De Raad van State heeft voor de tweede keer de Oosterweelwerken deels stilgelegd. Omdat hij vreest dat de PFAS zich zouden verspreiden, mogen de vervuilde gronden niet meer worden verplaatst. Een oplossing zou weleens lang kunnen uitblijven.
De Oosterweelwerf, de ‘werf van de eeuw’, ligt opnieuw grotendeels stil nadat de Raad van State de technische verslagen van het grondverzet voor een tweede keer heeft geschorst. Voor hoelang de werf wordt lamgelegd, is onduidelijk, zegt bouwheer Lantis. ‘De juridische analyse van het arrest en de gevolgen daarvan zijn volop aan de gang.’ Wat wel zeker is: zonder grondverzet kan geen tunnel worden gegraven, het sluitstuk van de verbinding.
In zijn arrest oordeelt de Raad van State dat volgens de huidige regeling het niet zeker is dat het grondverzet geen ‘bijkomende verontreiniging’ veroorzaakt. Zo zouden PFAS, of forever chemicals, kunnen doorsijpelen in het grondwater. Met dit argument spreekt de Raad zich deze keer inhoudelijk uit over de vervuiling en baseert hij zich niet op louter technische argumenten – een aanwijzing dat een oplossing voor de werf veel langer uit zou kunnen blijven.
Ook oordeelt hij dat alle gronden met een bepaalde concentratie PFAS (meer dan 47µg PFOS per kg droge stof) als afval moeten worden beschouwd en dus niet onder het bodemdecreet vallen. Die grond mag nu niet in bermen op de werf worden opgeslagen. ‘Dat de grondwerken opnieuw worden stilgelegd, komt bijzonder hard aan’, zegt Luc Hellemans, algemeen directeur bij Lantis.
Met de schorsing komt de Raad van State tegemoet aan de bekommernissen van milieuorganisaties zoals Greenpeace en de Bond Beter Leefmilieu. Zij vragen een saneringsplan om de vervuiling op de werf volledig in kaart te brengen. Dat gebied valt buiten het beschrijvende bodemonderzoek van 3M dat momenteel aan de gang is. Ze voeren de druk op de regering op: ‘Dit arrest heeft als resultaat dat de hele omgeving, van Beveren tot Antwerpen, zo snel mogelijk gesaneerd kan worden. Alleen zo kunnen we hier gezond blijven leven’, zegt Jonas Vernimmen, woordvoerder van Grondrecht, een burgerbeweging die de zaak mee voor de Raad van State bracht.
Ook Groen vraagt om een uitbreiding van het bodemonderzoek gekoppeld aan een saneringsplan. ‘Verander van koers en kijk nu eerst naar de gevolgen voor de volksgezondheid en de verspreiding van de vervuiling’, zegt Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen).
Nog grotere put
Wat er met de grond moet gebeuren, blijft onduidelijk. En na de verlaging van de norm van 70 naar 47 µg per kg droge stof, zit Lantis nu met een nóg groter overschot aan grond. Na de vorige schorsing zat de bouwheer al met een berg van 300.000 kubieke meter grond in de Scheldetunnel en met een ‘put’ van een miljoen kubieke meter op Linkeroever, zei Hellemans(DS 8 januari).
Het is de tweede keer dat de werf stilligt, nadat de Raad eerder had geoordeeld dat de werfzone foutief was ingedeeld. Volgens die indeling kon Lantis gemakkelijker vervuilde grond van de ene werfzone naar de andere verplaatsen. Funderings- en asfalteringswerken waarbij geen grond van de werf wordt verplaatst, konden, net zoals nu, nog doorgaan. ‘Wel is het zo dat een oplossing ietsje minder snel in de maak is dan de vorige keer’, zegt Annik Dierckx, woordvoerder van Lantis. Toen lagen de werken zo’n twee maanden stil.
Andy Pieters, woordvoerder van minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), onderzoekt de mogelijke gevolgen van het arrest voor andere werven in Vlaanderen. Voorts wil het kabinet geen commentaar kwijt. Ook bij het kabinet van minister van Transport Lydia Peeters (Open VLD) blijft het stil. Daar is het uitkijken naar de rondetafel van Karl Vrancken, PFAS-opdrachthouder, die over twee weken alle partijen bij elkaar brengt. Mogelijke saneringsopties zijn verbranding, fyto-remediëring (planten die PFAS absorberen op vervuilde gronden laten groeien), percolatie van de gronden, of ze wassen, zegt hij. ‘We moeten toch vooruit blijven kijken naar oplossingen.’
