De makers van apps zijn slim. Ze spelen in op ons gedrag om iedereen zo verslaafd mogelijk te maken aan de smartphone. En dat werkt. Onze smartphone werkt als een dopaminepompje dat bediend wordt door de smartphone. Toch kunnen we ons smartphonegebruik opnieuw herprogrammeren zodat we minder dwangmatig gedrag vertonen. Maar één simpele regel hiervoor bestaat niet.

‘Ik geloof niet in een algemene regel voor smartphonegebruik. Er is geen "one size fits all", zegt Lieven De Marez, professor nieuwe media en innovatie aan de UGent en Imec. Volgens hem moet iedereen voor zichzelf duidelijk maken welk gedrag voor hen schadelijk is. ‘Dat verschilt van persoon tot persoon, maar ook van generatie tot generatie. Dertigers gebruiken gemiddeld gezien vooral Facebook. Jongere generaties hebben meer sociale media-ballen in de lucht en gebruiken bijvoorbeeld Facebook, WhatsApp en Instagram door elkaar.’

Hoe?

• Context

Eerst moet je de context bepalen waarin je dwangmatig gedrag stelt. Is dat op het werk? In de wagen? Of stelt het gedrag zich tijdens het studeren, op café, aan tafel?

De antwoorden op deze vragen zijn voor iedereen anders. ‘Je moet eerlijk zijn met jezelf en uitmaken welk gedrag voor jou als persoon moet aangepakt worden’, zegt De Marez.

• Patroon

Nadat je in kaart hebt gebracht in welke context je functioneert, kan je inzicht krijgen in je patroon.

Er bestaan hulpmiddelen om patronen te herkennen. Zo zijn er apps die loggen hoeveel ‘pick-ups’ je doet per dag. Aan de hand van die informatie weet je exact waar en wanneer je het meest gebruikmaakt van de smartphone. Zo kan je in kaart brengen wanneer je het meest verleid wordt om je schermpje te doen oplichten. Dan kan je jouw digitaal DNA blootleggen en aan de slag gaan om dit patroon te doorbreken.

• Oplossing

Eens je de context en het patroon hebt blootgelegd, kan je aan de slag om oplossingen te zoeken.

‘De smartphone heeft veel elementen losgekoppeld van de originele context. Nieuws lezen gebeurt niet meer via de krant, maar via het scherm. Hetzelfde geldt voor televisie kijken, of zelfs e-mails lezen. Dat gebeurt niet meer via de computer’, zegt De Marez.

De oplossing? ‘Je kan het gebruik van de smartphone elimineren, of het gebruik terug in de oorspronkelijke context duwen’, raadt professor De Marez aan.

Eliminatie

Word je verleid om je smartphone te gebruiken tijdens het rijden? Laat het toestel achter in de koffer. Leg je smartphone weg tijdens het studeren. Kortom, verwijder de mogelijkheid om het toestel bij de hand te nemen op het moment dat je het meest verleid wordt.

Oorspronkelijke context

Het is niet altijd nodig de smartphone volledig te elimineren. Iemand die het niet kan laten de e-mails voortdurend te lezen, kan een regel instellen dat voortaan enkel via de computer te doen, op vaste momenten. Als je het moeilijk hebt met de constante stroom van notificaties, zet je die gewoon uit.

Puzzelstukjes

‘Het voornaamste is dat je eerlijk bent met jezelf over het gebruik van je smartphone’, besluit professor De Marez. ‘Heeft het invloed op je slaap, op je sociaal leven, op het werk of op sportief vlak? Pak dan elk puzzelstukje individueel aan. De smartphone als geheel is niet slecht, maar er moeten grenzen getrokken worden. Dat kan ieder best voor zichzelf bepalen.’