BRUSSEL Een doorlichting van het ­International Atoomenergieagentschap (IAEA) in 2013 was niet bijzonder gunstig voor de werking van het Fanc, dat in ons land toeziet op de nucleaire veiligheid. Er werden serieuze vraagtekens gezet bij de onafhankelijk van het Fanc tegenover de Belgische overheid en zelfs tegenover de bedrijven die het moet controleren. Zeker omdat Electrabel, de uitbater van de kerncentrales in Doel en Tihange, een serieuze vinger in de pap had in de financiering.

Vier jaar later is het IAEA milder gestemd, omdat er meer ‘helderheid is over rol en de verantwoordelijkheden van het Fanc en de overheid’. Ook de onafhankelijkheid van de nucleaire toezichthouder is ‘versterkt’. Het IAEA spreekt over ‘ significante verbeteringen’. De topman van het Fanc, Jan Bens, geeft toe dat er werk aan de winkel was om de onafhankelijkheid te verbeteren. De verhouding met de overheid is nu uitgeklaard.

Maar de manier waarop het Fanc wordt gefinancierd –en vooral de impact van Electrabel daarop – is even cruciaal. Het Fanc wordt gefinancierd door een overheidsheffing voor de nucleaire bedrijven in ons land. De bijdrage van Electrabel is goed voor tachtig procent van het totale bedrag. Het Fanc hangt voor zijn financiering dus grotendeels af van een bedrijf waarop het toezicht moet houden. Dat is niet ideaal, geeft Bens toe.

Leiband

Het Fanc hangt voor zijn financiering grotendeels af van Electrabel, een bedrijf waarop het toezicht moet houden

Betere cijfers krijgen het Fanc en de overheid omdat ze een einde maken aan een van de grootste uitwassen: de financiering van Bel V. Dat dochterbedrijf van het Fanc controleert ter plaatse of uitbaters van nucleaire installaties zoals Electrabel zich wel aan de regels houden.

Van bij de oprichting in 2008 heeft Bel V veel weg van een waakhond waarvan Electrabel de leiband kon aantrekken. Het moet zijn controle­programma immers opmaken in overleg met het elektriciteitsbedrijf. Tegelijk beslist Electrabel mee over wat Bel V kan aanrekenen voor die controles.

‘Met zo’n financiering bevinden we ons al jaren op dun ijs’, beaamt Bens. Een nieuwe wet uit mei moet daar een eind aan maken. ‘Het Fanc zal in het vervolg het laatste woord hebben over de controleprogramma’s en de tarieven die Bel V aanrekent aan Electrabel.’

De komende jaren moet ook de financiering van het Fanc herbekeken worden, zegt Bens. De huidige inkomstenbron dreigt grotendeels weg te vallen als de geplande kernuitstap tussen 2022 en 2025 er komt.