Een nieuwe wet in Turkije vereist van sociale mediaplatformen dat ze een lokale vertegenwoordiger aanstellen. Mensenrechtenorganisaties beschuldigen de president ervan steeds autoritairder te handelen.
Het Turkse parlement nam afgelopen zomer een nieuwe wet aan om sociale media zoals Facebook en Twitter te reguleren. De Turkse regering werkt al jaren aan manieren om buitenlandse sites en diensten beter te controleren. Zo kon je in Turkije al bepaalde websites niet bezoeken zonder VPN te gebruiken. De nieuwe wet gaat nog een stapje verder door sancties op te leggen op bedrijven die geen vertegenwoordiger in Turkije willen aanstellen.
De wet kwam drie weken nadat een aantal twittergebruikers de minister van Financiën Berat Albayrak, oftewel de schoonzoon van president Recep Tayyip Erdogan (AKP), hadden beledigd nadat hij de geboorte van zijn kind aankondigde.
Censuur aanscherpen
In hoeverre de sociale mediawet een direct gevolg is van de beledigingen tegen de schoonzoon van president Erdogan, is niet duidelijk. In april werd ook al een gelijkaardige wet besproken door het parlement, maar die werd teruggetrokken door de regering. De partij van de president, AKP, zegt dat de huidige wet is gericht op het voorkomen van alle vormen van online pesterijen. Emma Sinclair-Webb, Turkije-expert bij Human Rights Watch, is echter sceptisch en zegt dat de regering gewoon de censuur probeert aan te scherpen. Ze wijst erop dat veel mensen in Turkije sociale media juist gebruiken om toegang te krijgen tot informatie die niet beschikbaar is in traditionele media.
In Turkije worden regelmatig gebruikers van sociale media bestraft omdat ze Erdogan zouden beledigd hebben. De cijfers van mensen die bestraft werden door een beledigende reactie te plaatsen, zijn sterk gestegen sinds de mislukte staatsgreep in 2016. Hoewel in 2015 zo’n 238 mensen een boete kregen, werden dat er in 2016 al 884. In 2019 werden in totaal 12.298 mensen aangeklaagd wegens ‘belediging van de president’, wat een strafbaar feit is in Turkije. Ongeveer vierduizend van hen kreeg hier een boete voor.
Eerste deadline op 17 januari
De nieuwe wet verplicht sociale media met meer dan één miljoen gebruikers om een kantoor te openen in Turkije, zodat ze gedwongen worden om belastingen te betalen en gerechtelijke bevelen op te volgen. Ze moeten ook hun gebruikersgegevens opslaan op servers in Turkije, waardoor de autoriteiten er makkelijk toegang tot hebben. Als ze dit niet doen krijgen ze hoge boetes en zal hun bandbreedte met 50 tot 90 procent worden verminderd. De boetes zijn opgedeeld in fases, waarbij de eerste deadline op 17 januari valt. Als het bedrijf in kwestie tegen dan geen verantwoordelijke kan aanstellen, vallen bijvoorbeeld ook de opbrengsten van advertenties weg. Per deadline die niet gehaald wordt, volgen hogere boetes. In december kregen Facebook, Youtube, Twitter, Instagram, Linkedin, Dailymotion en Tiktok al elk een boete van drie miljoen dollar.
Het Chinese Tiktok, dat net als WhatsApp en Facebook eerder een boete kreeg, stemde vorige week in met de aanstelling van een lokale vertegenwoordiger. ‘Sociale-mediabedrijven als Youtube en Tiktok mogen niet toegeven aan de wet die hun platformen strenger controleer.’ Zo reageerde de Electronic Frontier Foundation (EFF), een non-profitorganisatie van burger- en digitale rechten, op de beslissing van Tiktok.
De Europese Unie en verschillende mensenrechtenorganisaties hebben hun bezorgdheid geuit over de wet en vinden dat het de vrijheid van meningsuiting in Turkije verder in gevaar brengt en de democratie ondermijnt.
