In Duitsland is het proces begonnen tegen elf leden van Gruppe S. Ze worden ervan verdacht aanslagen te hebben beraamd op moskeeën, asielzoekerscentra en het parlement. ‘Een brute, omvangrijke moordmachine’, noemt het openbaar ministerie de groep. Volgens de verdediging gaat het om ‘cafépraat’.
Acht van de twaalf verdachten hielden hun gezicht verborgen achter een dossiermap toen ze woensdag de rechtszaal binnenkwamen. Vier anderen betraden de zaal met opgeheven hoofd, alsof ze de strijd nog niet hebben opgegeven. Een van hen is de 55-jarige Werner S., een handelaar in brocante. Volgens het openbaar ministerie is hij de stichter en de leider van de groep waaraan hij zijn achternaam heeft gegeven.
S. rekruteerde in 2019 in uiterst rechtse kringen van burgerwachten en broederschappen ‘intelligente, harde, brute, snelle en voortvarende’ mannen, want hij wilde in actie komen. ‘We hebben het over oorlog. Wie daar niet tegen kan, is hier niet op z’n plek’, stond in berichten op Telegram. De mannen komen uit verschillende Duitse deelstaten. Een is verpleger, een ander stukadoor, de meesten zijn werkloos. De jongste is 32 jaar, de oudste verdachte 61.
Volgens het Duitse openbaar ministerie is de gemeenschappelijke deler tussen de groepsleden haat tegen buitenlanders, moslims, Joden en politiek andersdenkenden, en het verlangen naar een nieuwe maatschappelijke orde, een ander Duitsland. In de gerechtszaal was duidelijk waarvoor ze staan: sommige verdachten lieten tattoos zetten met een hakenkruis, Hitler in uniform, soldaten met oorlogsvlaggen van het Reich of het woord ‘Arisch’.
Totale omwenteling
De plannen van de groep kwamen aan het licht doordat een van de leden, Paul-Ludwig U., naar de politie stapte. Hij is zowel getuige als verdachte in het proces. Door zijn tip las en luisterde de politie al vroeg mee welke plannen de leden online en in levenden lijve smeedden. Uit het bronnenmateriaal komt een beeld naar voren van mannen die leven in een wereld vol gewelddadige oorlogs- en (zelf)moordfantasieën.
‘Als de verdachten hun terreurdaden hadden kunnen uitvoeren, dan hadden we te maken gehad met een zeer brute, omvangrijke moordmachine’, zegt Ralf Michelfelder, de hoofdrechercheur van de Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Daarvoor hadden ze onder meer bijlen, zwaarden en vuurwapens verzameld. Op een dag zouden ze in veertien steden moskeeën aanvallen met geweren en handgranaten.
Volgens het OM wilden ze ‘zo veel mogelijk slachtoffers maken onder islamitische medeburgers, om de Duitse staat en samenleving te ontwrichten en omver te werpen’. Dat blijkt ook uit de Telegramberichten. S. schreef dat er in Duitsland ‘een totale omwenteling zal plaatsvinden, en die zal heftig en bloederig worden’. Het geweld moest nietsontziend zijn. ‘Zwarte Afrikanen, politici en antifascisten’, ze moesten er allemaal aan geloven. ‘Ook voor vrouwen en kinderen stoppen we niet.’
Rijksdag in het vizier
Onlangs werd bekend dat de groep ook het Duitse parlement in het vizier had. De verdachten wilden de Rijksdag binnenvallen en ‘in één klap’ alle politici ‘uitschakelen’, schreef S. in een bericht. Hij wilde een militie van duizend man bij elkaar krijgen om ‘in een keer een einde te maken aan deze nachtmerrie’. Daarvoor had de groep ook al wapens op het oog, waaronder een kalasjnikov en een uzi.
De politie greep vorig jaar in februari in. Twaalf mannen werden opgepakt, elf op verdenking van het lidmaatschap van een criminele organisatie, een voor de ondersteuning daarvan. Inmiddels zijn er nog meer aanklachten bijgekomen, waaronder verboden wapenbezit. Bij de arrestatie vond de politie bijna dertig vuurwapens.
Sommige Duitse politici maken zich al langer zorgen over de toegenomen bedreigingen en geweld. Onlangs werd de Rijksdag bestormd door een groep demonstranten die tegen de coronamaatregelen is. De politie wist ze met moeite buiten te houden. De aanvallers zwaaiden met de zogenoemde Reichskriegsflagge, een vlag die vooral uiterst rechts omarmt.
Groter netwerk
Hoofdverdachte S. wordt er ook nog van verdacht dat hij vanuit de gevangenis een huurmoordenaar op kroongetuige Paul-Ludwig U. wilde afsturen. Hij zou een lid van de Italiaanse maffia hiervoor 50.000 euro hebben geboden. S. hult zich in stilzwijgen, maar volgens zijn advocaat wordt zijn leidersrol overdreven. Andere verdachten hebben aangegeven dat ze nooit serieuze plannen voor aanslagen hebben gehad. In de rechtbank staat de vraag centraal hoe serieus de plannen van de mannen waren.
De verdachten zitten opgesloten in de zwaar beveiligde vleugel van de Stammheim-gevangenis, waar in de jaren 70 ook de leden van de extreemlinkse Rote Armee Fraktion (RAF) gevangen werden gehouden. De uitspraak wordt verwacht in augustus, maar er is in elk geval tot halverwege 2022 tijd ingepland bij het gerechtshof van Stuttgart.
Het OM hoopt met dit proces ook een beter beeld te krijgen van uiterst rechtse netwerken in Duitsland. De aanklagers gaan ervan uit dat het netwerk rondom Gruppe S veel groter is dan de twaalf verdachten die in Stuttgart terechtstaan. Duitsland werd de afgelopen jaren vaker opgeschrikt door geweld uit extreemrechtse hoek.
