Er klinkt unaniem ongeloof en afkeuring in de Amerikaanse politiek. Bondgenoten van Donald Trump keren zich af en ook de oud-presidenten Obama, Bush en Clinton laten van zich horen.
De Amerikaanse politiek reageert, op Trump na, unaniem veroordelend over de bestorming van het Capitool. Bij de hervatting van de zitting in het Congres richtte vicepresident Mike Pence zich tot de betogers: ‘Jullie hebben niet gewonnen. Geweld wint nooit. Vrijheid wint.’ Hij veroordeelde het geweld en stond stil bij het dodelijk slachtoffer en de gewonden. Hij dankte ook de politiemacht die ‘deze historische plaats is blijven verdedigen’. Volgens sommige bronnen nam Mike Pence het commando over nadat Trump weigerde in te grijpen.
Ook andere trouwe medestanders van Trump lijken zich nu van hem af te keren. Mitch McConnell, de leider van de Senaat, had gisteren al opgeroepen om de stem van het volk niet te negeren. Daarmee leek hij de onbewezen claims van verkiezingsvervalsing door president Donald Trump definitief van de baan te vegen. ‘De Senaat laat zich niet intimideren’, zei hij na de rellen in de Senaat. ‘We buigen niet voor uitschot, volksmenigtes of bedreigingen.’ Hij had het over een ‘losgelagen menigte’ die ‘gefaald heeft in de ondermijning van de democratie’. Daarna kondigde hij aan de electorale stemmen te tellen.
‘Genoeg is genoeg’, zegt ook senator Lindsey Graham, meestal een trouwe aanhanger van Donald Trump. ‘Wanneer het afgelopen is, is het afgelopen’, vindt hij. Hij gelooft niet dat de verkiezingen vervalst werden, zoals Trump blijft beweren.
• Lees ook: Reconstructie | Hoe kon het zo uit de hand lopen in Washington?
Oudgedienden van Washington
Gewezen Amerikaans president Barack Obama heeft de geëscaleerde protesten aan het Capitool veroordeeld als een ‘moment van grote oneer’ en een ‘schande voor onze natie’. Hij legde de verantwoordelijkheid voor de gebeurtenissen bij ontslagnemend president Donald Trump, lijkt woensdag uit zijn reactie op Twitter. Ook ex-president Bill Clinton heeft het geweld aan het Amerikaanse parlementsgebouw veroordeeld.
Obama stelde dat het geweld van woensdag in gang werd gezet door ‘een zittende president die aanhoudend ongegronde leugens heeft verspreid over het resultaat van rechtmatige verkiezingen’. ‘We zouden onszelf voor de gek houden als we dit als een totale verrassing zouden beschouwen’, zei Obama nog. Bill Clinton, ook een Democratische ex-president, had het in zijn reactie dan weer over een ‘ongeziene aanval’ tegen de Amerikaanse instellingen. Hij legt de verklaring voor de bestorming van het parlementsgebouw bij ‘vier jaar van giftige politiek’ en opzettelijke misleiding. ‘De lucifer is aangestoken door Donald Trump’, aldus Clinton.
Die mening deelt ook George W. Bush, president tussen 2001 en 2009. Hij zag de beelden ‘vol ongeloof en ongenoegen’. ‘Dit is hoe verkiezingsresultaten worden betwist in een bananenrepubliek, niet in onze democratische republiek’, reageert hij. Hij legt de schuld bij het ‘roekeloze gedrag van sommige politieke leiders met een gebrek aan respect voor onze instellingen, onze tradities, en onze politiediensten.’ De bestorming van het parlementsgebouw werd volgens hem aangewakkerd door de verspreiding van ‘onwaarheden en valse hoop’.
Premier De Croo reageert geschokt en vol ongeloof
De Belgische premier Alexander De Croo uitte op Twitter zijn ‘schok en ongeloof’ over wat er zich afspeelt aan het Capitool. Hij betuigde zijn volledige steun aan de nieuwgekozen president Joe Biden en heeft er vertrouwen in dat de robuuste Amerikaanse instellingen ook deze uitdaging weer te boven zullen komen.
Justin Trudeau, premier van buurland Canada, is ‘diep verontrust en bedroefd’. Hij benadrukt op Twitter dat ‘geweld er nooit in zal slagen om de wil van het volk aan de kant te schuiven’. Ook hij heeft vertrouwen in een goede afloop. ‘De democratie in de VS moet worden gehandhaafd en dat zal ook gebeuren.’
In een opvallende reactie deinst de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas er niet voor terug om de situatie te vergelijken met de donkerste bladzijde uit de Duitse geschiedenis. ‘Vijanden van de democratie kunnen hun geluk niet op bij deze beelden uit Washington D.C.’, schrijft hij op Twitter. ‘Opruiende taal is de voorbode van geweld, op de trappen van de Reichstag, en vandaag op die van het Capitool. De minachting voor democratische instellingen werkt ontwrichtend.’ In een volgende tweet roept hij Donald Trump en zijn kiezers op om te stoppen met ‘het vertrappelen van de democratie’.
Ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel wijst de aftredende Amerikaanse president op zijn verantwoordelijkheid, ze zegt ‘triest en boos’ te zijn na de ontwikkelingen aan het Capitool.
‘Ik betreur het ten zeerste dat president Trump zijn nederlaag sinds november, en ook woensdag, niet heeft toegegeven’, zei Merkel voor Trump een ordentelijke overdracht van de macht beloofde op 20 januari.
De Britse premier Boris Johnson, de voorbije jaren een trouwe bondgenoot van Trump, heeft zich nu ook definitief afgekeerd. Hij noemt de scènes op Twitter in het Capitool ‘beschamend’. ‘Het is cruciaal dat er een vreedzame en ordentelijke overdracht van de macht komt’, besluit hij.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu veroordeelde het geweld en noemde het ‘een schandalige daad’. ‘Ik twijfel er niet aan dat de Amerikaanse democratie zal zegevieren, dat is altijd zo geweest’, zei hij.
De westerse democratie is ‘kwetsbaar en fragiel’, reageerde de Iraanse president Hassan Rouhani. Hij waarschuwde voor de opkomst van het ‘populisme’ na de onrust die werd uitgelokt door aanhangers van Trump.
