Einstein geeft geheimen prijs

‘Het klopt', bevestigt Hanoch Gutfreund aan de telefoon. Gutfreund is directeur van het Einstein Center van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem. En daarmee is hij de baas van Albert Einstein Archives. Daarin liggen alle brieven, kladblokken, uitgetypte toespraken, kattenbelletjes — kortom: alle documenten die Einstein na zijn dood in 1955 aan de universiteit naliet.

Ze worden bewaard in een zwaar beveiligde kluis: wegens hun culturele waarde én omdat ze veel geld vertegenwoordigen. Een snipper papier met daarop Einsteins handtekening brengt al gauw 10.000 dollar op.

Vanaf vandaag kan de hele wereld door al die documenten bladeren, zegt Gutfreund. Via de nieuwe website van Einstein Archives. ‘Ja echt, u ook. Einstein liet zijn documenten na aan de universiteit en nu delen wij die nalatenschap met de wereld.'

De afgelopen maanden is de openbare website in stilte voorbereid, samen met een select groepje onderzoekers van het Einstein Papers Project in Pasadena, Californië. De wetenschapshistorici van dat project werken al dertig jaar aan de ontsluiting van Einsteins archief. Ze ontcijferen handgeschreven documenten, vertalen stukken waar nodig in het Engels, ordenen, indexeren enzovoorts.

Hun werk leverde tot nu toe twaalf dikke delen van The collected papers of Einstein op, in een reeks die uiteindelijk dertig delen zal beslaan, uitgegeven door Princeton University Press. Bovendien waren al die documenten al elektronisch toegankelijk sinds projectleider Diana Kormos Buchwald het archief – of liever, de kopie ervan in Pasadena – liet inscannen en in Californië op een webserver liet zetten. Er is één maar: in hun versie kunnen alleen wetenschappers rondneuzen, en ook de 12 zware en dure boeken ...