermeulen zal door het plan 80 procent van de aardappelteelt in Vlaanderen onmogelijk worden. ‘Dat komt neer op het doodgraven van een enorm succesvolle industrie.’ Hij noemt het feit dat de tekst zomaar gedropt wordt, zonder overleg ‘een ongelooflijk gebrek aan respect’. ‘Ik moet zeggen: de openingszet van Demir is alvast volledig mislukt.’ Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens hekelt eveneens het gebrek aan voorafgaand overleg. ‘Er was geen wederkerige communicatie. We zijn verbijsterd over de manier waarop het gelopen is.’ In een gezamenlijke mededeling noemen Boerenbond, het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), jong ABS en Groene Kring het plan ‘onaanvaardbaar voor de land- en tuinbouwers in Vlaanderen’. ‘Dit is niet minder dan de doodsteek.’
‘Doodvonnis voor Belgische friet’
Zelfs van haar coalitiepartners CD&V en Open VLD moet Demir geen steun verwachten. ‘Dit voorstel is geen basis voor een gesprek’, zei minister van Landbouw Jo Brouns. Volgens CD&V-voorzitter Sammy Mahdi dreigt het voorstel uit te monden in ‘de begrafenis van onze Belgische friet’. En Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten (Open VLD) reageerde via Twitter: ‘Dit kan anders. We hebben een strategie nodig, geen provocatie.’
In de studio van VTM Nieuws zei vice-premier Vincent Van Peteghem (CD&V): ‘Als we dit plan in de praktijk brengen, zou dit tienduizenden jobs in de voedingssector in gevaar kunnen brengen. Als we kijken naar de voedselzekerheid, dan zou ik het liefst hebben dat het Vlaamse aardappelen blijven.’
Niet te nemen of te laten
In De Zevende Dag haastte Zuhal Demir zich om te melden dat ze die ‘bangmakerij’ niet apprecieert. En dat de tekst slechts een aanzet is, die nog verder moet worden besproken, zowel met de landbouw- en natuurorganisaties als op politiek niveau. Ze benadrukt dat ze openstaat voor amendementen. ‘Dit is niet te nemen of te laten.’ Eerder zei ze echter ‘dat ze moeilijk lager kan gaan dan dit voorstel’.
Het nieuwe mestactieplan moet er komen om de waterkwaliteit in Vlaanderen, die momenteel ondermaats is, te verbeteren. Het probleem draait rond fosfor en nitraat, de basisbestanddelen van mest die kunnen aflopen in het oppervlaktewater en de biodiversiteit aantasten. Demir merkt op dat nu slechts 1 op de 195 rivieren en beken in Vlaanderen aan de normen voldoen.
In het voorstel van Demir en haar administratie staan strengere regels voor bemesting. Zo wil ze op alle akkers langs een waterloop een teeltvrije zone van 6 meter breed, waardoor duizenden hectaren landbouwgrond uit productie zouden gaan. Ook wil ze het jaarlijkse bemestingsverbod laten ingaan op 1 augustus, in plaats van op 1 september, zoals nu het geval is.
Binnen een tiental dagen moet het overleg met de betrokken sectoren volgen. Het beloven pittige gesprekken te worden. Ook in de meerderheid is dit, na het stikstofdossier, een nieuwe landbouwkwestie die verdeeldheid zaait in de Vlaamse regering.
