Laten we beginnen met een positieve noot: het pleidooi voor ‘ecorealisme’ van de N-VA is hét bewijs dat klimaatbeleid een belangrijk thema zal worden bij de verkiezingen in mei (DS 23 januari). Nog niet zo lang geleden was ongeveer iedereen het erover eens dat de Marrakech-soap een prelude was op een campagne die uitsluitend zou draaien rond migratie en identiteit. Vandaag zien we dat de architect van diezelfde soap zich genoodzaakt ziet om zich uit te spreken over zijn standpunt in het klimaatdebat.

Dit is helemaal de verdienste van de klimaatbeweging en van een hele nieuwe generatie jongeren die massaal op straat komen om hun recht op een duurzame toekomst op te eisen. Om geloofwaardig te zijn in de ogen van deze groeiende groep mensen met een duidelijk ecologisch bewustzijn, zullen partijen inzake de ecologische transitie met een helder uitgewerkte en holistische visie moeten komen.

Business as usal

Tot zover het goede nieuws. Want de ‘ecorealistische’ visie die de N-VA naar voren schuift, is een zoveelste poging om de almaar groeiende roep om een systeemverandering af te zwakken tot een transitie die het vrijwaren van de business as usual centraal stelt. Onder het mom van ‘haalbaarheid’ worden de scherpe kanten van de groene transitie er afgevijld, en blijft er een visie over die gevaarlijk wordt in haar gebrek aan ambitie en in haar depolitiserende effecten. De ecorealistische of ecomodernistische stroming in het klimaatdebat bedient zich al vele jaren van dezelfde recepten: een ongebreideld geloof in technologische vooruitgang, een centralisering van het vrijemarktdenken in de klimaatvisie en een compleet stilzwijgen van systemische implicaties van de klimaatproblematiek.

Het ecomodernistische discours blijft ons het waanbeeld van een technologische deus ex machina voorspiegelen

In plaats van aandacht te schenken aan de complexe en fundamentele implicaties van klimaatverandering voor ons samen­levingsmodel, wordt klimaatverandering afgeschilderd als een probleem van economische inefficiënties en gebrek aan technologische vooruitgang. Meer investeringen in ecologische innovatie en het wegwerken van een aantal economische remmingen hierop volstaan om de klimaatopwarming te beperken. Verder zijn alle grotere veranderingen niets meer dan ‘waanbeelden van de linkse klimaatkerk’.

Hoewel ik uiteraard geen afbreuk wil doen aan de zinvolheid van ecologische innovatie, wordt het wel een probleem wanneer ecomodernisten het gebruiken om de sense of urgency van het klimaatdebat teniet te doen. Wat de klimaatproblematiek zo angstaanjagend maakt, is immers het feit dat die een deadline heeft. Er komt een dag waarop de mensheid de ‘veilig’ geachte opwarming van 1,5 graden overschrijdt, en die dag komt stilaan heel dichtbij. Het ecomodernistische discours blijft ons het waanbeeld van een technologische deus ex machina voorspiegelen, waardoor het klimaatprobleem zogezegd zal verdwijnen zonder echt grote maatschappelijke omwentelingen. Die deus ex machina neemt verschillende vormen aan en vertaalt zich bijvoorbeeld in een sterk geloof in, vooralsnog niet levensvatbare, koolstofopslagtechnieken en een verdere inzet op kernenergie.

Pronucleaire lobbyist

Met Michael Shellenberger beroept de N-VA zich op een omstreden figuur om haar ecorealistische visie verder te stofferen. In zijn Tedx Talk ‘Why I changed my mind about nuclear power’, praat Shellenberger over hoe hij van een antinucleaire activist vervelde tot een pronucleaire lobbyist. Sommige argumenten die hij in zijn betoog voor een uitbouw van kernenergie aanhaalt, zijn op zijn zachtst gezegd omstreden. Zo minimaliseert hij de gezondheidseffecten van de kernrampen in Tsjernobyl en Fukushima op basis van zogezegd ‘wetenschappelijke’ studies, die lijnrecht ingaan tegen soortgelijke studies afgenomen door de Wereldgezondheidsorganisatie.

Wanneer we praten over de bestendiging en zelfs uitbouw van kernenergie in een van de meest dichtbevolkte landen van Europa, lijkt het mij cruciaal dat we de gezondheidsrisico’s ervan niet gaan bagatelliseren. De omstreden sfeer die rond de figuur van Shellenberger hangt, is niet bevorderlijk voor het vertrouwen in de wetenschappelijke soliditeit waarop de N-VA-visie rond kernenergie zal zijn gebaseerd.

De inhoudelijke inzet van de verkiezingen op het vlak van klimaatverandering is duidelijk: houden we vast aan de business-as-usual-aanpak van het ecorealisme? Of omarmen we als samenleving het systeemdenken dat noodzakelijk is om een complex probleem als klimaatverandering aan te pakken? Als vele jaren van klimaat-inertie ons iets geleerd hebben, dan is het dat er geen gemakkelijke oplossingen bestaan voor de klimaatproblematiek. Al wie het tegendeel beweert, is deel van het probleem, niet van de oplossing.