De Mexicaanse regering heeft maandag aan de Maya’s officiële excuses aangeboden voor het onrecht dat de inheemse bevolkingsgroep is aangedaan. De inheemse leiders vragen al langer om erkenning.
De boodschap werd maandag overgebracht door de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador en zijn Guatemalteekse ambtgenoot Alejandro Giammattei. Dat gebeurde tijdens een ceremonie in de gemeente Felipe Carrillo Puerto, in de zuidelijke deelstaat Quintana Roo. De ceremonie was tweetalig: alle toespraken waren in het Spaans en in het Yucateeks Maya, een van de meest gesproken Mayatalen.
‘We bieden onze excuses aan de Mayabevolking aan voor de verschrikkelijke misbruiken die werden begaan door nationale en buitenlandse individuen en mogendheden tijdens de verovering, de drie eeuwen van koloniale overheersing en de twee eeuwen van Mexicaanse onafhankelijkheid’, verklaarde de Mexicaanse president. Hij verwees daarbij ook naar de Kastenoorlog (1847-1901), een opstand van de inheemse bevolking waarbij zeker 250.000 mensen zijn omgekomen.
Het is voor het eerst dat een Mexicaanse president zijn excuses aanbiedt aan de Maya’s. De term Maya geldt tegenwoordig als verzamelnaam van verschillende inheemse volkeren, waaronder de Yucateken, Akateken en de K’iche’. Er leven naar schatting 6 tot 9 miljoen Maya’s in Centraal-Amerika, met name in Guatemala en het zuiden van Mexico.
López Obrador erkende ook dat de inheemse bevolking als etnische minderheid nog altijd te lijden heeft onder racisme en discriminatie. Mayavertegenwoordiger Ana Dzib Poot noemde de verontschuldigingen een ‘oprechte daad’ en bedankte de president, maar vroeg ook dat ‘de woorden omgezet worden in concrete daden’.
Erkenning
De verontschuldigingen komen niet onverwacht. De links-nationalistische Obrador maakte politiek voor het eerst naam als activist voor inheemse rechten in zijn thuisstaat Tabasco. Bovendien had hij al in 2019 aangekondigd dat hij hoopte dat 2021 een jaar van ‘historische verzoening’ zou worden. Mexico kent dit jaar immers drie jubilea: 500 jaar geleden (1521) viel de Azteekse hoofdstad Tenochtitlan, die in 1321 werd opgericht, in Spaanse handen en in 1821 werd Mexico onafhankelijk.
De excuses zijn een belangrijke mijlpaal voor Mayaleiders die lang hebben aangedrongen op meer erkenning voor de massale slachting van hun mensen en de bijna uitroeiing van hun cultuur door de Spaanse en Mexicaanse regeringen.
Controversiële trein
Toch was er tijdens de ceremonie ook boegeroep te horen. De president wordt immers politiek opportunisme verweten omdat de excuses worden overgemaakt vlak voor belangrijke parlements- en gemeenteraadsverkiezingen. En ondanks tegenstand van milieuactivisten en enkele inheemse Mayagroepen gaat Lopéz Obrador door met de bouw van een treintraject in het zuiden van het land. Enkele minuten voor de start van het evenement riep een betoger dat ‘als (de Mayarebellenleider, red.) Jacinto Pat vandaag nog zou leven, hij zich zou schamen’.
Het megaproject draait rond een toeristentrein die door de regio de Riviera Maya zal rijden en archeologische Mayasites moet verbinden met vakantieresorts. Tegenstanders vrezen dat de trein migratieroutes van bedreigde diersoorten, waaronder jaguars, tapirs en ocelots, negatief zal beïnvloeden en dat het de eeuwenoude Mayabouwwerken mogelijk zal beschadigen. Maar niet alle Maya’s zijn tegen: sommigen hebben in de media gezegd dat ze hopen dat de trein zal zorgen voor meer economische mogelijkheden in de regio. Veel Maya’s in de regio leven in armoede.
