Het wetsvoorstel van Valerie Van Peel (N-VA), dat gisteren in de Kamer ter stemming voorlag en door de ­regeringspartijen wordt gesteund, bevat twee luiken die gelden voor ­alle personeelsleden van de instellingen van sociale zekerheid. Ten eerste moeten ze op vraag van het openbaar ministerie informatie meedelen (de ‘passieve meldingsplicht’). Ten tweede moeten ze bij ‘ernstige aanwijzingen van een terroristisch misdrijf’ aangifte doen (de ‘actieve meldingsplicht’).

Het voorstel is hoogst problematisch en werd op kritiek onthaald door alle actoren van het terrein, zoals de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten, de federatie van OCMW’s en tal van andere organisaties. Het beroepsgeheim is cruciaal in een hulpverleningsrelatie. Wie hulp vraagt bij het OCMW, de mutualiteit of de vakbond, moet erop kunnen vertrouwen dat wat met de maatschappelijk werker wordt gedeeld, vertrouwelijk blijft.

Het beroepsgeheim is al niet ab­soluut. In uitzonderlijke gevallen kan ervan worden afgeweken. Dat gebeurt al als de houder van het ­beroepsgeheim in rechte moet getuigen. Daarnaast mogen bij ernstige inbreuken op het recht op fysieke integriteit strafrechtelijke bepalingen, zoals het beroepsgeheim, worden overtreden, als dat het enige middel is om belangrijker, door de wet erkende waarden of belangen te vrijwaren. Wie verzuimt hulp te verlenen aan iemand in nood, is ook strafbaar.

Contraproductief

Hulpverleners kunnen een baken zijn tegen ­indoctrinatie door geradicaliseerden en terroristen

Ook dit voorstel wordt verkocht als iets wat de bevolking zal beschermen tegen terrorisme. Niets is minder waar. Het is volkomen contraproductief en zelfs gevaarlijk. Sociaal ­assistenten hebben juist tot doel om een luisterend oor te bieden en samen met de werkloze, zieke of leef­loner op zoek te gaan naar oplossingen. Zij kunnen net een baken zijn tegen indoctrinatie door geradicaliseerden of terroristen. De regering kan niet meer ernstig beweren dat preventie ‘ook zeer belangrijk is in de strijd tegen terrorisme’ als dit soort preventie in zo’n dwangbuis wordt gestoken.

Bovendien riskeert de toevloed aan informatie te groot te zijn om te beheersen. Er bestaat geen exact cijfer, maar door deze wet zullen duizenden personen informatie moeten doorgeven. De kans is groot dat de parketten overstelpt zullen worden met info. Vele zullen geen risico durven te nemen en alles doorgeven wat ze weten. Nochtans zijn experts het erover eens dat de strijd tegen terrorisme in de VS mislukt is en ook in Europa geregeld averij oploopt omdat men aan massacollectie doet en niet gericht focust op echt gevaarlijke individuen.

Het is oogverblinding dat het voorstel ‘beperkt zou zijn’ tot sociaal assistenten bij de OCMW’s, mutualiteiten en vakbonden, en dus niet zou raken aan dokters, advocaten of journalisten. In de aankomende ‘Potpourri V’-wet wil minister van Justitie Koen Geens (CD&V) het beroepsgeheim nog verder inperken, ook voor andere beroepsgroepen. Hoe moeten al die groepen trouwens uitmaken of iets een ‘ernstige aanwijzing’ van terrorisme is, niet toevallig een van de voornaamste kritiekpunten van de Raad van State?

Vreemdelingenwet

‘Ernstige aanwijzingen’ of vermoedens, het klinkt bekend in de oren. Vorige donderdag werd immers de fel gecontesteerde vreemdelingenwet goedgekeurd in de Kamer, die de overheid de macht geeft iemand het land uit te zetten zonder dat hij veroordeeld is. Het begint een patroon te worden: een wetsvoorstel wordt eerst beperkt tot ‘terrorisme’, want wie kan daar nu tegen zijn? Op die manier nestelt zich een uitzondering in de wetgeving. Je mag er gif op innemen dat het later zal worden uitgebreid naar andere soorten misdrijven.

Meer fundamenteel vertolkt dit wetsvoorstel een wantrouwen tegen het middenveld. Het is ver gekomen als een regeringspartij openlijk het idee verspreidt dat het middenveld terroristen beschermt. Terwijl een sterk middenveld juist een van de belangrijkste dammen is en zou moeten blijven in de strijd tegen het terrorisme, wordt het in één voorstel gecriminaliseerd.

Net zoals voor de Vreemdelingenwet roept de positie van CD&V en Open VLD dan ook veel vragen op. Open VLD perkt de rechtsstaat in die ze beweert te beschermen. In plaats van borg te staan voor een sterk middenveld, versterkt CD&V de twee­deling in de maatschappij.