Opnieuw herinneren de krantenkoppen ons aan de realiteit van seksuele intimidatie in academische instellingen (DS 29 januari). En opnieuw is ­iedereen zogezegd in shock. Hoe kon dit gebeuren met (minstens) 23 vrouwen zonder dat de machthebbers het wisten en iets deden? Hoe kan het dat de bestaande procedures zo gewelddadig werken voor deze vrouwen, die zo gruwelijk zijn gepijnigd dat ze verzorging nodig hebben – terwijl ze zichzelf alleen maar probeerden te ­laten onderwijzen? Waarom neemt de universiteit, die net als de kerk een zeer hiërarchische structuur is, niet haar volledige verantwoordelijkheid op voor de mensen die ze niet veilig heeft weten te houden? Hoe lang gaan we nog door met dit spel van onschuld en ontkenning voor er iets verandert? Hoeveel vrouwen moeten nog lijden en het zwijgen worden opgelegd?

   • VUB-prof beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag: ‘Iedereen wist hoe hij was’

Wij zijn wetenschappers. We geloven in kennis. Wat seksuele intimidatie aan de universiteit betreft, is er geen gebrek aan onderzoek – we ­weten dat het een plaats is doordrenkt van machtsverhoudingen die maar al te vaak worden misbruikt. Waarom wordt dat dan voortdurend ontkend? De structuren moeten veranderen, anders zal het probleem blijven ­bestaan. Er zijn voor de hand liggende manieren om dat te doen. Creëer een meer horizontale structuur met meer checks and balances. Creëer een transparantere structuur. Het argument privacy is bedoeld om de slachtoffers te beschermen, niet de daders. Houd de namen van de slachtoffers privé, maar niet de daden of de naam van de daders. Straf degenen die wisten wat er gebeurde (en niet bang hoefden te zijn voor vergelding) en die niets hebben gezegd.

Waarom lijkt de universiteit zich meer zorgen te maken over de dader dan over de moedige slachtoffers?

Universiteiten moeten een nultolerantiebeleid voeren voor alle vormen van intimidatie – net zoals ze dat doen voor inbreuken op de academische ­integriteit. Seks hebben met een student is veel schadelijker dan een bron niet citeren. En ja, seks hebben met een student is een ernstige fout – moreel en professioneel. Hoe kan er sprake zijn van toestemming in een situatie die zo beladen is met machts­verhoudingen? We mogen dergelijk machtsmisbruik niet langer proberen goed te praten in termen van ­‘onschuldig’ geflirt.

Tweede kans

Uit onderzoek en uit de verhalen van zoveel moedige slachtoffers die zich uitspreken, is ook gebleken dat ­iemand het zwijgen opleggen een vorm van geweld is. Zwijgen kan leiden tot schaamte. Zwijgen kan leiden tot zelfverminking. Zwijgen kan ertoe leiden, en heeft er al toe geleid, dat studenten de universiteit verlaten, hun dromen opgeven, de maatschappij opgeven. Waarom blijven universiteiten en degenen die er werken en de macht hebben om de situatie te veranderen, zichzelf wijsmaken dat slachtoffers het zwijgen opleggen deel kan uitmaken van het genezingsproces?

En hoewel universiteiten geen rechtbanken zijn (die overigens niet veel beter zijn in het recht doen aan slachtoffers van seksuele intimidatie, want beide instellingen zijn door ­dezelfde onrechtvaardige, seksistische maatschappij voortgebracht), worden ze verondersteld plaatsen te zijn vol slimme mensen. Waarom blijven universiteiten dan trumpiaanse taalanalogieën gebruiken? ‘Beide partijen hebben familie en vrienden’, zei een rector in deze krant (DS 29 januari). Beide partijen moeten niet over één kam worden geschoren. Er zijn ­daders, in dit geval een mannelijke professor, en slachtoffers, in dit ­geval 23 vrouwen. Waarom voelt het dan aan alsof de universiteit zich meer zorgen maakt over het rechtvaardig ­behandelen van de dader dan over de zorg voor de moedige slacht­offers? Waarom verdient hij ‘nog een kans’? Zijn 23 kansen niet meer dan genoeg? Krijgen al die vrouwen nog een kans om hun diploma te halen, beurzen te krijgen, te promoveren, een baan te vinden, zich veilig te voelen in de omgang met mannen die hun superieuren zijn – wat in onze maatschappij zowat overal de realiteit is. Waarom moesten er eerst 23 vrouwen worden geschaad voordat men bereid was één mannelijke professor te ontslaan? Is de stem van de vrouw nog steeds zo ­gemarginaliseerd in ­onze zogenaamd egalitaire samen­leving?

Publieke dankbaarheid

En nu hij ontslagen is en men vraagt zijn privacy te respecteren, waarom doet de universiteit niet meer om de slachtoffers te steunen? Publieke ­verontschuldigingen van de universiteit zijn noodzakelijk. Geen verontschuldigingen waaruit vooral ­bezorgdheid blijkt over de reputatie van de universiteit, of de gevoelens van de daders. En nog meer dan een publieke verontschuldiging verdienen deze vrouwen publieke dankbaarheid. Zij hebben hun reputatie op het spel gezet om de universiteit veiliger te maken voor iedereen. Zij verdienen op zijn minst 23 ‘tweede’ kansen om hun onderwijsdromen waar te maken. Maar aangezien dat niet realistisch is, omdat deze seksuele intimidatie al meer dan tien jaar aan de gang is, bied hen dan op zijn minst psychologische ondersteuning, zowel voor de schade die de professor heeft aangericht als voor de schade die de universiteit heeft aangericht door te proberen haar verantwoordelijkheid te ontlopen en de vrouwen het zwijgen op te leggen. Dat is de enige ­manier waarop de universiteit een béétje goed kan maken dat ze niet meer heeft gedaan om die vrouwen een veilige studeerplaats te bieden.

Verantwoordelijkheid nemen, ­zowel voor de dader als voor de universiteit die hem de macht en de bescherming bood om (minstens) 23 gevallen van seksuele intimidatie te plegen, ­betekent ook ophouden met de slachtoffers te vragen het ‘werk’ te doen. Zij dragen geen verantwoordelijkheid. Het leven is al oneerlijk ­genoeg voor hen geweest. Het is aan ons, degenen die aan een universiteit werken (en in de maatschappij), om te leren hoe we klachten goed en snel kunnen aanhoren en erop kunnen ­reageren. En het belangrijkste is dat het aan ons is, en niet aan hen, om te voorkomen dat zulke dingen gebeuren – waarvan we allemaal weten dat ze gebeuren. Laten we dus over enkele maanden, als er weer zoiets in het nieuws komt, niet doen alsof we in shock zijn. Dat is het minste wat we kunnen doen om deze moedige vrouwen te bedanken.