Melk is een van de hoekstenen van ons eetpatroon. Het is gezond, lekker … én goedkoop. Maar dat lage prijskaartje staat in schril contrast met de prijs die de boeren betalen om hun melk te produceren. Wij rekenen uit hoeveel één liter melk kost voor de boer (en dat is een pak meer dan wat ze ervoor krijgen).
Hoe duur is melk? Wie regelmatig een voorraadje inslaat in de supermarkt zegt waarschijnlijk: “helemaal niet duur”. Voor een liter melk tel je tenslotte niet meer dan één à anderhalve euro neer. Een koopje, in vergelijking met andere basisproducten. Maar die goedkope winkelprijs maakt ook slachtoffers. In de eerste plaats bij de producenten zelf. Zij krijgen namelijk niet voldoende betaald voor hun melk en dat is een enorm probleem. Maar hoeveel kost dat eigenlijk, een liter melk produceren?
Dure investeringen
De prijs van een liter melk bestaat uit tal van kleine kosten. Eerst en vooral heb je het voedsel van de dieren. Voor een liter melk heb je zo’n 15,12 eurocent aan eten nodig. De lopende kosten van de boerderij (denk aan het onderhoud van het materiaal en de gebouwen, energie, lonen, belastingen, ...) bedragen nog eens zo’n 15,88 cent. In totaal kost je liter melk de boer dus 31 eurocent.
Al moet je daarbij ook nog de afbetalingen van de investeringen bijrekenen. Het aankopen van de koeien, het bouwen van de boerderij, het vernieuwen van de installaties, ... Daarmee gaan landbouwers flink in het rood. Per liter tel je hiervoor nog eens 20,81 cent aan afbetalingen bij. De volledige prijs van een liter melk bedraagt dus 51,81 eurocent.
Geen faire prijs meer
Dat bedrag ligt echter mijlenver verwijderd van het bedrag dat de boeren krijgen van de melkbedrijven. Sinds de melkcrisis in 2009 hebben de zuivelproducenten nooit nog een faire prijs gekregen voor hun harde werk. In 2017 kreeg een boer amper 35,07 eurocent per liter melk. Een jaar later was dat nog maar 31,59 eurocent en tegen mei 2018 zakte de prijs onder de 30 eurocent per liter. Daar is hij tot op heden niet meer bovenuit gekomen.
De melkveehouders krijgen dus ruwweg 20 eurocent te weinig per liter melk. Op jaarbasis resulteert dat in een enorm tekort dat de boeren zelf moeten bijpassen. Steunmaatregelen proberen die kloof te overbruggen, maar ook dat mag niet baten. Per liter melk wordt amper 6,01 eurocent van het tekort gecompenseerd door subsidies. De landbouwers betalen dus 16 eurocent van het productiebedrag van jouw melk uit hun eigen zak.
Gegarandeerd 45 cent per liter
Om het hoofd boven water te houden en een eerlijk inkomen uit hun werk te halen, hebben sommige melkveehouders zich verenigd onder de vlag van Faircoop. Deze zuivelcoöperatie ontstond tijdens de melkcrisis in 2009 en brengt sindsdien het merk Fairebel aan de man. Meer dan 500 coöperanten zetten hier mee hun schouders onder en krijgen zo gegarandeerd 45 eurocent per liter melk die ze aanleveren. Dat is ver boven de geldende marktprijs.
“Dit is het resultaat van een eerlijke verdeling van de winst onder alle schakels in de keten, te beginnen bij de producenten”, zegt Erwin Schöpges, topman van Faircoop. Voor elke verkochte liter Fairebel-melk gaat zo’n tien eurocent naar onze coöperatie. Die bedragen worden elk jaar eerlijk verdeeld onder de leden. Faircoop maakt het ook mogelijk voor de boeren om in gesprek te gaan met grote ketens en warenhuizen. Dat kun je als kleine speler niet klaarspelen. Fairebel is dus een prachtig staaltje eerlijke handel en daarnaast ook honderd procent ‘Made in Belgium’.
