Dat de berichtgeving over de nood aan extra rusthuisbedden promo van en voor de vastgoedsector was, daar is Tom Naegels het niet mee eens. Maar waar bleef de opvolging van het thema?
‘Ik wil niet in een bed’, schreeuwde de column van Guy Tegenbos vorige week woensdag (DS 27 januari) . Tegenbos reageerde fel op het voorpaginastuk van een dag eerder, dat meldde dat er tegen 2060 meer dan 150.000 extra rusthuisbedden (en dus: nieuwe rusthuizen) zouden moeten komen. Dat zou nodig zijn om de op ons afstormende ‘tsunami van senioren op te vangen’. Maar extra ‘bedden’ is het verkeerde antwoord op de vergrijzing, stelde Tegenbos. Het beleid moet net inzetten op oplossingen die ouderen zelfredzaam houden!
Guy Tegenbos is geen ombudsman, en dus bekritiseerde hij de studie en niet de krant die erover berichtte. Maar tussen de lijnen – het kan beroepsmisvorming zijn – las ik dat er toch ook een beetje in. Zijn column begon met: ‘De vastgoedsector trok aan de alarmbel in deze krant’. Maar De Standaard had die nood aan nieuwe bedden niet voorgesteld als de oproep van een sector – wel als een feit. ‘Door de vergrijzing moeten jaarlijks tot 3.500 extra bedden in rusthuizen worden gecreëerd’, stelt de inleiding droogweg. Ook de titel is zakelijk: ‘Dubbel zoveel rusthuisbedden nodig.’ Geen aanhalingstekens, geen ‘vastgoedsector vraagt…’ Er wordt weliswaar vermeld dat de studie werd uitgevoerd door vastgoedspecialist Cushman & Wakefield, maar zonder dat daar verder veel woorden worden aan vuil gemaakt. Je zou het kunnen lezen als een disclaimer: ‘Let op, de onderzoeker heeft mogelijk zijn eigen belangen.’ Maar je kunt het net zo goed zien als een achteloze bronvermelding, zoals ook universiteiten worden genoemd.
Voer het debat dan
Een aantal lezers vond dat onevenwichtig van de krant. ‘De Standaard speelt de lakei van de immobiliënsector’, schreef een lezer die voor een OCMW werkt. ‘Hoe durven ze klakkeloos de stelling over te nemen dat er een groot tekort is aan rusthuizen, terwijl de strategie van de overheid is om mensen langer in de thuissituatie te verzorgen?’ Een andere: ‘Een stealth advertentie voor dit grote bedrijf en zijn klanten. Het getuigt van totale blindheid voor ander, ernstig onderzoek, en voor de gehanteerde beleidsvisies in België en Vlaanderen.’
‘Ik heb veel opmerkingen in dezelfde richting gekregen’, zegt chef economie Ruben Mooijman, die het stuk schreef. ‘Voor mij was het nieuws in deze studie dat het aantal Belgische 80-plussers tegen 2060 zal verdubbelen, en dat daar aangepaste huisvesting voor nodig is. Of dat rust- en verzorgingstehuizen moeten zijn, zoals Cushman & Wakefield schrijft, daarover kun je een maatschappelijk debat voeren. Maar daarvoor moet je hun visie wel eerst kennen.’
Met dat laatste ben ik het helemaal eens. De krant schrijft regelmatig artikels op basis van cijfers van beroeps- of belangenverenigingen. Er is geen enkele reden waarom een studie van een projectontwikkelaar niet de aanleiding zou kunnen zijn voor een debat over de huisvesting en zorg voor senioren. Maar dan moet je dat debat wel voeren. Een verdubbeling van het aantal plaatsen in de residentiële ouderenzorg heeft enorme implicaties. Allereerst voor het federale en Vlaamse beleid, dat tot dusver de stijging van dat aantal residentiële plaatsen formeel beperkte (men hanteerde een ‘moratorium’), en alle energie stak in de randvoorwaarden om senioren zo lang mogelijk zelfredzaam te houden: toegankelijke huizen, een inclusieve woonomgeving met alle voorzieningen in de buurt, assistentiewoningen… Wat dit rapport zegt is: zelfs al doe je dat allemaal, dan nog zal de groep die zwaar zorgbehoevend is en dus residentiële opvang nodig heeft, veel groter worden dan het beschikbare aanbod.
Een van de lezers verwees me door naar een studie van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). Dat was het ‘ander, ernstig onderzoek’ dat hij bedoelde. Maar daar lees ik eigenlijk hetzelfde: het is niet realistisch te denken dat je de vergrijzing zal kunnen opvangen met alternatieve zorg alleen – er komt hoe dan ook een sterke stijging van het aantal gebruikers van residentiële zorg. Het verschil is dat de projecties van het KCE tot 2025 gaan, terwijl Cushman & Wakefield tot in 2060 kijkt – en de grote toestroom komt er pas na 2030. Dat laatste staat trouwens ook in dat overheidsrapport: de komende 15 jaar zijn ‘een periode van respijt’, dan begint het pas. De federale overheid heeft dat in 2011 gekregen, ze had die oproep van Cushman & Wakefield dus niet nodig. Maar als die dan toch de aanleiding is voor de krant om het thema weer te agenderen, dan wil ik wel weten of het beleid ondertussen is bijgestuurd, of men het integendeel oneens is met de projecties, of men denkt toch met alternatieve zorg alles op te vangen.
Booming market
Maar de enige opvolging in de krant waren twee opiniestukken: de al genoemde column van Guy Tegenbos, en de reactie erop van een medewerker van de Vlaams Bouwmeester (‘Een New Deal voor bakstenen’, DS 30 januari ). Opiniestukken zijn geen substituut voor berichtgeving.
Ik ben het niet eens met de lezers die vinden dat de voorpagina van 26 januari niet meer was dan wat propaganda voor betonboeren – al had de intentie en het belang van de vastgoedgroep explicieter gemeld moeten worden. (Alleen al het feit dat het rapport Booming market heet, zegt iets over hoe het naar zorg voor senioren kijkt.) Mijn grootste bezwaar is dat de berichtgeving niet meer dan een eenmalig salvo was. Ze attendeert lezers op een reëel en belangwekkend probleem, waarna de krant overschakelt op iets anders.
De ombudsman houdt de redactie van De Standaard wekelijks een spiegel voor. Opmerkingen over journalistiek in De Standaard kan u melden via ombudsman@standaard.be en via www.standaard.be/ombudsman, waar u ook links vindt naar zijn Facebook- en Twitterpagina (@OmbudsDS)
