Het pleidooi van Guy Verhofstadt voor een Europa naar Amerikaans model is alvast bij Mark Demesmaeker op een koude steen gevallen. Een politieke unie is helemaal geen garantie om crisissen te vermijden: was het niet in diezelfde VS dat de desastreuze huizenmarktzeepbel is ontstaan?
Wie? Europees parlementslid voor de N-VA.
Wat? Verhofstadts idee van Europa gooit de kerngedachte van 28 samenwerkende landen overboord en kiest voor een top-down unie, waar lidstaten nauwelijks nog meetellen.
Guy Verhofstadt is ervan overtuigd dat een Verenigde Staten van Europa naar Amerikaans model een must is en hét antwoord op de eurocrisis (DS 13 november). De realiteit is echter veraf, zowel inhoudelijk als politiek.
Verhofstadts voluntarisme is grenzeloos, dat is bekend. Dat blijkt ook uit de Toekomstverklaring van Open VLD, waar hij duidelijk de pen mee vasthield: ‘We kiezen [...] resoluut voor méér Europa en een steeds hechtere Unie. Wij bouwen [...] een hechte federatie met een eigen Grondwet. In de Verenigde Staten van Europa verkiezen we de Europese regeringsleider rechtstreeks. De andere regeringsleden worden voorgedragen door die regeringsleider en bevestigd (sic) door het Europees Parlement.’
De Europese politieke unie zal top-down zijn, of niet zijn. Lidstaten worden kaltgestellt, de Commissie vervangen door een regering met een door een soeverein Europees volk verkozen opperpremier. De Europese kerngedachte dat 28 landen grensoverschrijdend samenwerken in gemeenschappelijke instellingen, belandt in de vuilnisbak. Niet voor niets bestempelen collega’s de liberale numero uno in het Europees Parlement, schamperend als ‘EU-nationalist bij uitstek’. Niveaus waar Verhofstadt zich als politicus ophoudt, moeten steeds meer te zeggen krijgen. Het is de rode draad in zijn politieke carrière. De functie maakt de man.
1. Dat betekent dat Europa vanaf morgen politiek één moet zijn, dit is dé waarborg om economische crises te vermijden. Om zijn betoog inhoudelijk te staven, verwijst Verhofstadt allereerst naar de ‘rechtse’ Alan Greenspan, vroegere topman van de Fed (de Amerikaanse centrale bank), die vreest dat de euro verdwijnt indien Europa zich niet snel tot een politieke unie omvormt. Vreemd toch dat dezelfde Greenspan met zijn expansief monetair beleid in de nasleep van de crisis in 2001 de nodige brandstof heeft gegeven aan de Amerikaanse huizenmarktzeepbel, het startschot voor de huidige economische malaise. Of hoe het bestaan van een politieke unie op zich geen garantie is voor goed economisch bestuur.
2. Verhofstadts bewering dat de ‘princiepsbeslissing’ van 1789 economisch orde op zaken stelde in het toenmalige Amerika, is te kort door de bocht. De Fed werd pas zo’n 125 jaar later opgericht (in 1913, na de financieel-economische crisis van 1907). De EU bestaat nog maar 61 jaar, de ECB sinds 1998. Om maar te zeggen dat Verhofstadt appelen en peren vergelijkt, het DNA-profiel van ‘Washington’ en ‘Brussel’ is compleet verschillend. Bovendien is het maar de vraag of de politieke unie van Uncle Sam ons ‘supervoorbeeld’ moet zijn: ook daar gaan staten failliet (Californië), is de werkloosheidsgraad historisch hoog, en explodeert de schuldgraad (meer dan 16.000 miljard dollar).
3. In Europa laat Spanje ondertussen de recessie achter zich. Dit zonder politieke unie, maar wel met de steun van Europese hulpfondsen. Stilaan nemen de zuidelijke landen dus structurele maatregelen die de concurrentiekracht aanwakkeren. Landen als België en Frankrijk laten dat na, en trappelen ter plaatse. Zij worden door ratingagentschappen verder afgewaardeerd, zoals Frankrijk vorige week (DS 9 november). In beschouwingen over een begrotingsunie voor de eurozone is overigens het eerste element dat het IMF steeds aanhaalt de begrotingsdiscipline in de lidstaten. Zonder verkrijg je niet de nodige structurele hervormingen en zijn verdere maatregelen een druppel op een hete plaat.
Ook politiek zit Verhofstadt ver af van de eigen liberale familie. ‘De tijd van een ever closer Union is definitief voorbij’, liet de Nederlandse premier Mark Rutte in juni weten. ‘Een soberder Brussel dat zich concentreert op de kerntaken’, benadrukt ook zijn partij, de VVD – lid van de Europese liberale fractie onder leiding van, jawel, Verhofstadt – in haar Europees verkiezingsprogramma voor 2014. Oud-EU-commissaris Frits Bolkestein boorde deze week Verhofstadts superstaat helemaal de grond in. Volgens de éminence grise van de VVD ‘blaft Verhofstadt met zijn eurofederalisme tegen de maan’. Of zoals ‘Europees president’ Herman Van Rompuy vorige week in de wandelgangen van het Europees halfrond zei: ‘Eurofundamentalisme is even gevaarlijk als euroscepticisme.’
Wie Europa een warm hart toedraagt, gaat voor haalbare en realistische oplossingen, geen utopieën. Europese samenwerking is steeds een stelselmatig proces geweest, van onderuit, omdat Europa een hedendaags confederalisme is van lidstaten die vrijwillig iets opbouwen. Europa biedt daardoor ook politieke, economische en sociale kansen. Die moeten we grijpen. Daar hebben we Verhofstadts sturm und drang niet voor nodig, laat staan zijn Europese staat.
