Hilariteit in de Maximiliaanhal in Brussel, waar Cinemaxiliaan pop-upcinema op groot scherm organiseert voor vluchtelingen: Raftaar Singh hoopt op het strand te kunnen rollebollen met een knappe brunette in badpak, maar bijt letterlijk in het zand. Een veertigtal asielzoekers, vooral Afghanen, zit samen te kijken naar Singh is bliing, een Bollywoodfilm met veel slapstickhumor, muziek en de Indiase superster Akshay Kumar als Raftaar Singh. ‘Het is een grappige film, ik heb al een paar keer goed gelachen’, zegt de Afghaan Nangarhar (25), die vanuit zijn thuisstad Jalalabad naar België vluchtte voor de Taliban, die onder meer zijn zestienjarige broer gedood hebben. ‘Er is geen filmindustrie in Afghanistan, dus kijken we allemaal naar Bollywoodfilms. En ook Hollywoodfilms zijn populair. Zelf hou ik ook erg van horrorfilms.’

Het is de eerste keer dat Nangarhar naar Cinemaxiliaan komt. ‘Het is hier best gezellig, maar ik kijk het liefst in mijn eentje naar films, dan kan ik het verhaal beter volgen. Als ik mijn volgende interview bij de dienst Vreemdelingenzaken heb, ben ik weer in de buurt en pik ik hier zeker nog eens een film mee.’

Cinemaxiliaan begon in september vorig jaar in het Brusselse Maximiliaanpark, waar Gwendolyn Lootens en haar vriend Gawan Fagard elke dag hun filmprojector bovenhaalden. Intussen is Cinemaxiliaan verhuisd naar de Maximiliaanhal, vlak bij het park, en wordt er elke avond, behalve woensdag, een gratis film geprojecteerd voor vluchtelingen. Met de hulp van een dertigtal vrijwilligers worden ook filmvoorstellingen in asielcentra over heel het land georganiseerd. ‘Daar voel je dat film een belangrijke manier om te ontspannen is voor nieuwkomers’, zegt Gwendolyn Lootens. Er loopt nu een crowdfundingactie om Cinemaxiliaan, dat ook uitstappen en culturele evenementen voor vluchtelingen organiseert, verder uit te breiden en te professionaliseren.

Licht in de avond

Cinemaxiliaan werkt meestal volgens het principe ‘u vraagt, wij projecteren’. Toen er veel Syrische en Irakese vluchtelingen waren, werden vaak films met de populaire Egyptische komiek Adel Imam getoond. Nu er veel Afghaanse asielzoekers zijn, zijn er, zoals vanavond, vaker Bollywoodfilms te zien. De ondertitels zijn ook niet langer in het Arabisch, maar in het Engels, zodat iedereen de film kan volgen.

De vrijwilligers van Cinemaxiliaan proberen zo veel mogelijk rekening te houden met culturele en religieuze gevoeligheden. ‘Actiefilms worden vaak gevraagd, maar die proberen we te vermijden’, zegt vrijwilligster Katrijn. ‘We merken dat de sfeer bij meer gewelddadige films al eens grimmiger wordt, en dat is natuurlijk niet de bedoeling. Zo hebben we eens een film met Adel Imam moeten stopzetten omdat het verhaal ineens over sectair geweld ging en de sfeer omsloeg.’

Vanavond staat er een comedy op het programma, en dat is wel vaker het geval. ‘We willen letterlijk licht in hun avond brengen’, zegt Lootens. ‘Het is wel altijd een beetje gokken wat zal aanslaan en wat niet. Zo stond Titanic eerst op onze zwarte lijst: een film over een gezonken schip toon je niet aan vluchtelingen die grote trauma’s hebben opgelopen tijdens hun bootreis naar hier, dachten we. Maar omdat er zoveel vraag naar was, zijn we toch gezwicht. Titanic werd uiteindelijk een film die veel succes had.’

‘We just loooooove Titanic!’, bevestigt de Afghaanse twintiger Nangarhar, die via Turkije en Bulgarije naar België reisde. ‘Het is mijn favoriete film aller tijden. Het personage van Kate Winslet houdt van iemand die ze niet graag mag zien, omdat hij tot een andere klasse behoort: het is zo’n prachtig liefdesverhaal. En je krijgt bovendien een goed beeld van de Amerikaanse cultuur van die tijd.’

Mister Bean

Lubnan (33), een schoenmaker uit Irak, komt elke week vanuit het asielcentrum in Sint-Niklaas naar Cinemaxiliaan. Niet zozeer om film te kijken, maar vooral om een praatje te slaan met andere vluchtelingen en een handje toe te steken bij de filmvoorstelling. ‘Veel asielzoekers vervelen zich, omdat ze niets om handen hebben’, zegt hij. ‘Hier kunnen mensen iets eten, iets drinken en naar een film kijken. Als je naar een film kijkt, ben je rustig en steek je geen stommiteiten uit.’

Eerder zag hij hier al Beowulf en Mister Bean, ook zo’n favoriet onder vluchtelingen. De Bollywoodfilm van vanavond laat hij aan zich voorbijgaan. ‘Ik hou vooral van actiefilms, vooral die met Tom Cruise en Jean-Claude Van Damme.’

Zijn landgenoot Houssein (27), een professionele luitspeler die sinds augustus in ons land woont, is een groot filmfanaat. ‘In Irak keek ik veel naar oudere films op NBC 2, soms zag ik wel drie films op één dag.’

Maar naar de bioscoop ging hij nooit in zijn thuisstad Bagdad. ‘De cinema daar is een slechte plek, waar slechte mensen en prostituees rondhangen. Vaak spelen ze er pornofilms in het geniep.’

Houssein wijst plots naar het scherm waar acteur Akshay Kumar een spectaculair kunstje doet met olifanten. ‘Heb je dat gezien? Dat gelooft toch niemand? Dat vind ik zo jammer aan Bollywoodfilms: ze zijn vaak zo ongeloofwaardig. Nee, geef mij maar Amerikaanse films. Walk the line, over het leven van Johnny Cash: dat vind ik goede cinema. Of ­Knowing, een film uit 2009 over het eind van de wereld.’