Met hun verrassende vierde plaats werden de 3x3 Lions een van de Belgische revelaties op de Spelen in Tokio. Maar uit informatie die De Standaard in handen kreeg, blijkt dat de 3x3-basketbalploeg eigenlijk niet had mogen deelnemen aan de kwalificatiematchen voor de Spelen. Die wedstrijden vonden eind mei 2021 plaats in het Oostenrijkse Graz en een week later in het Hongaarse Debrecen.

In Graz grepen de Lions naast het ticket, maar op de herkansing in Debrecen klopten ze in de finale gastland Hongarije. Met die zege sleepten ze het laatste van acht ­tickets voor Tokio in de wacht.

De landen die op 1 november 2019 de hoogste plaatsen bekleedden op de wereldranglijst, mochten deelnemen aan de kwalificatietoernooien voor Tokio. België was daar nipt bij. Ons land stond toen op de veertiende plaats, een kleine 500.000 punten voor het vijftiende land Oekraïne.

‘Als de matchen niet hebben plaatsgevon­den, gaat het om grootschalige fraude waarbij de integriteit van het 3x3-basket op het spel staat’

Volgens onze informatie organiseerden de 3x3 Lions tussen 31 augustus 2019 en 30 oktober 2019 fictieve toernooien om punten te sprokkelen, zodat België hoger op de wereldranglijst kwam te staan. Door die hogere positie maakten ze meer kans om te kunnen deelnemen aan de kwalificatietoernooien in Graz en Debrecen.

27 toernooien

In totaal gaat het om 27 toernooien die werden ingegeven op de website van de internationale basket­federatie Fiba, maar die volgens onze informatie nooit hebben plaatsgevonden. Het gaat om lokale toernooien waar telkens twaalf ploegen (48 spelers) gespeeld zouden hebben.

Verschillende spelers stonden onder contract bij een Belgische eersteklasseploeg, waardoor het onwaarschijnlijk is dat ze in een lopend competitieseizoen zoveel 3x3-toernooien speelden. Twee spelers die volgens de website van de Fiba op respectievelijk 26 en 9 toernooien waren opgesteld, zeggen ‘niets af te weten van officiële 3x3-toernooien’. Voor meer informatie verwijzen ze naar Nick Celis, de bezieler van het Belgische 3x3 project.

Eén speler die volgens de website van Fiba bij 9 van de 27 wedstrijden stond opgesteld, ontkent formeel aan De Standaard dat hij op die toernooien speelde. ‘Ik ben ergens in 2019 benaderd door Celis’, zegt de speler die anoniem wil blijven. ‘Ik wist niet wat zijn bedoeling was, maar hij vroeg of hij mijn 3x3-account voor de Fiba mocht gebruiken.’

In een telefonische reactie ontkende Nick Celis vorige week dat hij fictieve toernooien heeft georganiseerd. Volgens hem probeert een andere speler hem met dit verhaal zwart te maken. We gaven ­Celis een week de tijd om verduidelijking te geven over die 27 toernooien, maar die kwam er niet.

De 27 toernooien zijn op de website van Fiba gelinkt aan hetzelfde mailadres – dat van 3x3 Antwerpen – en vonden plaats op verschillende locaties. Vaak gaat het om openbare basketbalpleintjes in het centrum van Antwerpen, zoals de Sint-Jansvliet of Sint-Andries.

Complexe berekening

Negen toernooien zouden hebben plaatsgevonden in een sporthal in de Antwerpse Begijnenstraat, waar basketbalclub Olicsa speelt, de club waar Nick Celis als jeugdspeler aan verbonden was. De verantwoordelijke van Olicsa zegt dat hij niet kan bevestigen dat hier 3x3- toernooien werden gespeeld. ‘We houden dat niet bij’, zegt club­secretaris Auke Hartstra.

De stad Antwerpen is eigenaar van de sporthal, maar ook zij kan geen verduidelijking brengen over de wedstrijden. ‘De grote zaal wordt alleen verhuurd aan basketbalclub Olicsa en niet aan Team Antwerp’, aldus schepen van Sport Peter Wouters (N-VA).

Hoeveel punten België precies verdiend heeft met de 27 toernooien vroegen we aan de Fiba, maar ondanks herhaaldelijke vragen kregen we geen antwoord. De score van een land op de wereldranglijst werd in 2019 bepaald door de som van het aantal punten van de honderd beste spelers van dat land. Het is een complexe berekening, maar een expert in het 3x3-basket, die vanwege het delicate karakter van het dossier anoniem wil blijven, berekende op vraag van De Standaard dat België zonder die 27 toernooien zeker niet in Tokio had gestaan. ‘Als het klopt dat die wedstrijden niet hebben plaats­gevonden, gaat het om grootschalige fraude waarbij de integriteit van het 3x3-basket op het spel staat’, zegt hij.

Toen we de Belgische basketbalfederatie confronteerden met de informatie over de fictieve toernooien, zei ze eerst dat het aantal verzamelde punten onmogelijk doorslaggevend kon geweest zijn. Gisteren zei de federatie dat indien de fraude heeft plaatsgevonden, die naar alle waarschijnlijkheid wel een impact heeft gehad: ‘Maar het is bijna onmogelijk om dat nu nog te achterhalen wegens een gewijzigd puntensysteem.’

De federatie wijst naar de Fiba voor de opvolging van fraude binnen het 3x3-basketbal: ‘De controle op de toernooien is niet de verantwoordelijkheid van de federatie. We zijn ervan overtuigd dat de Fiba het nodige doet.’

De internationale federatie beantwoordde onze vragen over dit dossier en de opvolging van fraude niet.

Correctie 25/08/2021: Oorspronkelijk stond in het artikel: ‘Het gaat om lokale toernooien waar telkens acht ploegen (48 spelers) gespeeld zouden hebben.’ Daarbij werd ‘acht’ vervangen door ‘twaalf’.