Toen schilder Gerolf Van de Perre (51) als scholier Le grand ­meaulnes van de leeslijst pikte, vond zijn leraar Frans dat een prima keuze voor ‘een ­dromer zoals hij’. Het werd zijn scherpste herinnering aan de ­roman.

De schilder ging dan ook niet onmiddellijk overstag toen het Kasteel van Gaasbeek met het idee kwam voor een tentoonstelling rond het boek. Pas nadat hij het boek had herlezen en het kasteel had bezocht, besefte hij dat hij een bijzonder project in de vingers had. De setting, het verhaal, het mysterie, zijn werk: het klikte allemaal moeiteloos in elkaar.

Puberverhaal

Le grand meaulnes is de enige ­roman van de Franse auteur Alain-Fournier, die een jaar na ­publicatie sneuvelde in de eerste dagen van de Eerste Wereldoorlog. Het besloten leventje van ik-verteller François wordt opengebroken wanneer hij vriendschap sluit met Augustin Meaulnes. Wat volgt is een romantisch verhaal over onbereikbare liefde in dat lastige grensgebied tussen kindertijd en volwassenheid.

Vertel je de plot gedetailleerder na, dan stapelt zich intrige na ­onwerkelijke intrige op en blijft er geen spaander van heel. Toch wordt het boek erkend als een ­belangrijk werk uit de Franse literatuur en heeft het een – veelal warme – plek in het collectieve ­literaire geheugen van generaties lezers veroverd.

De tentoonstelling Meaulnes presenteert zich als een wandeling door het boek. En dat mag je ­tamelijk letterlijk nemen. Elke ruimte van het kasteel vond Gerolf Van de Perre bij een volgende scène van de roman passen en telkens borrelden er ook spontaan beelden bij op. Hij maakte meer dan vijftig werken boordevol verwijzingen naar het boek, de om­geving en werk van kunstenaars zoals Michelangelo, Velázquez, Watteau en Seurat. Dat deed hij met veel respect voor zijn inspiratiebron. De vaak vluchtig ogende, bijna schematische figuren laten ruimte voor de fantasie van de ­bezoeker, net zoals de personages in een boek door elke lezer anders worden ingevuld.

Smidse

Van de Perre maakte de overstap van graphic novel naar schilderkunst. Hij noemt zich tegenwoordig ‘schilder van beeldvertellingen’. Zowat de hele kunstgeschiedenis gebruikt hij in zijn werk als canvas. ‘Dat mag bij aanvang vooral niet wit zijn. Er moet al iets aanwezig zijn.’ Een typerend voorbeeld daarvan hangt in een van de eerste vertrekken van het parcours. Een groot doek toont de smidse waar het avontuur van de jonge personages uit het boek ­begint.

De passage deed de schilder denken aan De smidse van Volcanus van de barokschilder Velázquez, dat hij daarom overnam als onderlaag voor zijn eigen werk. ‘Bovenop heb ik laag na laag andere figuren aangebracht’, vertelt hij. ‘Maar de personages uit de onderlagen schemeren hier en daar nog door, als een continuüm van mensen die er voordien zijn geweest of die zich verplaatsen in het werk.’

Van de Perre vertrekt in zijn werk graag vanuit zulke spontane associaties met bestaande beelden. ‘Ik breng ze samen in een digitale collage, waar ik nieuwe beelden inpas: iets van een ander schilderij, een foto, een beeld waarvoor ik ­iemand laat poseren… Die werkwijze verschilt niet zo erg van die van klassieke schilders. Ook zij stelden hun werk eerst samen uit aparte studies op papier.’

Totaalindruk

Dergelijke referenties maken van de schilderijen meer dan illustraties bij het boek. Je kunt ze ook zien als een spel van de schilder die zich uitleeft in het uitstalraam van de kunstgeschiedenis. De bezoeker met kennis van zaken kan het spel meespelen. Ken je het boek daarbij op je duimpje, dan is het intellectuele plezier compleet. Toch is Meaulnes allerminst een tentoonstelling voor de happy few. De aan- en omkleding van het geheel ademt aanstekelijk enthousiasme om de passie voor kunst uit te dragen. Zo staat in de catalogus bij elke afbeelding het fragment uit de roman dat de schilder tot dat specifieke werk heeft geïnspireerd. Wie de teksten volgt, krijgt een grondige in­leiding tot tentoonstelling én ­roman.

Het Kasteel van Gaasbeek benut zijn feeërieke setting bovendien volop. Het is de perfecte belichaming van het mysterieuze, labyrintische domein dat een sleutelrol speelt in de roman. Eveneens zoals in het boek weerklinkt ge­regeld pianomuziek, vaak uit de verte, nu en dan zelfs live. Het maakt de sfeer compleet.

De tentoonstelling Meaulnes biedt de bezoeker veel. Net als de roman balanceert ze nu en dan op de gevaarlijke richel naar too much. Net als de roman tuimelt ze er tóch niet over.

‘Meaulnes/Gerolf Van de Perre’, tot 6/11 in Kasteel van Gaasbeek (***)