Een portret uit de legendarische Marilyn-reeks van Andy Warhol is bij Christie’s in New York geveild voor 195 miljoen dollar (185 miljoen euro). Daarmee wordt de ‘silver prince’ de duurste kunstenaar van de twintigste eeuw.
Shot sage blue Marilyn komt uit een vruchtbare periode van de Amerikaanse popartkunstenaar, de eerste helft van de jaren 60. Meteen na de dood van filmster Marilyn Monroe, in augustus 1961, begon Warhol aan een reeks silkscreens met haar portret, tegen een achtergrond van opvallende kleuren. Warhol gebruikte daarvoor een filmstill die als campagnebeeld gediend had voor de thriller Niagara uit 1953.
In de jaren die volgden, verfijnde Warhol zijn techniek van acryl en zeefdrukinkt op linnen. Hij selecteerde nog meer legendarische figuren als onderwerp, zoals Elisabeth Taylor, Elvis Presley en Jackie Kennedy. Telkens plukte hij foto’s uit publiciteitsbeelden of nieuwsbronnen. De keuze van zijn close-ups is verbluffend: door hun ongerepte helderheid werken de beelden als een magneet op de toeschouwer. Omdat hij commerciële reproductietechnieken wou kopiëren, toonde Warhol zijn onderwerpen het liefst in reeksverband. Zo bezit het Smak een editie op papier, uit 1967, met tien Marilyns verspreid over twee rijen.
Shot sage blue Marilyn komt uit een bijzondere reeks. In 1964 haalde een bezoekster van The Factory, Warhols atelier en ontmoetingsplek in New York, een revolver boven en mikte op een reeks doeken die tegen de wand stonden. De kogel doorboorde vier werken uit een reeks van vijf Marilyns, elk een vierkante meter groot. Ze hebben een achtergrond in lichtblauw, ‘salieblauw’, rood, oranje en turquoise. De inslag werd later gecamoufleerd, maar bleef zichtbaar.
Het vorige veilingrecord voor een werk van Warhol dateert van 2013. Silver car crash (Double disaster) werd toen afgehamerd voor 104,5 miljoen dollar (bijna 78 miljoen euro). Het jaar daarop was Warhol de kunstenaar met wereldwijd de grootste omzet op de kunstmarkt, vóór Picasso, met een totale verkoopprijs van 427,1 miljoen dollar,
Het hoeft dus niet te verwonderen dat Christie’s Shot sage blue Marilyn fors in de markt zette. De promocampagne en speculatie over een mogelijke recordprijs kwamen al in maart op gang. Dat Warhols Marilyns daarbij vergeleken werden met meesterwerken van het kaliber van Botticelli’s Geboorte van Venus of de Mona Lisa: de kunstenaar zou ervan gesmuld hebben.
Het werk was in het bezit van de stichting van Thomas en Doris Amman, twee Zwitserse galeriehouders. In totaal komen 35 werken uit hun collectie op de markt. De opbrengst gaat naar een goed doel, naar programma’s voor kinderen.
Warhol was geobsedeerd door de hoge pieken en diepe dalen van de roem. In Monroe zag hij een typevoorbeeld van doomed beauty, de toxische cocktail van verblindende schoonheid, hunker naar bewondering en een tragisch einde. Uit verschillende van de Marilyns, zoals de versie tegen een gouden achtergrond of de expliciet religieuze Marilyn diptiek uit Tate Modern, kan je afleiden dat hij de filmster wilde afbeelden als een modern icoon. Hij zag in haar een martelares uit de hoogdagen van het consumptietijdperk.
