Bij het begin van de Syrische revolutie, toen betogers alleen vreedzaam de straten optrokken, hekelde het Syrische regime van president Bashar al-Assad hen al als ‘terroristen en Al-Qaeda'. Het lijkt erop dat het regime daarmee een self-fulfilling prophecy (een zichzelf waarmakende voorspelling) uitsprak. Na zeventien maanden revolutie en naar schatting 17.000 doden, lijkt het terreurnetwerk van wijlen Osama bin Laden inderdaad zijn aanwezigheid in Syrië op te voeren.

Reporters in de noordelijke provincie Idlib en het westelijke Deir Ezzor stoten steeds vaker op buitenlandse jihadi's: een Amerikaanse fotograaf botste op Oezbeken en Tsjetsjenen in het noorden, een journalist van de Britse krant The Guardian hoorde vooral spreken over Irakezen, Jemenieten en een Saudische sjeik. Nu de rebellen van het Vrije Syrische Leger (FSA) steeds meer grensposten controleren, lijken de buitenlanders gemakkelijker binnen te trekken dan voordien.

Terwijl sommige van die groepen zich openlijk in eigen Youtube-video's bekennen tot Al-Qaeda, of de onderafdeling Al-Qaeda in (buurland) Irak, blijft het onduidelijk in welke mate andere groepen effectief gelieerd zijn met het terreurnetwerk. De Nederlandse fotograaf Jeroen Oerlemans en zijn Britse collega John Cantlie werden vorige week een tijdlang vastgehouden door een groep van zo'n ‘dertig tot honderd' buitenlandse strijders, onder meer uit Pakistan.

Oerlemans heeft er geen hoge pet van op. ‘Ik denk niet dat ze Al-Qaeda zijn', zei hij aan The New York Times. ‘Ze waren te amateuristisch om Al-Qaeda te zijn.' Oerlemans en Cantlie werden uiteindelijk bevrijd door rebellen van het Vrije Syrische Leger, die samen met Syrische oppositiegroepen vaak halsstarrig ontkennen dat de jihadi's aan hun kant proberen te vechten.

Nuttig

‘We weten dat ze Syrië binnenkruipen, al is niet altijd duidelijk in welke aantallen', zegt ‘Ahmed', die banden heeft met het Vrije Syrische Leger, aan De Standaard. ‘Sommigen in het FSA vinden dat ze alleen een smet werpen op onze revolutie en uit Syrië wegmoeten. Anderen menen dat de buitenlanders moeten worden getolereerd zolang ze nuttig kunnen zijn in de opstand. Het regime zet tanks en gevechtshelikopters in – de rest is voor later, denkt dat deel.'

Wat de kwestie complex maakt, is dat ook sommige Syrische strijdersgroepen zich radicaler opstellen. ‘Die hebben geen banden met Al-Qaeda, maar ze hebben wel wapens nodig', vertelt Ahmed. ‘Het Westen levert niets en dat frustreert velen. Als dan een Saudische sjeik langskomst die hen aan wapentuig kan helpen, willen ze gerust uit frustratie hun baard laten staan en zeggen dat ze strijden tegen de ongelovigen.'

Irak

Het Syrische regime en leger wordt gedomineerd door de Alawitische minderheid van de familie-Assad en heeft uitstekende banden met het sjiietische regime in Iran, wat die retoriek voor soennietische strijders en predikers gemakkelijk maakt. Dat versterkt tegelijk het doembeeld van een sectarische oorlog tussen de Alawitische minderheid en de soennietische meerderheid. ‘De meeste FSA-strijders willen zo'n sectarische strijd niet', zegt Ahmed. ‘We willen dat Syrië één blijft. Het schrikbeeld van wat gebeurde bij de buren in Irak, zit diep. Maar de situatie op het terrein wordt soms complex.'

‘We weten dat ze er zijn, ook al houden ze zich apart', vertelde rebellencommandant Abdul Fawzi Hussein in het belegerde Aleppo aan de website GlobalPost. ‘We zullen in de toekomst met hen moeten afrekenen. Maar onze focus ligt nu eerst op Aleppo.'