Indonesië krijgt vaker te maken met aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en tsunami’s. De heeft alles te maken met zijn ligging, langs ’s werelds meest actieve geologische zone.
Indonesië ligt op de zogenaamde ‘Ring van Vuur’. Dat is de geologisch meest actieve zone ter wereld. Het is een hoefijzervormige strook van zo’n 40.000 kilometer die langs Nieuw-Zeeland, Papoea-Nieuw-Guinea, Indonesië, de Fillipijnen, Japan, Alaska, Canada, de Verenigde Staten, Mexico en Zuid-Amerika loopt. Bijna de volledige Stille Zuidzee wordt erdoor omsloten.
Het overgrote deel van ’s werelds aardbevingen, bijna alle grootste aardbevingen en zo’n 75 procent van de vulkaanuitbarstingen – vandaar de naam – vinden plaats langs deze Ring van Vuur. Aan de basis van al die activiteit ligt platentektoniek. Dat is het tegen, onder en over elkaar schuiven van de tektonische platen die de aardkorst vormen.
Van magma tot vulkaan
Indonesië ligt op de Euraziatische plaat. De Australische plaat, die ten zuiden van Indonesië ligt, duikt onder die Euraziatische plaat. Dat proces wordt subductie genoemd. De platen zijn verwikkeld in een voortdurend trekken en schuren. Een soepel proces is dat niet, door de grote wrijving tussen de platen. De enorme krachten die daarbij opbouwen, kunnen aardbevingen tot gevolg hebben.
Ook vulkaanuitbarstingen horen erbij. Want hoe dieper de rand van de Australische plaat onder zijn buur duikt, hoe meer die rand zal smelten. Het magma dat daarbij gevormd wordt, stijgt naar het aardoppervlak, houdt mee de tektonische beweging aan de gang en uit zich in vulkaanuitbarstingen.
Indonesië telt zo’n 130 actieve vulkanen. De vulkaan die vermoedelijk verantwoordelijk is voor de tsunami is Anak Krakatau. Die bevindt zich in de zee-engte tussen Java en Sumatra. Door de uitbarsting zou er onder water een aardverschuiving hebben plaatsgevonden. Daardoor ontstond de tsunami, een enorme vloedgolf.
(Geen) Tsunami-waarschuwing
Tsunami’s ontstaan vaak door zeebevingen. Door meetapparatuur kunnen die bevingen gedetecteerd worden en worden tsunami-waarschuwingen gestuurd. Dat die systemen hier niet gewerkt hebben, kan ermee te maken hebben dat de tsunami ontstaan is door de vulkaanuitbarsting. Al was er ook al bij een tsunami eind september kritiek op de Indonesische overheid omdat het waarschuwingssysteem het toen ook liet afweten.
Wanneer een tsunami aan land gaat, komt de enorme golf in ondiep water terecht en wordt hij als het ware opgestuwd vanuit de oceaan. De gevolgen zijn telkens verwoestend.
