Indien Investor AB niet Zweeds maar Belgisch was, dan zouden nationale parels als Côte d’Or of Tractebel niet in buitenlandse handen zijn gevallen. En vooral: ze zouden zich als leider verder ontwikkeld hebben in plaats van te degraderen tot schakel in een vreemd geheel. Investor AB heeft al meer dan honderd jaar het doel Zweedse (en Scandinavische) bedrijven te ontwikkelen.

Zweden telt minder inwoners dan België, maar heeft een groter bbp en een pak meer beursgenoteerde wereldtoppers. Die zitten bijna allemaal in de portefeuille van Investor AB. Met een portefeuille van 343,2 miljard Zweedse kroon (32,5 miljard euro) is dit ook de grootste Europese familieholding. Die is in handen van de vijfde generatie Wallenberg.

Het begon allemaal met André Oscar Wallenberg, die in 1856 na een reis naar Amerika thuiskwam met het plan een bank te beginnen. Stockholmus (later: Skandinavska) Enskilda Bank (SEB) was geboren. De bank nam een hoge vlucht. Vandaag is het nog altijd een van de leidende Scandina­vische banken. Maar de waarde ervan is overvleugeld door Investor AB, dat in 1916 werd opgericht. De belangrijkste deelneming vandaag, Atlas Copco (toen Atlas Diesel), was er van in het begin al bij. Zonder ondersteuning van de Wallenbergs zou Atlas Copco nu wellicht niet meer bestaan, want het bedrijf kende moeilijke tijden.

Strategie

Met een portefeuille van 32,5 miljard euro is Investor AB de grootste Europese familieholding

Alles bij Investor is gericht op het heil voor Zweedse en Scandinavische bedrijven en de ontwikkeling op lange termijn. De Wallenbergs willen ‘hun’ bedrijven mee besturen en het topmana­gement kiezen. Zo leidde de Belg Ronnie Leten jarenlang Atlas Copco.

Voor de ­continuïteit bij de familie Wallenberg staan de stichtingen in: die bezitten het volledige familie­patrimonium. De leden van de Wallenberg-familie zelf hebben geen belangrijke pakketten aandelen van individuele bedrijven. Dat biedt twee voordelen: de doelstellingen zijn verankerd en er zijn geen mogelijkheden voor ­einzelgängers. Driekwart van de inkomsten van de stichtingen gaat trouwens naar wetenschappelijk onderzoek (!), de rest wordt geherinvesteerd.

Portefeuille

Door grote deelnemingen in bedrijven van wereldformaat domineren die de portefeuille. De top drie is goed voor bijna de helft van de totale waarde, en de top zes (zie tabel) is goed voor 64 procent. De activiteiten zijn vooral industrieel. In de jaren zeventig waren de Investor-bedrijven goed voor 40 procent van de Zweedse ­tewerkstelling in de industrie, al ligt dat nu wat lager. De holding bezit ook ­niet-genoteerde bedrijven zoals Mölnlycke, actief in ­producten voor wondgenezing, en ­belegt in ­private-equityfondsen.

Rendement

Investor kende een voorspoedig decennium: het aandeel leverde een jaarlijkse return op van 13,5 procent (met dividenden – nu 3,4 procent – geherinvesteerd). Dat is beter dan de beste Belgische holding, Ackermans & van Haaren (10,4 procent).

Toch wordt het aandeel Investor verhandeld met een discount op de waarde van de portefeuille (nu 18 procent). Nogal wat Angelsaksische belegger houden niet van de sterke controle door de Wallenbergs. Dankzij meervoudige stemrechten heeft de ­familie de absolute controle over Investor (50,16 procent), terwijl hun stichtingen ‘maar’ 23,36 procent van het kapitaal controleren.

Ook Investor zelf heeft meer stemrechten dan kapitaalrechten bij ‘haar’ bedrijven. Zo heeft de holding 16,9 procent van Atlas Copco en 22,3 procent van de stemrechten. Daardoor beleggen sommige fondsen minder in deze bedrijven, wat tot een lagere waardering leidt. Het verhinderde Investor niet superieure returns te behalen tegenover het gros van deze kritische beleggers.