‘Het is een oorlogsdaad’, zei de Franse president François Hollande . Een oorlogsdaad van de terroristen van Islamitische Staat, gericht tegen Frankrijk, en ‘de waarden waarvoor we staan’. Daarmee is het land (nog) niet officieel in oorlog, maar dat gevoel grijpt wel razendsnel om zich heen.

Kranten als Le Figaro en Le Parisien gebruikten het woord op hun voorpagina’s. En de rechtse oud-president Nicolas Sarkozy schrok evenmin terug voor zware woorden. ‘De terroristen hebben de oorlog verklaard aan Frankrijk.’

De Fransen zijn wel wat gewend. Tien maanden geleden richtten terroristen ook al een bloedbad aan in de hoofdstad. De redactie van Charlie Hebdo werd uitgemoord en bezoekers van een Joodse supermarkt doodgeschoten. Er vielen toen 17 doden.

Doorsnee-Parijzenaars

Maar vrijdag gebeurde er wat anders. Zelfmoordterroristen sloegen toe bij een voetbalstadion, bij restaurants, op terrassen en in een concertzaal. Volgens voorlopige cijfers kwamen daarbij 127 mensen om het leven: een dieptepunt voor Frankrijk.

Maar de daders hadden het deze keer niet gemunt op cartoonisten die Mohamed op de hak namen, of op Joden die vereenzelvigd werden met de staat Israël. Nee, het doelwit waren doorsnee-Parijzenaars. Ze dronken een glas op een terras, aten wat in een restaurant en bezochten een concert in Le Bataclan. Terwijl ze genoten van het leven – niet omdat ze zich politiek uitspraken – werden ze neergemaaid.

Een ooggetuige in de Rue de Charonne vertelde hoe onbekenden minutenlang hun automatisch geweren leegschoten op bezoekers van een terras. ‘Ik zag een vrouw dood in haar stoel zitten, met haar hoofd op het tafeltje, en in haar hand nog een glas bier.’

De terroristen kozen niet alleen voor willekeurige slachtoffers, ze droegen ook allemaal riemen met explosieven om hun lijf waarmee ze zichzelf opbliezen. Dat deden zowel de daders bij het Stade de France als de meesten in de concertzaal Bataclan.

Daarmee lijkt de reeks aanslagen in alles op een gecoördineerde actie: daders gingen op verschillende plaatsen, op verschillende tijden, op dezelfde wijze te werk. ‘Het is van buitenaf gecoördineerd, voorbereid en gepland en uitgevoerd met medeplichtigen in Frankrijk’, zei president Hollande.

Twee fronten

Dat was ook de boodschap die IS uitdroeg in de verklaring waarin ze de verantwoordelijk opeiste voor de aanslagen. De terreurgroep zei dat Frankrijk een doelwit blijft, zolang het met zijn gevechtstoestellen actief blijft in en boven Syrië en Irak, in de strijd tegen IS.

‘Dit zijn het soort terreuracties waarmee we in de toekomst vaker te maken krijgen’, waarschuwde Louis Caprioli gisteren, het voormalige hoofd van de Franse geheime dienst DST.

Daarmee lijkt de oorlog tegen IS nu op twee fronten te worden gestreden. In het Midden-Oosten, waar de Fransen militair actief zijn tegen de terreurorganisatie, én in Frankrijk waar moslimextremisten zich wreken voor dat Franse optreden.

President Hollande heeft maandag in Versailles een gezamenlijke vergadering bijeengeroepen van de Franse Assemblée en de Senaat. Diezelfde middag zal in heel Frankrijk ook een minuut stilte in acht worden genomen en gaan de vlaggen halfstok.

Maar nu de president het woord ‘oorlog’ in de mond heeft genomen, zijn de verwachtingen hooggespannen. Wat wordt zijn antwoord in oorlogstijd? Een stille mars van miljoenen Fransen in Parijs in januari heeft geen nieuwe aanslagen weten te voorkomen. Een minuut stilte en vlaggen halfstok zullen niet volstaan tegen terroristen die zichzelf opblazen op Franse bodem.