Twee dodelijke ongevallen met vrachtwagens, kort na elkaar in het hart van Antwerpen, deden de roep om vrachtverkeer zo veel mogelijk uit woonomgevingen te weren, opnieuw oplaaien. Net nu blijkt dat de kilometerheffing voor vrachtwagens, die intussen ruim anderhalf jaar bestaat, sluipverkeer stimuleert: vrachtwagens trekken weg van de snelwegen, richting gewestwegen en dus ook woongebieden.
Dat blijkt uit een grootschalige evaluatie van de gevolgen van het tolsysteem, die het Vlaams Departement Mobiliteit en Openbare Werken heeft uitgevoerd. Daarvoor heeft het de voorbije maanden op 451 trajecten in Vlaanderen tellingen gedaan. Die werden vergeleken met nulmetingen die voor de invoering van de kilometerheffing waren uitgevoerd. Bij de verwerking daarvan werd het effect van de kilometerheffing maximaal geïsoleerd van andere factoren als wegwerkzaamheden of de inplanting van nieuwe bedrijven.
Hoewel er geen sprake is van een ‘algemene verschuiving’, werd op 73 locaties – een zesde van de bestudeerde tracés – wel een ‘significante stijging’ van het vrachtverkeer vastgesteld. ‘Die kan niet door normale factoren verklaard worden en moet dan ook worden gelinkt aan de kilometerheffing.’
In zes gevallen, samen goed voor meer dan 150 kilometer, is meteen besloten om de tolheffing uit te breiden. Dat is onder meer het geval voor twee trajecten op de N35, die dwars door het centrum van Diksmuide en enkele kleinere dorpskernen snijdt. Ook daar zal vrachtverkeer van meer dan 3,5 ton vanaf 1 januari volgend jaar tol moeten betalen.
Op de 67 andere tracés zijn alternatieve ingrepen mogelijk – zoals een omleiding of aanpassing van de infrastructuur – of zou tolheffing geen goed idee zijn: daardoor zou het vrachtverkeer naar nog lagere wegen kunnen verschuiven en recht door woonwijken of schoolbuurten lopen.
Concurrentiepositie
Bij de invoering van de kilometerheffing op 1 april 2016 heeft de Vlaamse regering ervoor gekozen om het betolde wegennet sterk te beperken. De vier havengebieden en het overgrote deel van de gewestwegen zijn vrijgesteld, om ‘de concurrentiepositie van Vlaamse bedrijven maximaal te vrijwaren en vooral het doorgaande (buitenlandse) verkeer te viseren’.
Maar al snel begonnen burgemeesters de alarmbel te luiden. Onder meer in Bertem, Puurs, Essen en Nijlen rapporteerden zij een toename van het aantal zware vrachtwagens op hun wegen en kruispunten. En toen bleek dat het aantal dodelijke ongevallen met vrachtwagens vorig jaar is toegenomen, werd de link met de kilometerheffing gelegd.
Vlaams minister Ben Weyts (N-VA) bespreekt de evaluatie vandaag in de commissie Mobiliteit in het Vlaams Parlement. Tegen de zomer van 2018 moet er een oplossing zijn voor alle 73 trajecten waar de kilometerheffing tot een significante toename van vrachtverkeer heeft geleid.
