Crisissen, a fortiori oorlogen, hebben de onhebbelijke ­eigenschap dat ze de werkelijkheid omwoelen en ons dwingen er met andere ogen naar te ­kijken. Als vroegere evidenties plots compleet achterhaald, waardeloos of ­illusies blijken, zijn andere ijkpunten vereist. Met de Russische invasie van Oekraïne is het niet anders. Belangrijke aannames waarop de Europese politiek de vorige decennia steunde, gelden niet langer en moeten nu gedumpt worden. In een week tijd creëerde Vladimir ­Poetin een nieuwe werkelijkheid: meer dan een miljoen vluchtelingen, een paar duizend doden, kolossale vernielingen en de aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid dat het ergste nog moet komen. Oekraïne, zo decreteerde de krijgsheer in het Kremlin, moet op de knieën en opnieuw een satellietstaat van Rusland worden.