De muvariant is de new kid on the block onder de coronavarianten waarvan de verspreiding met argusogen wordt gevolgd. ‘Vaccinmakers moeten rekening houden met de mutaties die mu draagt.’
Na de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meldde het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) deze week dat de muvariant van sars-CoV-2 ‘potentieel zorgwekkend’ is. ‘Mogelijk omzeilt de variant de bestaande immuniteit’, zei Marco Cavaleri, hoofd vaccinatiestrategie, donderdagnamiddag.
Hoeveel zorgen moeten we ons maken over mu? Een antwoord in drie vaststellingen.
1 Delta blijft voorlopig de nummer 1
Wereldwijd is delta de marktleider onder de varianten waarmee mensen besmet raken. Alleen in enkele Zuid-Amerikaanse landen speelt nog een andere variant mee: B.1.621, die in januari voor het eerst in Colombia de kop opstak. De WHO doopte die variant vorige week ‘mu’. Het is sindsdien een belangwekkende variant (‘variant of interest’: een variant die nog niet ‘zorgwekkend’ wordt genoemd, maar die goed in de gaten moet worden gehouden).
• Volg hier de meest recente nieuwsupdates over het coronavirus
In Colombia en Ecuador is sinds begin dit jaar een behoorlijk aandeel van de besmettingen te wijten aan mu. Er zitten grote gaten in de data uit die landen, waardoor het moeilijk is om betrouwbaar een trend af te leiden.
Ook bij ons maakte de variant al slachtoffers. Deze zomer werd een woonzorgcentrum in Zaventem geteisterd door een uitbraak met mu, waarbij 20 (volledig gevaccineerde) bewoners besmet raakten. Zeven bewoners overleden. De laatste tijd wordt mu bij ons slechts sporadisch opgemerkt. Het is weer allemaal delta wat de klok slaat.
Biostatisticus en evolutionair bioloog Tom Wenseleers (KU Leuven) verwacht dat dat zo blijft. ‘Delta is zodanig besmettelijk dat mu geen kans krijgt om zich echt te vestigen. Er zijn nog wel geïsoleerde gevallen door reizigers die mu importeren, maar ter plaatse is er geen doorgedreven overdracht.’
Volgens de berekeningen van Wenseleers zou deze herfst ook in Colombia de muvariant verdrongen worden door delta. ‘Dat is ook in Amerika gebeurd, waar mu in enkele staten aanwezig was.’
De WHO is er minder gerust op. Ze wil in Zuid-Amerika, waar delta en mu in rechtstreekse concurrentie met elkaar staan, de veranderingen monitoren.
2 Mu lijkt (te) hard op de betavariant uit Zuid-Afrika
Ook al is de muvariant niet aan een steile internationale opmars bezig, de WHO heeft goede redenen om er ongerust over te zijn. Die variant heeft namelijk een aantal mutaties die de alarmbellen doen afgaan. Daaronder de E484K-mutatie, die ervoor gekend is dat ze het virus helpt om immuniteit, opgebouwd door vaccinatie of infectie, te omzeilen. Het is een mutatie die delta niét heeft.
De E484-mutatie is een oude bekende door de betavariant (die voor het eerst in Zuid-Afrika werd gevonden). Van de betavariant is geweten dat ze de immuniteit, opgebouwd door vaccinatie, voor een deel weet te omzeilen en mensen dus minder goed beschermd zijn na vaccinatie.
Dat dit allicht ook geldt voor mu, blijkt uit een manuscript (een voordruk die nog niet gepeerreviewd is) dat deze week verscheen. Daarin tonen Japanse onderzoekers aan dat de antistoffen die mensen vormen na de Pfizer-vaccins in het labo minder goed in staat zijn om de muvariant te neutraliseren dan bij de delta- of alfavariant (de ‘Britse’ variant).
‘Het is een belangrijk teken dat bepaalde mutaties die een effect hebben op de werkzaamheid van vaccins onafhankelijk van elkaar, op verschillende continenten, de kop opsteken’, zegt viroloog Johan Neyts (Rega-Instituut/KU Leuven). ‘Die mutaties hebben duidelijk een evolutionair voordeel. Dat voordeel is weliswaar kleiner dan de hoge besmettelijkheid van delta. Maar het feit dat nu weer een variant met een E484K-mutatie opduikt, toont het potentieel van de mutaties. Daar draait het hier allemaal om: we komen nu te weten welke mutaties we van sars-CoV-2 mogelijk nog kunnen verwachten.’
3 Een combinatie van delta en mu zou pas een ramp zijn
De deltavariant is nog lang niet uitgeraasd, zegt Neyts. ‘En het is ook nog niet gezegd dat delta niet nog verder zal muteren. Er zijn al mutaties op de oorspronkelijke deltavariant uit India. Het is niet onwaarschijnlijk dat we op een gegeven moment een E484-mutatie in delta zien. Dan hebben we een zeer besmettelijke variant die ook nog eens voor een stuk immuniteit weet te omzeilen.’
‘Vaccinproducenten die aan de tweede generatie coronavaccins werken – met eventuele aanpassingen van de vaccins voor de nieuwe varianten – houden daarom best rekening met delta én met mu. Bij het vaccin waar wij in Leuven aan werken, doen we dat alvast. Iedereen denkt nu alleen aan delta, maar we moeten ook de mutaties van andere varianten, met in begrip van mu, meenemen in nieuwe vaccins.’
Verwante artikels
Derde prik werkt, maar zullen we hem ook snel toedienen?
